PROGRAM WIELOLETNI

„Poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy”- V etap (2020-2022)

Etap V Programu stanowi kontynuację programu wieloletniego „Poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy”, którego etap I został ustanowiony uchwałą nr 117/2007 Rady Ministrów z dnia 3 lipca 2007 r. do realizacji w latach 2008-2010, etap II uchwałą nr 154/2010 Rady Ministrów z dnia 21 września 2010 r. do realizacji w latach 2011-2013, etap III uchwałą nr 126/2013 Rady Ministrów z dnia 16 lipca 2013 r. do realizacji w latach 2014-2016, a etap IV uchwałą nr 203/2015 Rady Ministrów z dnia 26 października 2015 r. do realizacji w latach 2017-2019.

Program ten od 2008 r. pełni rolę Krajowej Strategii na rzecz bezpieczeństwa i higieny pracy, stanowiąc realizację zobowiązań rządu RP wynikających z ram strategicznych UE dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy (Komunikat KE COM(2014)332 final). Wyniki programu stanowią wkład w system ochrony pracy, w tym wsparcie dla instytucji i przedsiębiorstw w ochronie zdrowia i życia pracujących.

Potrzeba realizacji V etapu programu wieloletniego „Poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy” wynika ze stanu bezpieczeństwa i higieny pracy w Polsce oraz zapisów w dokumentach międzynarodowych i krajowych określających zadania państwa w tej dziedzinie, a także nowych wyzwań związanych z rozwojem koncepcji cyfrowej transformacji przemysłu w kontekście konkurencyjności gospodarki oraz ograniczania potencjalnych zagrożeń.

Podstawa prawna

Podstawą realizacji V etapu programu wieloletniego w latach 2020-2022 jest Uchwała Nr 80/2019 Rady Ministrów z dnia 13 sierpnia 2019 r. w sprawie jego ustanowienia. Nadzór nad realizacją Programu sprawuje Minister Rozwoju, Pracy i Technologii (do 6 października 2020 roku – Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej).

Funkcja Koordynatora Programu została powierzona Centralnemu Instytutowi Ochrony Pracy – Państwowemu Instytutowi Badawczemu i jest sprawowana przez Dyrektora Instytutu. Do 5 listopada 2020 r. Dyrektorem Instytutu była prof. dr hab. med. Danuta Koradecka. Sekretarzem Naukowym Programu był dr hab. inż. Wiktor Marek Zawieska – Zastępca Dyrektora ds. Techniki i Wdrożeń. W dniu 16 marca 2021 r. na stanowisko Dyrektora Instytutu został powołany dr hab. inż. Wiktor Marek Zawieska.

Cel główny

Celem głównym V etapu Programu jest opracowanie innowacyjnych rozwiązań organizacyjnych i technicznych, ukierunkowanych na rozwój zasobów ludzkich oraz nowych wyrobów, technologii, metod i systemów zarządzania, których wykorzystanie przyczyni się do znaczącego ograniczenia liczby osób zatrudnionych w warunkach narażenia na czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe oraz ograniczenia związanych z nimi wypadków przy pracy, chorób zawodowych i wynikających z tego strat ekonomicznych i społecznych.

Cele szczegółowe

  • Stworzenie podstaw spełnienia wymagań wynikających z nowych dokumentów strategicznych dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy oraz postanowień dyrektyw Unii Europejskiej.
  • Opracowywanie i doskonalenie rozwiązań umożliwiających rozwój i zachowanie zdolności do pracy w celu zapobiegania wykluczeniu z rynku pracy, ze szczególnym uwzględnieniem osób starszych wiekiem i osób niepełnosprawnych.
  • Rozwój metod i narzędzi do zapobiegania i ograniczania ryzyka zawodowego w środowisku pracy związanego z dynamicznym rozwojem technologii i procesów pracy.
  • Poszerzenie stanu wiedzy o przyczynach oraz skutkach wypadków przy pracy i chorób związanych z pracą oraz o opłacalności ekonomicznej działań prewencyjnych na poziomie państwa i przedsiębiorstwa.
  • Kształtowanie i promocja kultury bezpieczeństwa przez doskonalenie zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy oraz rozwój nowoczesnego systemu edukacji i informacji społeczeństwa w powiązaniu z całym cyklem życia.

W V etapie Programu istotny będzie rozwój kapitału ludzkiego i społecznego niezbędny do podjęcia wyzwań wynikających z dynamicznych zmian technologii i procesów pracy oraz stworzenia warunków do wydłużenia okresu aktywności zawodowej.

Oddziaływanie Programu

Osiągnięcie celów Programu wpłynie na zwiększenie zdolności do pracy i wydłużenie aktywności zawodowej, dzięki:

  • zmniejszeniu narażenia na czynniki zagrożeń w środowisku pracy związane z dynamicznym rozwojem technologii i procesów pracy,
  • poprawie jakości pracy i życia, zwiększeniu kultury bezpieczeństwa w środowisku pracy i życia, wpływającego na obniżenie liczby wypadków przy pracy i chorób związanych z pracą.

W szczególności realizacja Programu pozwoli na:

  1. zwiększenie skuteczności działań w zakresie prewencji zagrożeń zawodowych w przedsiębiorstwach, z uwzględnieniem potrzeby zachowania zdolności do pracy w wydłużonym okresie aktywności zawodowej,
  2. wykorzystanie nowo opracowanych metod i narzędzi do ograniczenia ryzyka zawodowego w środowisku pracy związanego z dynamicznym rozwojem technologii i procesów pracy,
  3. podniesienie jakości zarządzania bezpieczeństwem i ochroną zdrowia w przedsiębiorstwach, z uwzględnieniem zarządzania wiekiem,
  4. zapewnienie nowoczesnego ujęcia problematyki bezpieczeństwa pracy i ergonomii w programach nauczania na wszystkich jego poziomach oraz doskonalenia kompetencji służb specjalistycznych,
  5. poszerzenie oferty polskiego przemysłu producentów środków ochrony indywidualnej, a w konsekwencji poprawę bezpieczeństwa stosujących je pracowników, poprzez udostępnienie nowych, znacząco lepszych wyrobów,
  6. kontynuację prac legislacyjnych i normalizacyjnych w celu zapewniania zgodności prawa polskiego z prawem Unii Europejskiej w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, a także w celu wdrażania do zbioru polskich norm odpowiednich norm europejskich z tej dziedziny,
  7. rozwój krajowego systemu oceny zgodności wyrobów i usług, odpowiednio do wymagań dyrektyw UE,
  8. zapewnienie aktywnego uczestnictwa Polski w międzynarodowej i europejskiej współpracy w zakresie badań naukowych, a także w wymianie dobrych praktyk w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii,
  9. zwiększanie skuteczności działań informacyjno-promocyjnych w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym rozwój działalności polskiego Krajowego Punktu Centralnego Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy.

Decydujące znaczenie dla osiągnięcia zakładanych celów Programu będzie miało spektrum działań związanych z wykorzystaniem i upowszechnianiem jego wyników. Z uwagi na strukturę krajowej gospodarki, w której ponad 99% stanowią przedsiębiorstwa należące do kategorii mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), dla zapewnienia możliwie pełnego wprowadzenia zróżnicowanych wyników Programu do praktyki niezbędne jest bezpośrednie włączenie się i współpraca organów administracji rządowej i państwowej w celu ich upowszechnienia. Prowadzone działania powinny mieć charakter komplementarny i być realizowane równolegle w trzech zakresach:

  • centralnym – koordynowanym przez poszczególne ministerstwa odpowiednio do zakresów ich działalności; realizowane na tym poziomie prace będą ukierunkowane przede wszystkim na wsparcie działań zmierzających do poprawy warunków pracy w priorytetowych dla rozwoju kraju obszarach gospodarki oraz w dziedzinach szczególnie wysokiego ryzyka wypadkowego; na tym poziomie będą prowadzone również prace upowszechniające, skierowane, zgodnie z obowiązkami państwa, do rozproszonych odbiorców, w tym MŚP;
  • społecznym – realizowanym wspólnie z partnerami społecznymi i instytucjami kluczowymi dla polskiego systemu ochrony pracy; prowadzone będą prace ukierunkowane przede wszystkim na kształtowanie probezpiecznych postaw i edukację wybranych grup pracodawców i pracobiorców, szczególnie z sektorów wysokiego ryzyka oraz szkolenie kadr specjalistycznych;
  • lokalnym – realizowanym w przedsiębiorstwach i dla określonych grup odbiorców; prowadzone prace będą dotyczyły implementacji wyników Programu w postaci rozwiązań z zakresu ograniczania ryzyka zawodowego w określonych procesach pracy lub dostosowywania warunków pracy do specyficznych wymagań pracowników, np. wynikających z ich wieku lub niepełnosprawności.

Upowszechnianie i wykorzystanie w praktyce społeczno-gospodarczej wyników Programu kontynuowane będzie w okresie 5 lat po jego zakończeniu to jest do roku 2027. Zakłada się, że wykorzystanie i upowszechnianie w tym okresie rezultatów Programu powinno przyczynić się do znacznego ograniczenia ryzyka zawodowego związanego z narażeniem na czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe w miejscu pracy. Wpłynie to także na możliwości wydłużenia aktywności zawodowej z zachowaniem zdrowia, w tym osób niepełnosprawnych. Poprawa stanu bezpieczeństwa i higieny pracy, która nastąpi w wyniku realizacji Programu powinna jednocześnie wpłynąć na zmniejszenie kosztów ponoszonych przez państwo i społeczeństwo z tytułu zagrożeń zawodowych.

Struktura Programu

V etap Programu składa się z dwóch następujących części: A – Program realizacji zadań w zakresie służb państwowych i B – Program realizacji badań naukowych i prac rozwojowych.

Zadania z zakresu służb państwowych są realizowane w ramach 4 grup tematycznych
(część A):

 

Grupa 1 Ustalanie normatywów w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy
Grupa 2 Rozwój metod i narzędzi do zapobiegania i ograniczania ryzyka zawodowego w środowisku pracy
Grupa 3 Rozwój systemu badań maszyn i innych urządzeń technicznych, narzędzi oraz środków ochrony zbiorowej i indywidualnej
Grupa 4 Rozwój systemu edukacji, informacji i promocji w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia

Projekty w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych są realizowane w ramach 4 przedsięwzięć
(część B):

 

Przedsięwzięcie I Zachowanie zdolności do pracy
Przedsięwzięcie II Nowe i narastające czynniki ryzyka związane z nowymi technologiami i procesami pracy
Przedsięwzięcie III Inżynieria materiałowa i zaawansowane technologie na rzecz bezpieczeństwa i higieny pracy
Przedsięwzięcie IV Kształtowanie kultury bezpieczeństwa

Wykonawcy programu:

Program w V etapie realizowany jest przez 7 jednostek naukowych – uczelnie, instytuty badawcze we współpracy z przedsiębiorstwami, organami administracji rządowej oraz nadzoru i kontroli nad warunkami pracy.

  • Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy /CIOP-PIB/
  • Główny Instytut Górnictwa /GIG/
  • Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Lotnictwa /SBŁ - ILOT/
  • Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi /IMP/
  • Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie /IPiN/
  • Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Mikroelektroniki i Fotoniki /SBŁ - IMiF/
  • Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Włókiennictwa w Łodzi /SBŁ- IW/