Działalność naukowa bieżąca

PROGRAM WIELOLETNI

„Poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy”- III etap (2014-2016)

Etap III programu wieloletniego stanowi kontynuację programu wieloletniego „Poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy”, którego etap I został ustanowiony uchwałą nr 117/2007 Rady Ministrów z dnia 3 lipca 2007 r. do realizacji w latach 2008-2010, a etap II uchwałą nr 154/2010 Rady Ministrów z dnia 21 września 2010 r. do realizacji w latach 2011-2013. Wyniki uzyskane w I i II etapie były pozytywnie ocenione przez MPiPS oraz MNiSW.

Wykorzystanie i upowszechnianie wyników Programu obejmuje okres do 5 lat po jego zakończeniu. Powinno ono przyczynić się do znacznego ograniczenia ryzyka zawodowego związanego z narażeniem na czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe w miejscu pracy. Wpłynie także na możliwości wydłużenia aktywności zawodowej z zachowaniem zdrowia. Poprawa stanu bezpieczeństwa i higieny pracy, która nastąpi w wyniku realizacji Programu wieloletniego powinna jednocześnie spowodować zmniejszenie kosztów ponoszonych przez państwo i społeczeństwo z tytułu zagrożeń zawodowych.

Podstawa prawna

Uchwała Nr 126/2013 Rady Ministrów z dnia 16 lipca 2013 r. w sprawie ustanowienia programu wieloletniego„Poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy” - III etap, okres realizacji: lata 2014-2016.

Funkcja Koordynatora Programu została powierzona Centralnemu Instytutowi Ochrony Pracy – Państwowemu Instytutowi Badawczemu i jest sprawowana przez Dyrektora Instytutu – prof. dr hab. med. Danutę Koradecką.

Sekretarz Naukowy Programu – dr hab. inż. Wiktor Marek Zawieska, prof. nadzw. CIOP-PIB

Podstawy programowe

Dokumenty i opracowania krajowe

  • Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju. Polska 2030. Trzecia Fala Nowoczesności. Załącznik do uchwały nr 16 Rady Ministrów z dnia 5 lutego 2013 r.
  • Strategia Rozwoju Kraju 2020. Załącznik do uchwały nr 157 Rady Ministrów z dnia 25 września 2012 r.
  • Krajowy Program Badań. Założenia polityki naukowo-technicznej i innowacyjnej państwa. Załącznik do uchwały nr 164 Rady Ministrów z dnia 16 sierpnia 2011 r.
  • Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020. Załącznik do uchwały nr 104 Rady Ministrów z dnia 18 czerwca 2013 r.
  • Strategia Innowacyjności i Efektywności Gospodarki „Dynamiczna Polska 2020”.
    Załącznik do uchwały nr 7 Rady Ministrów z dnia 15 stycznia 2013 r.
  • Program „Solidarność Pokoleń. Działania dla zwiększenia aktywności zawodowej osób w wieku 50+”, przyjęty przez Rząd RP w dniu 17 października 2008 r.; ustanowiony Uchwałą Nr 239 Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2013 r.
  • Raport Narodowego Programu Foresight Polska 2020, czerwiec 2009 r.

Dokumenty i opracowania międzynarodowe

  • Priorytety badawcze programu ramowego Unii Europejskiej „Horyzont 2020” w zakresie badań naukowych i innowacji na lata 2014-2020. Regulation no 1291/2013 of the European Parliament and of the Council Of 11 December 2013 Establishing Horizon 2020 - The Framework Programme for Research and Innovation (2014-2020); L 347/104, Official Journal of the European Union, 20 Dec. 2013
  • Raport sieci Partnership for European research in Occupational Safety and Health (PEROSH) pt. „Sustainable workplaces of the future – European research challenges for occupational safety and health” określający potrzeby i wyzwania naukowe w Unii Europejskiej w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, 2012 r.
  • Ustalenia z Seminarium Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy nt. priorytetów badań naukowych w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, Paryż, EU-OSHA & INRS, 10-11 maja 2012 r.
  • Opinia Komitetu Doradczego Komisji Europejskiej ds. Bezpieczeństwa i Zdrowia w Miejscu Pracy (ACSH) nt. Strategii Unii Europejskiej w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy na lata 2013-2020. Opinion Doc 2033/11 Adopted 01/12/2011
  • Założenia programowe do inicjatywy SafeFuture (Safety-Security-Sustainability. Safe innovation for a competitive and sustainable future safety as a trade-mark of the technology made in EU) Europejskiej Platformy Technologicznej „Bezpieczeństwo w Przemyśle”, lipiec 2011 r.
  • Raport nt. Kluczowych Technologii Wspomagających (Key Enabling Technologies) opracowany przez Grupę Ekspertów Wyższego Szczebla, czerwiec 2011 r.
  • Strategia EUROPA 2020 na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu. Komunikat Komisji, Bruksela, 3 marca 2010 r. KOM(2010) 2020

Cele

Osiągnięcie zakładanych celów jest uzależnione od zakresu oraz sposobu realizacji działań związanych z wykorzystaniem i upowszechnianiem jego wyników. Z tego względu oraz z uwagi na strukturę gospodarki, w której ponad 98% przedsiębiorstw stanowią małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP), dla zapewnienia możliwie pełnego wprowadzenia wyników Programu do praktyki niezbędne jest bezpośrednie zaangażowanie organów administracji rządowej i państwowej w ich upowszechnianie. Prowadzone działania powinny być realizowane na poziomie:

  • centralnym – koordynowanym przez poszczególne ministerstwa odpowiednio do ich zakresów działalności; prace ukierunkowane przede wszystkim na wsparcie działań zmierzających do poprawy warunków pracy w priorytetowych dla rozwoju kraju obszarach gospodarki oraz w dziedzinach szczególnie wysokiego ryzyka wypadkowego, w tym prace upowszechniające skierowane do rozproszonych odbiorców (np. MŚP)
  • społecznym – realizowanym wspólnie z partnerami społecznymi i instytucjami kluczowymi dla polskiego systemu ochrony pracy; prace ukierunkowane na kształtowanie probezpiecznych postaw i edukację wybranych grup pracodawców i pracobiorców (szczególnie z sektorów wysokiego ryzyka) oraz szkolenie kadr specjalistycznych
  • lokalnym – realizowanym w przedsiębiorstwach i dla określonych grup odbiorców; prace dotyczące zastosowania rozwiązań z zakresu ograniczania ryzyka zawodowego w określonych procesach pracy lub dostosowywania warunków pracy do specyficznych wymagań pracowników, np. wynikających z ich wieku lub niepełnosprawności.

Osiągnięcie celów Programu wpłynie na zwiększenie zdolności do pracy dzięki:

  • zmniejszeniu narażenia zawodowego w stopniu umożliwiającym wydłużoną aktywność zawodową,
  • poprawie jakości pracy i życia,
  • zwiększeniu kultury bezpieczeństwa w środowisku pracy i życia, wpływającemu na obniżenie liczby wypadków przy pracy i chorób związanych z pracą.

Cel główny

Celem głównym Programu jest opracowanie innowacyjnych rozwiązań organizacyjnych i technicznych, ukierunkowanych na rozwój zasobów ludzkich oraz nowych wyrobów, technologii, metod i systemów zarządzania, których wykorzystanie przyczyni się do znaczącego ograniczenia liczby osób zatrudnionych w warunkach narażenia na czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe oraz ograniczenia związanych z nimi wypadków przy pracy, chorób zawodowych i wynikających z tego strat ekonomicznych i społecznych.

Nowym wyzwaniem w osiągnięciu tego celu stało się wydłużenie okresu aktywności zawodowej zgodnie z nowelizacją ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 11 maja 2012 r.

Cele szczegółowe

  • stworzenie możliwości spełnienia wymagań wynikających z nowych dokumentów strategicznych dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy oraz postanowień dyrektyw Unii Europejskiej
  • opracowywanie i doskonalenie rozwiązań umożliwiających rozwój i zachowanie zdolności do pracy w celu zapobiegania wykluczeniu z rynku pracy, ze szczególnym uwzględnieniem osób starszych wiekiem
  • rozwój metod i narzędzi do zapobiegania i ograniczania ryzyka zawodowego w środowisku pracy, z uwzględnieniem nowych oraz narastających czynników ryzyka
  • poszerzenie stanu wiedzy o przyczynach oraz skutkach wypadków przy pracy i chorób związanych z pracą oraz o opłacalności ekonomicznej działań prewencyjnych na poziomie państwa i przedsiębiorstwa
  • kształtowanie i promocja kultury bezpieczeństwa przez doskonalenie zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy oraz rozwój nowoczesnego systemu edukacji i informacji społeczeństwa w powiązaniu z cyklem życia od dzieciństwa do emerytury

Tematyka

Zadania w zakresie służb państwowych

Program realizacji zadań w zakresie służb państwowych obejmuje grupy tematyczne:

  1. Ustalanie normatywów w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
  2. Rozwój metod i narzędzi do zapobiegania i ograniczania ryzyka zawodowego w środowisku pracy.
  3. Rozwój systemu badań maszyn i innych urządzeń technicznych, narzędzi, oraz środków ochrony zbiorowej i indywidualnej 
  4. Rozwój systemu edukacji, informacji i promocji w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia.

Badania naukowe i prace rozwojowe 

Program realizacji badań naukowych i prac rozwojowych obejmuje przedsięwzięcia:

  1. Rozwój i zachowanie zdolności do pracy.
  2. Nowe i narastające czynniki ryzyka związane z nowymi technologiami i procesami pracy.
  3. Inżynieria materiałowa i zaawansowane technologie na rzecz bezpieczeństwa i higieny pracy.
  4. Kształtowanie kultury bezpieczeństwa.

Wyniki

Realizacja Programu pozwoli m.in. na:

  1. zwiększenie skuteczności działań w zakresie prewencji zagrożeń zawodowych w przedsiębiorstwach z uwzględnieniem potrzeby zachowania zdolności do pracy w wydłużonym okresie aktywności zawodowej
  2. podniesienie jakości zarządzania bezpieczeństwem i ochroną zdrowia w przedsiębiorstwach z uwzględnieniem zarządzania wiekiem
  3. zapewnienie nowoczesnego ujęcia problematyki bezpieczeństwa pracy i ergonomii w programach nauczania na wszystkich jego poziomach oraz doskonalenia kompetencji służb specjalistycznych
  4. poszerzenie oferty polskiego przemysłu producentów środków ochrony indywidualnej, a w konsekwencji poprawę bezpieczeństwa stosujących je pracowników poprzez udostępnienie nowych, znacząco lepszych wyrobów
  5. kontynuację prac legislacyjnych i normalizacyjnych w celu zapewniania zgodności prawa polskiego z prawem UE w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, a także w celu wdrażania do zbioru polskich norm odpowiednich norm europejskich z tej dziedziny
  6. rozwój krajowego systemu oceny zgodności wyrobów i usług odpowiednio do wymagań dyrektyw UE
  7. zapewnienie aktywnego uczestnictwa Polski w międzynarodowej i europejskiej współpracy w zakresie badań naukowych, a także wymianie dobrych praktyk w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii
  8. zwiększanie skuteczności działań informacyjno-promocyjnych w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym rozwój działalności polskiego Krajowego Punktu Centralnego Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy

Wykonawcy

Program jest realizowany przez 17 jednostek naukowych – uczelnie wyższe, instytuty badawcze i PAN we współpracy z przedsiębiorstwami, organami administracji rządowej oraz nadzoru i kontroli nad warunkami pracy.

Wykonawcy programu:

  • Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie, Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
  • Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie
  • Akademia Pedagogiki Specjalnej w Warszawie
  • Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
  • Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN w Warszawie
  • Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi
  • Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w Sosnowcu
  • Instytut Medycyny Wsi w Lublinie
  • Instytut Nafty i Gazu w Krakowie
  • Politechnika Białostocka, Wydział Elektryczny
  • Politechnika Łódzka, Wydział Technologii Materiałowych i Wzornictwa Tekstyliów
  • Politechnika Warszawska
    • Wydział Elektroniki i Technik Informacyjnych
    • Wydział Mechatroniki
  • Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów w Warszawie
  • Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
  • Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
  • Uniwersytet Medyczny w Łodzi
  • Wojskowy Instytut Higieny i Epidemiologii w Warszawie