Sprawy ogólne BHP
PSYCHOSPOŁECZNE ASPEKTY DOBREJ PRACY

 

Psychospołeczne aspekty pozytywne dobrej pracy

 

W ostatnich latach w badaniach naukowych wiele uwagi poświęca się tzw. psychologii pozytywnej - a więc dotyczącej „szczęścia, zdrowia, siły i cnót człowieka" [1]. Stanowi ona alternatywę dla modelu chorobowego (disease modeI), w którym uwagę koncentruje się na leczeniu objawów, a nie na zapobieganiu im. Psychologia pozytywna prezentuje podejście, w którym uwaga skupiona jest na pomiarze i budowaniu silnych stron człowieka [2], takich jak optymizm, nadzieja, odwaga, odpowiedzialność, życzliwość i umiejętności interpersonalne [2]. Chronią one ludzi przed chorobami i stanowią podstawę ich rozwoju - w życiu zawodowym i prywatnym.

 

Jedna z koncepcji opracowanych w tym nurcie odnosi się ściśle do cech, które mogą być rozwijane w środowisku pracy i które są podstawą nie tylko efektów pracy, ale równocześnie dobrego zdrowia i samopoczucia pracowników. Silne strony, które obejmuje ta koncepcja to: optymizm, nadzieja, poczucie własnej skuteczności oraz odnawialność zasobów. Każda z nich wpływa na zdrowie i efektywność pracowników osobno, ale najsilniejszy efekt odnoszą w synergii - określa się je wtedy terminem „kapitał psychologiczny". Koncepcja ta, przystosowana do środowiska pracy, została opracowana przez Luthansa i współpracowników [5]. Celem artykułu jest przedstawienie tej koncepcji, źródeł kapitału psychologicznego i jego konsekwencji dla pracowników.

 

Obserwowany jest również wpływ więzi międzyludzkich i ich rezultatów, ujmowanych jako kapitał społeczny, na dobrostan pracowników i wyniki gospodarcze przedsiębiorstw. Badania wskazują na związki kapitału społecznego z dobrostanem oraz rozwojem społeczeństw, grup społecznych czy wreszcie miejsc pracy i pracowników.

Jest to o tyle istotne zagadnienie, że poziom kapitału społecznego w Polsce nie jest wysoki. Jak pokazują sondaże Diagnozy Społecznej [1A] poszczególne wskaźniki kapitału społecznego: zaufanie interpersonalne, aktywność obywatelska i relacje społeczne na przestrzeni lat utrzymują się na niskim poziomie. Mogą tam więc tkwić znaczące rezerwy rozwojowe społeczeństwa.

Wartość kapitału społecznego opiera się na wzajemnych stosunkach społecznych i zaufaniu jednostek. Wedle tej koncepcji stosunki społeczne i sieci powiązań między jednostkami to zasób, dzięki któremu można osiągnąć różne korzyści - osobiste, grupowe, w życiu prywatnym, społecznym i zawodowym. Jeden z autorów koncepcji kapitału społecznego, Robert Putnam, wyjaśnia definicję tego kapitału w następujący sposób: „Kapitał społeczny odnosi się tu do takich cech organizacji społeczeństwa, jak zaufanie, normy i powiązania, które mogą zwiększyć sprawność społeczeństwa ułatwiając skoordynowane działania. Spontaniczna współpraca jest łatwiejsza dzięki społecznemu kapitałowi" [2A].

 

 

 

______________________________

[1]    Psychologia pozytywna. Nauka i szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka. Czapiński J. (red.). Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000

[2]    Seligman M.E.P. Psychologia pozytywna. [w] Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach cZłowieka. Czapiński, J. (red.). Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000

[1A]   Czapiński J. Kapitał społeczny. [w]: Czapiński, T. Panek (red.) Diagnoza Społeczna 2013 (s. 285-298). VizjaPress&IT, Warszawa 2013

[2A]   Zarycki T. Kapitał społeczny a trzy polskie drogi do nowoczesności. „Kultura i Społeczeństwo" 2004,48,2:45-65