Jakie są obowiązki płatnika składek (pracodawcy) w zakresie postępowania o ustalenie prawa do emerytury i jej wysokości, renty z tytułu niezdolności do pracy i kapitału początkowego?

Pracodawcy i inni płatnicy składek obowiązani są do:

• współdziałania z pracownikiem/ubezpieczonym w gromadzeniu dokumentacji niezbędnej do przyznania świadczenia
• wydawania pracownikowi/ubezpieczonemu lub organowi rentowemu zaświadczeń niezbędnych do ustalenia prawa do świadczeń i ich wysokości
• przygotowania wniosku o emeryturę na dotychczasowych zasadach i przedłożenia go za zgodą pracownika/ubezpieczonego organowi rentowemu nie później niż na 30 dni przed zamierzonym terminem przejścia na emeryturę
• przygotowania, za zgodą pracownika/ubezpieczonego, wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy i przedłożenia go organowi rentowemu na 30 dni przed ustaniem prawa do zasiłków chorobowych
• poinformowania bezzwłocznie, po śmierci pracownika lub innego ubezpieczonego, pozostałej po nim rodziny o warunkach uzyskania renty rodzinnej, przygotowania wniosku o rentę i przedłożenia go organowi rentowemu.

Obowiązki takie nie zostały nałożone na zleceniodawców, osoby fizyczne zatrudniające pracowników, niewypłacające świadczeń z ubezpieczenia chorobowego oraz płatników, którzy opłacają składkę za siebie i osoby współpracujące.

Pracodawca/płatnik składek jest zobowiązany do kompletowania wniosku wyłącznie w odniesieniu do ubezpieczonego, za którego opłaca składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w chwili zgłoszenia przez tego ubezpieczonego wniosku o emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy albo zgłoszenia przez członka rodziny zmarłego ubezpieczonego wniosku o rentę rodzinną.

Za datę zgłoszenia wniosku o emeryturę lub rentę przyjmuje się datę sporządzenia wniosku przez płatnika zobowiązanego do kompletowania tego wniosku.

Ponadto każdy płatnik składek jest zobowiązany do:

• wystawienia, na żądanie organu rentowego, dokumentów (zaświadczeń) w celu udowodnienia okresów składkowych oraz okresów nieskładkowych
• wystawienia dokumentów (zaświadczeń) w celu udowodnienia okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, okresów pracy górniczej oraz okresów pracy na kolei
• wystawienia zaświadczenia o wysokości przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, wypłaconego za okresy, za które przychód ten przysługuje, a także o wysokości wypłaconych wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy, świadczeń i zasiłków oraz innych należności, o których mowa w art. 15 ust. 3 ustawy emerytalnej
• przechowywania listy płac, karty wynagrodzeń albo innych dowodów, na podstawie których następuje ustalenie podstawy wymiaru emerytury lub renty, przez 50 lat od dnia zakończenia przez ubezpieczonego pracy u danego płatnika.
  
  

Zaświadczenia o okresach pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wystawiane są przez pracodawców, którzy stosowali i nadal stosują resortowe wykazy stanowisk pracy w szczególnych warunkach. Należą do nich przedsiębiorstwa, w odniesieniu do których ministrowie (kierownicy urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze) określali wykazy stanowisk pracy w szczególnych warunkach oraz podmioty powstałe w wyniku przekształcenia lub restrukturyzacji takich przedsiębiorstw, czy też przekazane organom samorządu terytorialnego oraz takie, dla których uprawnienia i obowiązki organu założycielskiego przejęli wojewodowie lub inne organy państwowe.

Prywatni pracodawcy, których nie obowiązywały resortowe zarządzenia (a więc mogą się powoływać wyłącznie na wykazy stanowisk zawarte w załącznikach A i B do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze), nie byli zobowiązani do prowadzenia tego rodzaju ewidencji oraz dokonywania stosownych adnotacji w aktach osobowych pracowników. Obowiązani są jednak - w myśl art. 97 Kodeksu pracy - do wystawiania zgodnych ze stanem faktycznym świadectw pracy, w których należy podać m.in. informacje dotyczące okresu i rodzaju wykonywanej pracy, zajmowanych stanowisk, a także inne informacje niezbędne do ustalenia uprawnień z ubezpieczenia społecznego.

Wiesława Lempska

Zakład Ubezpieczeń Społecznych

BP 1/2019