N-Nitrozodietyloamina (NDEA) jest żółtą, oleistą cieczą, wrażliwą na światło. Do źródeł narażenia na nitrozoaminy (w tym NDEA) zaliczamy: tytoń, wyroby gumowe, kosmetyki, pestycydy i niektóre farmaceutyki. Najwyższe poziomy narażenia zawodowego na nitrozoaminy dotyczą przemysłu gumowego. W Polsce w 2021 r. liczba osób narażonych zawodowo na N-nitrozodietyloaminę wynosiła 49 (w 6 zakładach pracy). Działanie mutagenne i genotoksyczne N-nitrozodietyloaminy obserwowano zarówno w warunkach in vitro, jak i in vivo. Nie znaleziono danych na temat wchłaniania i dystrybucji N-nitrozodietyloaminy. Brak jest informacji na temat zatruć ludzi oraz danych epidemiologicznych dotyczących jedynie N-nitrozodietyloaminy. N-Nitrozodietyloaminę można zaklasyfikować (ze względu na toksyczność ostrą) do kategorii 3 na podstawie zasad CLP. W badaniach krótkoterminowych N-nitrozodietyloamina wywierała działanie hepatotoksyczne. Po wielokrotnym podaniu zwierzętom N-nitrozodietyloaminy zanotowano zmiany nowotworowe. W opinii IARC (1987) N-nitrozodietyloamina była rakotwórcza dla wszystkich testowanych zwierząt. Na tej podstawie IARC sklasyfikowała ten związek jako prawdopodobnie rakotwórczy dla ludzi (grupa 2A). W Polsce do tej pory nie ustalono wartości NDS i/lub NDSCh dla N-nitrozodietyloaminy. Przygotowane opracowanie zostało wykonane zgodnie z proponowaną przez Komisję Europejską listą substancji zalecanych do naukowego opracowania i/lub weryfikacji normatywów higienicznych w ramach regulacji polityki bezpieczeństwa i higieny pracy (OSH). Proponuje się przyjąć dla N-nitrozodietyloaminy za wartość NDS stężenie 0,0007 mg/m3 (0,0002 ppm) i oznakowanie „Carc 1B” – działanie rakotwórcze kategorii zagrożenia 1B z przypisem „H350 – może powodować raka”. Brak jest podstaw do ustalenia wartości NDSCh oraz wartości dopuszczalnej w materiale biologicznym DSB. Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny środowiska pracy będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu oraz inżynierii środowiska.

Sztuczne włókna szkliste (man-made vitreous fibers – MMVF; sztuczne włókna mineralne, man-made mineral fibers – MMMF), wprowadzono na szeroką skalę jako zamienniki azbestu. Są to nieorganiczne materiały włókniste produkowane ze szkła, skał, minerałów, żużla i przetworzonych tlenków nieorganicznych. Dane o narażeniu zawodowym w Polsce na MMVF dotyczą tylko ekspozycji na włókna respirabilne, a żadna z narażonych osób nie pracowała w stężeniach przekraczających wartość NDS (1 włókno/cm3). O toksyczności MMVF decyduje długość włókien, ich średnica i biotrwałość. Sztuczne włókna szkliste o większej średnicy i długości działają drażniąco na skórę, oczy i drogi oddechowe. Włókna respirabilne dochodzące do płuc powodują stany zapalne, zwłóknienia, zmiany proliferacyjne. Badania epidemiologiczne nie wykazały jednoznacznie zależności między rakiem płuca a narażeniem na MMVF. Zmianom takim może sprzyjać palenie tytoniu. Po narażeniu inhalacyjnym zwierząt zdolności organizmu do oczyszczania płuc są znaczne. Najczęściej notowane w Polsce średnie stężenia włókien respirabilnych na stanowiskach pracy wynosiły około 0,106 wł./cm3 , a frakcji wdychalnej (pyłów całkowitych) – 3,27 mg/m3. Obecnie przy braku wartości NDS dla frakcji wdychalnej MMVF można je zaliczyć do „pyłów nieklasyfikowanych ze względu na toksyczność – frakcji wdychalnej”, dla których NDS wynosi 10 mg/m3 (Rozporządzenie Ministra Pracy 2018). Po analizie dostępnych danych zaproponowano przyjąć NDS dla frakcji wdychalnej o połowę niższą od wartości dla pyłów niesklasyfikowanych ze względu na toksyczność, czyli 5 mg/m3. Brakuje podstaw do wyznaczenia wartości NDSCh, NDSP i DSB. Działanie drażniące wymaga oznakowania „I”, a z uwagi na trudne do interpretacji dane epidemiologiczne dotyczące ewentualnego działania rakotwórczego proponuje się dodać oznakowanie „Carc. 2” (substancja, którą podejrzewa się, że powoduje raka).

1-Winylo-2-pirolidon (NVP) jest winylową pochodną 2 pirolidonu. Jest prekursorem poliwinylopirolidonu (PVP). Związek ten wykorzystuje się w przemyśle tworzyw sztucznych (produkcja poliwinylopirolidonu i kopolimerów m.in. z kwasem akrylowym, akrylanami, octanem winylu, akrylonitrylem, synteza żywic fenolowych) oraz farmaceutycznym. NVP występuje również jako składnik klejów, lakierów, środków kosmetycznych i środków czystości. NVP wykazuje ostrą toksyczność po podaniu drogą pokarmową, inhalacyjną i dermalną. Nie działa drażniąco na skórę, ale ciekły NVP działa silnie drażniąco na oczy. Nie działa uczulająco na skórę i nie jest również alergenem dla dróg oddechowych. Brak jest danych dotyczących obserwacji klinicznych po narażeniu ludzi na 1-winylo-2-pirolidon. Wielokrotne powtarzane narażenie inhalacyjne szczurów i myszy powodowało dysproteinemię, zmiany hematologiczne wskazujące na anemię oraz zmiany patologiczne w wątrobie, nosie i krtani. W nosie pary NVP wywoływały zmiany zapalne w nabłonku węchowym i oddechowym, a także w krtani. Nie wykazano działania genotoksycznego NVP w badaniach in vivo ani in vitro. Brak jest dostępnych danych dotyczących działania rakotwórczego NVP u ludzi. Pary NVP działają rakotwórczo na szczury, wywołując nowotwory wątroby, nosa i krtani. IARC uznała, że są ograniczone dowody działania rakotwórczego NVP i jego polimeru na zwierzęta doświadczalne i zaliczyła związek do grupy 3 (związek nieklasyfikowalny pod względem działania rakotwórczego u ludzi). NVP wchłania się w drogach oddechowych, przez skórę i drogą pokarmową i szybko ulega dystrybucji w organizmie. Metabolizowany jest do związków polarnych, wydalanych głównie z moczem. Proponuje się przyjąć za NDS dla 1-winylo-2-pirolidonu stężenie 0,1 mg/m3, a za NDSCh 0,2 mg/m3. Ze względu na działanie drażniące i wchłanianie przez skórę zaproponowano oznakowanie: „skóra” oraz „I”.

W artykule przedstawiono metodę oceny narażenia na hałas z zastosowaniem techniki mikrofonu umieszczonego w uchu pracownika w przypadku, gdy źródłem hałasu jest zestaw słuchawkowy. Potrzeba opracowania takiej metody wynika z faktu, że obecnie stosowane metody pomiaru hałasu w przypadku tego rodzaju źródła ograniczają się do wyznaczania równoważnego poziomu dźwięku A. Ponadto stosowanie tych metod wiąże się z koniecznością wyznaczania poziomu ciśnienia akustycznego z użyciem korekcji w 1/3-oktawowych pasmach częstotliwości. Zaproponowana w artykule metoda uwzględnia dwa pozostałe, niezbędne do oceny hałasu na stanowisku pracy parametry, tj. maksymalny poziom dźwięku A i szczytowy poziomu dźwięku C. Metoda pozwala na wyznaczenie parametrów hałasu z wykorzystaniem korekcji jednoliczbowej, co umożliwia zastosowanie mniej zaawansowanej technicznie aparatury pomiarowej. Artykuł zawiera procedurę pomiarową przedstawiającą tryb postępowania przy wyznaczaniu parametrów hałasu generowanego przez zestaw słuchawkowy.

Badanie degradacji chemicznej rękawic ochronnych ma na celu normatywne potwierdzenie ewentualnej niekorzystnej zmiany po kontakcie z substancjami chemicznymi minimum jednej lub kilku właściwości fizykomechanicznych materiałów polimerowych stosowanych w chemoodpornych konstrukcjach rękawic ochronnych. Według normy PN-EN ISO 374-4:2020-03 materiał, w którym zaobserwowano takie zmiany, stanowi nieskuteczną barierę dla przenikających chemikaliów na poziomie molekularnym. Może to wpływać na wykonywanie bezpiecznej pracy, ponieważ pracodawca na podstawie m.in. wyników badań degradacji chemicznej rękawic ochronnych powinien określić warunki ich stosowania oraz podjąć decyzję dotyczącą ich ponownego użycia. Celem artykułu jest zaprezentowanie wyników badania degradacji chemicznej wg normy PN-EN ISO 374-4:2020-03 w wyniku działania ciekłych nieorganicznych substancji chemicznych, tj. wodnego roztworu wodorotlenku sodu o stężeniu 40%, wodnego roztworu nadtlenku wodoru o stężeniu 30% oraz wodnego roztworu kwasu siarkowego(VI) o stężeniu 98%, na materiał rękawic ochronnych (na bazie kauczuku poliakrylonitrylo-butylowego, chloroprenowego oraz poliakrylonitrylowego).