Zarządzanie wiekiem w aspekcie kształtowania warunków pracy i jej efektywności.
Kierownik projektu:
dr inż. Zofia Pawłowska
Streszczenie projektu:
Podstawowym celem projektu było wspomaganie wdrażania w przedsiębiorstwach działań z zakresu zarządzania wiekiem w obszarze bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP), a w szczególności przygotowanie rozwiązań wspomagających realizację takich działań w ramach zarządzania BHP.
W 1. etapie projektu, w celu identyfikacji podejmowanych w przedsiębiorstwach działań z zakresu zarządzania wiekiem, a także oceny znaczenia tych działań dla poprawy zdolności do pracy, przeprowadzono badania wśród przedstawicieli kadry kierowniczej 86 przedsiębiorstw różnej wielkości, z których 42 wdrożyło sformalizowane systemy zarządzania BHP. Z badań tych wynika, że w ponad 70% obserwowanych przedsiębiorstw działania w zakresie zarządzania wiekiem są wdrażane w stopniu dostatecznym lub zadowalającym. Najwyższe średnie oceny poziomu wdrożenia uzyskały przy tym elementy takie jak informowanie, rozwój zawodowy, rekrutacja i zaangażowanie kierownictwa – ponad 4 punkty w pięciostopniowej skali oceny. Do najniżej ocenianych należy promocja zdrowia, której poziom wdrożenia oceniono średnio na mniej niż 3 punkty. Przedstawiciele kadry kierowniczej stwierdzają, że największy wpływ na utrzymywanie zdolności do pracy ma kształcenie ustawiczne. Za ważne dla jej utrzymywania uznają również monitorowanie stanu zdrowia pracowników z uwzględnieniem aspektów zarządzania wiekiem i politykę kadrową (rekrutacja, rozwój zawodowy, zwalnianie z pracy). Niemal porównywalnie oceniane jest monitorowanie opinii pracowników na temat zagrożeń. Wpływ uwzględnienia wieku w ocenie ryzyka zawodowego, a także zapewnienia równowagi praca – życie, na zdolność do pracy został oceniony jako umiarkowany. Konsultacje z pracownikami, promocję zdrowia oraz zaangażowanie kierownictwa zaliczono do działań o najmniejszym znaczeniu z punktu widzenia utrzymywania zdolności do pracy.
W 2. etapie, w celu oceny skuteczności prowadzonych w przedsiębiorstwach działań w zakresie zarządzania wiekiem oraz określenia preferencji pracowników odnośnie do tych działań, przeprowadzono badania zdolności do pracy i satysfakcji z pracy, a także opinii dotyczących różnych działań w zakresie zarządzania wiekiem, obejmujące 1524 osoby pracujące w 68 przedsiębiorstwach, w których w poprzednim etapie badano stopień wdrożenia tych działań. Wśród działań związanych z zarządzaniem wiekiem w przedsiębiorstwie najwyższe oceny średnie – powyżej 8 punktów w skali 10-punktowej – uzyskały działania takie jak zapewnienie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, promocja zachowań prozdrowotnych oraz okresowe badania lekarskie, przy czym w tym ostatnim przypadku ocena średnia jest najwyższa (8,4). Najniższe oceny średnie dotyczą pracy w niepełnym wymiarze godzin. Oceny te są zróżnicowane w grupach o różnych cechach demograficznych, przy czym analiza wariancji wykazała, że różnice są istotne statystycznie dla większości zmiennych demograficznych.
W pięciu przedsiębiorstwach przeprowadzono pogłębione wywiady kwestionariuszowe na temat działań z zakresu zarządzania wiekiem, realizowanych w obszarze BHP. Na ich podstawie opisano te działania, zwracając przy tym uwagę na przyczyny ich podejmowania, cele, rodzaj i zakres, na przygotowanie menedżerów do zarządzania wiekiem oraz rolę, jaka została im powierzona w tym obszarze, a także na czynniki wpływające na skuteczność działań w zakresie zarządzania wiekiem oraz koszty ich prowadzenia i wynikające z nich korzyści.
W 3. etapie przygotowano materiały wspomagające wdrażanie i popularyzację działań z zakresu zarządzania wiekiem w przedsiębiorstwach, a w szczególności opracowano opisy dobrych praktyk oraz wytyczne realizacji działań w tym zakresie, a także materiały informacyjne na temat zarządzania wiekiem w ramach zarządzania BHP i zasobami ludzkimi.
W celu identyfikacji najlepszych praktyk w zakresie zarządzania wiekiem przeprowadzono analizę 464 praktyk wdrażanych w obszarach zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy oraz zarządzania zasobami ludzkimi, przedstawionych w raportach społecznej odpowiedzialności przez 46 przedsiębiorstw i 1 związek przedsiębiorstw w latach 2014-2015. Wytypowano trzy przedsiębiorstwa, w których przeprowadzono pogłębione wywiady w celu pozyskania pełnych informacji o wdrażanych praktykach z zakresu zarządzania wiekiem. Przygotowano opisy tych praktyk.
W wytycznych realizacji działań z zakresu zarządzania wiekiem w ramach zarządzania BHP przedstawiono cele i zakres zarządzania wiekiem oraz elementy systemu zarządzania BHP, których sposób wdrożenia ma zasadnicze znaczenie dla skutecznej realizacji działań odnoszących się do zarządzania wiekiem. Omówiono podstawowe wymagania dotyczące tych elementów formułowane w normach odnoszących się do systemów zarządzania BHP oraz podano wskazówki dotyczące uwzględnienia różnorodności ze względu na wiek przy ich projektowaniu i wdrażaniu.
W materiałach informacyjnych na temat zarządzania wiekiem w ramach zarządzania BHP i zasobami ludzkimi przedstawiono krótkie informacje na temat czynników kształtujących zdolność do pracy oraz sposobu wdrażania i oceny działań skierowanych na utrzymywanie tej zdolności w ramach zarządzania wiekiem w przedsiębiorstwach. Szczególną uwagę zwrócono na integrowanie działań w zakresie zarządzania wiekiem z elementami zarządzania BHP.
Projekt I.P.16: Średnie oceny znaczenia działań w zakresie zarządzania wiekiem dla utrzymywania zdolności do pracy w różnych grupach wieku, według rodzaju działania
Wytyczne i materiały informacyjne, a także opisy dobrych praktyk zaprezentowano na seminarium, a także przekazano przedstawicielom przedsiębiorstw należących do Forum Liderów Bezpiecznej Pracy. Uzyskane opinie uwzględniono podczas ich weryfikacji.
Wyniki projektu prezentowano w 3 publikacjach, w 3 prezentacjach na konferencjach międzynarodowych oraz w 7 prezentacjach na konferencjach krajowych, w tym 6 organizowanych w ramach ogólnoeuropejskiej kampanii „Zdrowe i bezpieczne miejsce pracy”, przebiegającej w latach 2016–17 pod hasłem: „Bezpieczni na starcie, zdrowi na mecie”.
Jednostka:
Pracownia Zarządzania i Oceny Ryzyka
Okres realizacji:
01.01.2014
– 31.12.2016