Stanowiska pracy
BHP W INTELIGENTNYM ŚRODOWISKU PRACY 4.0

 

BHP w inteligentnym środowisku pracy 4.0

 

W światowym przemyśle dokonuje się kolejny skok technologiczny, wykorzystujący potencjał połączonych siecią internetową maszyn i urządzeń. Nadając tej idei nazwę Przemysł 4.0, w wielu krajach mówi się o tzw. czwartej rewolucji przemysłowej. 

W serwisie przedstawiono nowe podejście do inteligentnego zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wymaga ono wykorzystania nowych technologii i rozwiązań opracowanych na potrzeby obszaru związanego z bezpieczeństwem pracy. Wymieniono funkcje bezpieczeństwa z uwzględnieniem ich potencjalnej roli w hierarchii środków prewencyjnych w obszarze bezpieczeństwa i higieny pracy.

Zmiany na rynkach, zarówno lokalnych, jak i globalnych, powodowane krótkimi cyklami życia wyrobów, nowymi technologiami, innowacjami oraz wzrostem zindywidualizowanych wymagań klienta w zakresie funkcji produktu, podnoszą poziom konkurencyjności przedsiębiorstw. Taki stan rzeczy zmusza producentów do poszukiwania zaawansowanych technologii i rozwiązań - gwarantujących skrócenie czasu produkcji i niekonwencjonalnych możliwości obniżenia kosztów, przy jednoczesnej poprawie jakości wyrobów. Obecne sposoby zarządzania procesami produkcyjnymi nie są już wystarczająco elastyczne, by sprostać wymaganiom współczesnego, silnie konkurencyjnego rynku. Indywidualne zamówienia kontrahentów powodują konieczność przezbrajania środków produkcji z myślą o różnorodnych partiach produktów.
W tym kontekście ważne jest przede wszystkim umożliwienie płynnej pracy maszyn i urządzeń, bez zbędnych przestojów, które generują wysokie i nieuzasadnione koszty. Wymaga to innowacyjnego podejścia w dziedzinie sprawnej i efektywnej komunikacji z systemami sterowania oraz zarządzania, by optymalnie wykorzystywać posiadane zasoby, jak również zapewniać możliwość pełnej analizy etapów procesu produkcji.
Takie podejście wymusza na producentach synchronizację przepływu materiałów pomiędzy poszczególnymi kooperantami. Sprzyja również tworzeniu klastrów przemysłowych, kooperantów powiązanych siecią pionowych i poziomych zależności, konkurujących i współpracujących ze sobą. Obecność w klastrze przynosi z kolei szereg korzyści i pozwala wzmocnić przewagę konkurencyjną.
Wprowadzanie do produkcji nowych, dopasowanych do potrzeb klienta wyrobów, to w zdecydowanej większości proces wymagający także zmian w stosowanej technologii, a przede wszystkim wiążący się z wdrażaniem nowoczesnych, wysoko wydajnych, zautomatyzowanych, skomputeryzowanych, a przy tym charakteryzujących się elastycznością maszyn i urządzeń.

Wymienionym zjawiskom towarzyszą przemiany w środowisku pracy, takie jak:

  • modyfikacje procesów pracy z powodu wprowadzenia niestandardowych produkcji (bezpośrednie podejście projektowe do produkcji)
  • wieloczynnikowe ryzyko spowodowane złożonością nowych technologii i procesów pracy
  • awarie maszyn, ze względu na zwiększony stopień wielofunkcyjności procesu produkcyjnego
  • elastyczne godziny i elastyczne procesy pracy
  • praca mobilna
  • przeciążenie pracowników informacjami
  • brak rozwiązań gwarantujących ochronę prywatności i ochronę danych osobowych.

Biorąc te zjawiska pod uwagę, należy nadmienić, że środki bezpieczeństwa ograniczające elastyczność procesów produkcji bądź uniemożliwiające pełne wykorzystanie ich potencjału są, rzecz jasna, bezcelowe. Zamykanie maszyn w strefach bezpieczeństwa nie jest właściwym rozwiązaniem problemu. Przeciążanie pracowników informacjami przy jednoczesnym niestosowaniu procedur zapewniających ochronę danych osobowych prowadzi do braku akceptacji społecznej.
Ponadto zastosowanie zaawansowanych technologii ICT w dziedzinie bezpieczeństwa pracy napotyka na ograniczenia prawne odnośnie do możliwości oceny funkcjonalności, które wprowadzają one do inteligentnego środowiska pracy. Stosowane obecnie statyczne podejście do zarządzania ryzykiem staje się niewystarczające przy zachodzących dynamicznie przemianach w środowisku pracy.
Celem artykułu jest przedstawienie nowej koncepcji zarządzania inteligentnym środowiskiem pracy, która polega na ciągłym, bezpośrednim monitorowaniu zagrożenia oraz jednoczesnym zarządzaniu bhp przy wykorzystaniu nowych technologii tworzonych na potrzeby tego obszaru. Wymaga to zmian w podejściu do zarządzania ryzykiem zawodowym w kontekście wykorzystania tradycyjnej hierarchii środków prewencji.

 

 

 

Autor: dr inż. GRZEGORZ GRALEWICZ
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
Źródła: Bezpieczeństwo Pracy – Nauka i Praktyka, 2015, 7, s. 16-20
           Bezpieczeństwo Pracy – Nauka i Praktyka, 2015, 8, s. 18-20