Misją Instytutu jest dzialalność naukowo-badawcza prowadząca do nowych rozwiązań technicznych i organizacyjnych użytecznych w kształtowaniu warunków pracy zgodnych z zasadami bezpieczeństwa pracy i ergonomii oraz ustalanie podstaw naukowych do właściwego ukierunkowywania polityki społeczno-ekonomicznej państwa w tym zakresie.
Kalkulator tempa metabolizmu – praktyczne narzędzie do oceny obciążenia cieplnego pracowników
Nadmierne obciążenie cieplne, zarówno w Polsce, jak i na świecie, ocenia się na podstawie wskaźnika WBGT (ang. Wet Bulb Globe Temperature – temperatura termometru kulistego i wilgotnego). Wskaźnik ten uwzględnia tempo metabolizmu, czynniki środowiskowe oraz zastosowaną odzież ochronną/roboczą [PN-EN ISO 7243:2018-01].
Zgodnie z przepisami rozporządzenia w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. 1989 nr 69 poz. 417 z późn. zm.), obciążenie cieplne w mikroklimacie gorącym określane jest właśnie przy pomocy wskaźnika WBGT. Wartości dopuszczalne są zróżnicowane w zależności od tempa metabolizmu.
Tempo metabolizmu związane jest z funkcjonowaniem organizmu człowieka – obejmuje zarówno podstawową przemianę materii, jak i ilość energii niezbędnej do wykonywania pracy. Dzięki temu stanowi kompleksową miarę obciążenia organizmu w określonych warunkach środowiskowych.
Norma PN-EN ISO 8996 wyróżnia 4 klasy tempa metabolizmu, którym przypisane są odpowiednie przedziały wartości wyrażone w watach (W):
Tempo metabolizmu (klasa) |
Średnia wartość tempa metabolizmu [W] |
Zakres wartości tempa metabolizmu [W] |
0 |
115 |
100-125 |
1 klasa tempa metabolizmu |
180 |
125-235 |
2 klasa tempa metabolizmu |
300 |
235-360 |
3 klasa tempa metabolizmu |
415 |
360-465 |
4 klasa tempa metabolizmu |
520 |
>465 |
Tabela - Klasy tempa metabolizmu wg PN-EN ISO 8996
Ocenę tempa metabolizmu można przeprowadzić dwiema metodami: (1) na podstawie obserwacji i porównania wykonywanych czynności z katalogami zawartymi w normach (PN-EN ISO 7243:2018-01 i PN-EN ISO 8996), lub (2) poprzez przeliczenie wartości wydatku energetycznego.
Przykładowo, zgodnie z katalogiem zawartym w normie PN-EN ISO 8996, takie czynności jak np.: pisanie ręczne, praca przy komputerze czy obsługa pedałów w pojazdach są zaliczane do klasy 1 (niskie tempo metabolizmu). Natomiast czynności takie jak np.: przenoszenie ciężkich ładunków, szuflowanie czy intensywna praca z narzędziami ręcznymi odpowiadają klasie 3 (wysokie tempo metabolizmu).
Uwaga! W wielu zakładach pracy, w ramach oceny ryzyka zawodowego czy stosowania rozporządzenia dotyczącego profilaktycznych posiłków i napojów (Dz.U. 1996 nr 60 poz. 279, z późn. zm.), określa się wartość wydatku energetycznego. Należy jednak pamiętać, że wydatek energetyczny odnosi się wyłącznie do energii zużytej na pracę fizyczną i nie uwzględnia pozostałych procesów metabolicznych, w tym temperatury środowiska pracy.