ZARZĄDZANIE  BEZPIECZEŃSTWEM I HIGIENĄ PRACY

Serwis nt. systemowego zarządzania BHP

PORADNIK wdrażania systemu zarządzania BHP w przedsiębiorstwie

WYNIKI PRAC BADAWCZYCH

Podstawowym celem projektu było wspomaganie wdrażania w przedsiębiorstwach działań z zakresu zarządzania wiekiem w obszarze bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP), a w szczególności przygotowanie rozwiązań wspomagających realizację takich działań w ramach zarządzania BHP.

W celu identyfikacji najlepszych praktyk w zakresie zarządzania wiekiem przeprowadzono analizę 464 praktyk wdrażanych w obszarach zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy oraz zarządzania zasobami ludzkimi, przedstawionych w raportach społecznej odpowiedzialności przez 46 przedsiębiorstw i 1 związek przedsiębiorstw w latach 2014-2015. Wytypowano trzy przedsiębiorstwa, w których przeprowadzono pogłębione wywiady w celu pozyskania pełnych informacji o wdrażanych praktykach z zakresu zarządzania wiekiem.  Przygotowano opisy tych praktyk.

W wytycznych realizacji działań z zakresu zarządzania wiekiem w ramach zarządzania BHP przedstawiono cele i zakres zarządzania wiekiem oraz elementy systemu zarządzania BHP, których sposób wdrożenia ma zasadnicze znaczenie dla skutecznej realizacji działań odnoszących się do zarządzania wiekiem. Omówiono podstawowe wymagania dotyczące tych elementów formułowane w normach odnoszących się do systemów zarządzania BHP oraz podano wskazówki dotyczące uwzględnienia różnorodności ze względu na wiek przy ich projektowaniu i wdrażaniu.

W materiałach informacyjnych na temat zarządzania wiekiem w ramach zarządzania BHP i zasobami ludzkimi przedstawiono krótkie informacje na temat czynników kształtujących zdolność do pracy oraz sposobu wdrażania i oceny działań skierowanych na utrzymywanie tej zdolności w ramach zarządzania wiekiem w przedsiębiorstwach. Szczególną uwagę zwrócono na integrowanie działań w zakresie zarządzania wiekiem z elementami zarządzania BHP.

	Wytyczne realizacji działań z zakresu zarządzania wiekiem w ramach zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy (materiały informacyjne) Autor: dr inż. Zofia Pawłowska 2016 r.
	INTEGROWANIE ZARZĄDZANIA WIEKIEM Z ZARZĄDZANIEM BEZPIECZEŃSTWEM I HIGIENĄ PRACY (materiały informacyjne) Autor: dr inż. Zofia Pawłowska 2016 r.

Zakład Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy
Pracownia Zarządzania  i Oceny Ryzyka

"Opracowanie programu kształtowania zachowań probezpiecznych w przedsiębiorstwach budowlanych"

Kierownik projektu: dr Małgorzata Pęciłło
Okres realizacji: 17.09.2014 – 25.10.2015
Wykonawcy: dr Małgorzata Pęciłło, mgr Andrzej Najmiec

Streszczenie projektu:

Celem pracy naukowo - badawczej jest opracowanie programu kształtowania zachowań probezpiecznych w przedsiębiorstwach budowlanych służącego zmniejszeniu wypadkowości poprzez zwiększenie poziomu indywidualnej kultury bezpieczeństwa pracowników i promocję bezpiecznych zachowań. Celem 2. etapu pracy było wdrożenie i monitorowanie przebiegu programu kształtowania zachowań probezpiecznych w wybranych przedsiębiorstwach budowlanych oraz przeprowadzenie oceny jego skuteczności.

Program kształtowania zachowań obejmuje zespół technik ukierunkowanych na zniechęcanie pracowników do pewnych zachowań (określanych, jako niebezpieczne czy ryzykowne) lub tez zachęcania do innych zachowań (określanych, jako pro bezpieczne). Przy czym pod pojęciem zachowania niebezpiecznego (ryzykownego) będzie rozumiane każde zachowanie pracownika lub innej osoby przebywającej na terenie budowy polegające na nieprzestrzeganiu zasad i przepisów bezpieczeństwa, a także tolerowaniu zachowań niebezpiecznych innych osób. Odwrotność zachowań niebezpiecznych stanowić będą zachowania bezpieczne.

Opracowany w ramach niniejszej pracy program kształtowania zachowań probezpiecznych obejmuje następujące elementy: diagnozę kultury bezpieczeństwa i wypadkowości (przed i po interwencji), szkolenia, obserwacje i rejestracje zachowań niebezpiecznych i pro-bezpiecznych, identyfikacje ich przyczyn i formułowanie propozycji działań naprawczych. Programy kształtowania zachowań były wspomagane opracowanymi w ramach pracy naukowo-badawczej narzędziami: karta obserwacji zachowań oraz lista kontrolną do identyfikacji zachowań przyczyn zachowań niebezpiecznych i probezpiecznych.

Interwencję przeprowadzono w dwóch firmach budowlanych będących członkami Forum Liderów Bezpiecznej Pracy działającym przy CIOP-PIB. W obydwu przedsiębiorstwach program kształtowania zachowań probezpiecznych był wdrażany w nieco inny sposób dostosowany do aktualnych możliwości firm. W przedsiębiorstwie nr 1 przeszkolono 83-osobową grupę nadzoru, własnych pracowników i podwykonawców, którzy w dalszym etapie programu pełnili funkcję obserwatorów zachowań (behawioralnych). W przedsiębiorstwie nr 2 poddani szkoleniu zostali nadzór oraz przedstawiciele pracowników i to oni pełnili funkcje obserwatorów. Wzrost kultury bezpieczeństwa i spadek doświadczeń wypadkowych pracowników obydwu firm pokazuje w porównaniu z tymi wartościami sprzed interwencji (wdrożenia programów kształtowania zachowań probezpiecznych na budowach) wskazują na celowość wdrażania tego typu programów do praktyki przedsiębiorstw budowlanych.

Opracowanie programu kształtowania zachowań probezpiecznych w przedsiębiorstwach budowlanych Autorzy: dr Małgorzata Pęciłło, mgr Andrzej Najmiec październik 2015 r.

 ***

Analiza wpływu systemu zarządzania na poziom bezpieczeństwa pracy w polskich przedsiębiorstwach

Podstawowym celem projektu było zbadanie zależności między funkcjonującym w przedsiębiorstwie systemem zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy (BHP) a poziomem bezpieczeństwa i wskazanie rozwiązań mających decydujący wpływ na skuteczne wdrożenie skutecznego systemu zarządzania BHP, zgodnego z wymaganiami polskiej normy PN-N-18001 "Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wymagania".
W projekcie opracowano metodykę badań systemów zarządzania BHP, która umożliwia analizę i ocenę:
- struktury poszczególnych elementów systemu zarządzania i ich zgodności z
  wymaganiami normy PN-N-18001,
- zgodności poszczególnych elementów systemu zarządzania BHP z wymaganiami
  prawa,
- sposobu funkcjonowania elementów systemu zarządzania BHP, związanego przede
  wszystkim z ukształtowaną w przedsiębiorstwie kulturą bezpieczeństwa
  i higieny pracy.
Przygotowany został kwestionariusz do badania systemów zarządzania BHP i ich skuteczności, od której zależy osiągany w przedsiębiorstwie poziom bezpieczeństwa. Za podstawową miarę poziomu bezpieczeństwa pracy przyjęto wskaźnik wypadków przy pracy (obliczany jako liczba wypadków przy pracy na 1000 pracujących). Przypisanie odpowiedziom na pytania kwestionariusza wartości punktowych umożliwiło ocenę funkcjonującego w przedsiębiorstwie systemu zarządzania BHP w kategoriach ilościowych - dla systemów lub ich elementów w pełni spełniających wymagania wynikające z prawa, normy PN-N-18001 oraz funkcjonujących w sposób sprzyjający kształtowaniu wysokiej kultury bezpieczeństwa i higieny pracy stopień zgodności z wymaganiami normy PN-N-18001 oceniano jako 100%, zaś brak określonego elementu systemu zarządzania powodował przypisanie temu elementowi oceny 0%.
W celu ułatwienia rejestrowania i analizy wyników badań opracowano program komputerowy, który może być również być stosowany do oceny różnych aspektów zarządzania BHP w przedsiębiorstwie i wspomagać auditowanie oraz przegląd wstępny systemu zarządzania BHP.
Przeprowadzono - z wykorzystaniem opracowanej metodyki - badania systemów zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy i poziomu bezpieczeństwa i higieny pracy w 71 przedsiębiorstwach różnej wielkości, należących do różnych działalności. Na podstawie wyników badań:
- oceniono zgodność funkcjonujących w badanych przedsiębiorstwach systemów
  zarządzania BHP i ich elementów z wymaganiami normy PN-N-18001
  (z równoczesnym uwzględnieniem wymagań prawa oraz sposobu funkcjonowania
  sprzyjającego kształtowaniu kultury bezpieczeństwa i higieny pracy),
- przeanalizowano zależności między stopniem zgodności funkcjonującego w
  przedsiębiorstwie systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy z
  wymaganiami normy PN-N-18001 a poziomem bezpieczeństwa i higieny pracy dla
  grup przedsiębiorstw reprezentujących przemysł hutniczy, pozostałą działalność
  produkcyjną oraz handel i usługi.
Z oceny systemów zarządzania BHP, ukształtowanych w badanych przedsiębiorstwach pod wpływam wymagań prawa wynika, że w dużym stopniu spełniają one wymagania normy PN-N-18001. W grupach badanych przedsiębiorstw należących do tej samej działalności (hutnictwo, pozostała działalność produkcyjna oraz działalność usługowa i handlowa) stwierdzono istnienie związku między oceną zgodności systemu zarządzania BHP z wymaganiami normy PN-N-18001 a wskaźnikami wypadkowości.
Na przykład w przedsiębiorstwach przemysłu hutniczego, w których system zarządzania

bezpieczeństwem i higieną pracy jest w znacznym stopniu zgodny z normą PN-N-18001, wskaźniki wypadków były ponad trzykrotnie mniejsze niż w tych przedsiębiorstwach, których funkcjonowanie w zakresie BHP było nastawione przede wszystkim na spełnienie wymagań obowiązujących przepisów. Natomiast w przedsiębiorstwach reprezentujących działalność usługową i handlową, które charakteryzują się wysoka oceną systemu zarządzania BHP wskaźniki wypadków były o około 30% niższe niż w przedsiębiorstw handlowych i usługowych, w których zgodność systemu zarządzania BHP z polską normą została oceniona nisko.
Na podstawie szczegółowej analizy wyników badań i analiz przypadków określono podstawowe warunki skutecznego funkcjonowania systemu zarządzania BHP, wskazując na decydujące znaczenie czynników związanych z kulturą bezpieczeństwa.
Biorąc pod uwagę wyniki przeprowadzonych badań opracowano poradnik wdrażania systemu zarządzania BHP, w którym zwrócono szczególną uwagę na projektowanie tych elementów systemu zarządzania BHP, które wpływają na ukształtowanie w przedsiębiorstwie wysokiej kultury bezpieczeństwa. Wskazano właściwości elementów systemu zarządzania BHP, od których przede wszystkim zależy kształtowanie postaw i zachowań pracowników wobec bezpieczeństwa i higieny pracy, a więc decydujące o skuteczności i zdolności doskonalenia systemów zarządzania BHP, wdrażanych w przedsiębiorstwach zgodnie z wymaganiami polskiej normy PN-N-18001 "Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wymagania".

Zakład Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy
Pracownia Zarządzania  i Oceny Ryzyka