Misją Instytutu jest dzialalność naukowo-badawcza prowadząca do nowych rozwiązań technicznych i organizacyjnych użytecznych w kształtowaniu warunków pracy zgodnych z zasadami bezpieczeństwa pracy i ergonomii oraz ustalanie podstaw naukowych do właściwego ukierunkowywania polityki społeczno-ekonomicznej państwa w tym zakresie.
![]() | Statystyka wypadków przy pracy |
![]() | Stosowanie środków ochrony indywidualnej |
![]() | Wymagania prawne dotyczące środków ochrony indywidualnej |
![]() | Zasady oceny zgodności środków ochrony indywidualnej |
![]() | Ogólne zasady doboru środków ochrony indywidualnej |
![]() | Metody doboru środków ochrony indywidualnej |
![]() | Grupy czynników szkodliwych |
![]() | Typy środków ochrony indywidualnej |
![]() | Zasady znakowania |
Substancje niebezpieczne lub szkodliwe wchłaniane do organizmu człowieka drogą oddechową stanowią grupę czynników wysokiego ryzyka, stając się przyczyną przewlekłych chorób zawodowych, często o charakterze nowotworowym oraz nagłych wypadków przy pracy. Dodatkowe niebezpieczeństwo stanowi występowanie w atmosferze środowiska pracy mieszanin różnych związków chemicznych, które reagując między sobą mogą stwarzać zmienne warunki środowiskowe, prowadząc nawet do wystąpienia niedoboru tlenu.
Instrukcja krajów Wspólnoty Europejskiej zawierająca zalecenia dotyczące doboru i użytkowania sprzętu ochrony układu oddechowego, na wstępie określa generalne zasady postępowania dla pracodawców, którzy stosują technologie wiążące się z emisją czynników niebezpiecznych lub szkodliwych dla układu oddechowego. Według tych zasad pracodawca powinien stworzyć możliwie najbezpieczniejsze warunki pracy, wykorzystując aktualny stan wiedzy technicznej i organizacyjnej, stosując działania w zakresie: eliminacji czynników stanowiących ryzyko, izolacji stref niebezpiecznych, stosowania ochron zbiorowych oraz wyposażania pracowników w indywidualne środki ochrony układu oddechowego. Wszystkie te działania powinny doprowadzić do zapewnienia warunków środowiska pracy w taki sposób, aby powietrze wdychane przez człowieka było zdatne do oddychania. Warunek ten spełniony jest, gdy jednocześnie:
|
Wchłanianie szkodliwych zanieczyszczeń powietrza przez układ oddechowy zależy od chemicznych i fizycznych właściwości substancji. Proces ten prowadzi do:
|
Z tego powodu ważne jest prawidłowe określenie wszystkich czynników szkodliwych i niebezpiecznych dla układu oddechowego mogących wystąpić podczas przebywania ludzi w strefie zagrożonej, ich charakterystyka oraz reakcje zachodzące w mieszaninach tych związków. Ponadto, w niektórych przypadkach stosowania sprzętu ochrony układu oddechowego (np. pożarnictwo, atomistyka, występowanie palnej atmosfery, ekstremalne warunki klimatyczne), mogą pojawić się dodatkowe wymagania, które muszą zostać ocenione w połączeniu z bezpośrednimi zagrożeniami dla układu oddechowego.
Klasyfikacja sprzętu ochrony układu oddechowego według norm serii PN-EN
W 2005 r. została ustanowiona norma PN-EN 133 Sprzęt ochrony układu oddechowego. Podział [31], która stanowi podstawę klasyfikacji tej grupy sprzętu.
Stosowanie sprzętu ochrony układu oddechowego stanowi bezpośrednią wypadkową właściwości atmosfery środowiska pracy, a podział środowiska ze względu na występujące zagrożenia stanowi punkt wyjściowy do systematycznego podziału sprzętu ochrony układu oddechowego według normy PN-EN 133.
Należy wyróżnić dwie podstawowe grupy zagrożeń dla układu oddechowego:
|
Te grupy czynników determinują sposób ochrony układu oddechowego. Możliwe są dwie metody ochrony:
|
Sprzęt oczyszczający oraz izolujący ochrony układu oddechowego mogą być zaprojektowane w wersji ucieczkowej.
Wybór rodzaju sprzętu ochrony układu oddechowego zależy od relacji w jakiej pozostaje maksymalne stężenie substancji toksycznych danego środowiska pracy w stosunku do dopuszczalnych wartości stężeń określonych dla tych substancji – patrz procedura doboru sprzętu ochrony układu oddechowego.
Wskazówki do prawidłowego użytkowania sprzętu ochrony układu oddechowego
Sprzęt ochrony układu oddechowego przeznaczony jest do pracy ciągłej, wykonywanej w możliwie najkrótszym czasie. Wynika to głównie ze znacznych uciążliwości spowodowanych: ograniczeniami w odbiorze niektórych bodźców, trudnościami w porozumiewaniu się, ograniczeniami pola widzenia. Czas użytkowania sprzętu, ze względu na komfort użytkowania, należy ustalić w oparciu o wnikliwą analizę następujących czynników:
|
Rodzaj stosowanego sprzętu ochrony układu oddechowego ma podwójne znaczenie podczas ustalania długości jego czasu użytkowania. Stosowanie niektórych rodzajów sprzętu ochron układu oddechowego nakłada limity czasowe wynikające z budowy i zasad funkcjonowania. Przykładem jest szeroko omawiany sprzęt pochłaniający lub sprzęt filtrujący, gdy stosowany jest w znacznym zapyleniu, czy autonomiczny sprzęt izolujący z uwagi na zapas powietrza do oddychania. Drugim kryterium jest rodzaj czynności zawodowych określanych rodzajem pracy. Z tego powodu wyróżniono dwie kategorie:
|
Przed skompletowaniem sprzętu oczyszczającego należy zapoznać się z instrukcją użytkowania, aby upewnić się czy nie przekroczona jest data ważności określona przez producenta. Po wygaśnięciu tego terminu producent nie gwarantuje zachowania walorów ochronnych w deklarowanej klasie ochronnej. W przypadku elementów oczyszczających ma to ogromne znaczenie. Dodatkowo należy upewnić się, czy opakowania jednostkowe sprzętu jednorazowego użytku są nie naruszone oraz czy elementy wielokrotnego użytku były właściwie przechowywane.
Oprócz typowego schematu doboru sprzętu ochrony układu oddechowego bywają specyficzne sytuacje, wymagające indywidualnej selekcji sprzętu. Wynikają one z:
|
Przed stosowaniem sprzętu ochrony układu oddechowego użytkownicy powinni być przeszkoleni przez specjalistyczne przygotowany personel w zakresie użytkowania i wyjątkowych sytuacji, które mogą nastąpić podczas pracy w sprzęcie (np. nadmierny wzrost oporów oddychania, pojawienia się charakterystycznych zapachów).
Według zaleceń Instrukcji Krajów Wspólnoty Europejskiej [1], zawierającej zalecenia dotyczące doboru i użytkowania sprzętu ochrony układu oddechowego, wymagane jest, aby użytkownicy sprzętu ochrony układu oddechowego podlegali obowiązkowym, specjalistycznym badaniom lekarskim. Zaleca się, aby badania te przeprowadzać w następujących przedziałach czasowych:
|
Ponadto, w celu prawidłowego funkcjonowania w przedsiębiorstwie sprzętu ochrony układu oddechowego należy prowadzić systematyczne kontrole stanu technicznego (przeglądy okresowe), sposobu przechowywania sprzętu, właściwego dopasowywania przez użytkowników. Kontrole te powinny być powtarzane regularnie. Wdrożenie systemu kontroli powinno obejmować przygotowanie przez pracodawcę dla każdego użytkownika sprzętu ochronnego „kart kontrolnych”, pozwalających na szybkie sprawdzenie sposobu jego użytkowania. Karty te powinny być także przygotowane dla stref, gdzie występują szczególne zagrożenia.
Wykaz norm dotyczących sprzętu ochrony układu oddechowego
Certyfikacji środków ochrony indywidualnej
Środki ochrony
indywidualnej - ARTYKUŁY
DOBÓR środków
ochrony indywidualnej
Środki ochrony
indywidualnej w MŚP
Monitorowanie ZUŻYCIA środków
ochrony indywidualnej
OBRÓT środkami ochrony
indywidualnej do użytku
pozazawodowego
Środki ochrony skóry
- wymagania, dobór, stosowanie
PORADNIK (pdf)