Żegluga i rybołówstwo należą do tych gałęzi gospodarki, które charakteryzują się ekstremalnymi warunkami środowiskowymi, a w konsekwencji załogi statków należą do tej grupy pracowników, których zdrowie i życie jest szczególnie narażone. Ponadto stanowią oni specyficzną grupę zawodową – przez znaczną część roku jednostka pływająca jest dla nich nie tylko środowiskiem pracy, lecz także środowiskiem życia. Jest to jedno z dwóch zasadniczych źródeł niezadowolenia z pracy dla tej grupy zawodowej. Drugim źródłem tego niezadowolenia są warunki pracy. W związku z tym w kontekście przeprowadzenia miarodajnej oceny narażenia zawodowego pracowników zatrudnionych na statkach istotna jest kompleksowa analiza czynników występujących w tym specyficznym środowisku pracy. Powinna ona ujmować zarówno te czynniki fizyczne, których oddziaływanie w powszechnej opinii budzi wiele niepokoju, np. hałas, drgania mechaniczne, oświetlenie elektryczne, pola elektromagnetyczne czy zmienne warunki klimatyczne, jak i psychospołeczne warunki pracy, które równie istotnie wpływają na samopoczucie i zdolność do pracy oraz bezpieczeństwo i zdrowie pracowników, w tym także na jakość ich życia. W artykule przedstawiono kwestionariusz wywiadu do oceny subiektywnej warunków pracy na jednostkach pływających, opracowany w Centralnym Instytucie Pracy – Państwowym Instytucie Badawczym.

Nieprzestrzeganie przez pracowników i pracodawców zasad bhp jest główną przyczyną dużej liczby wypadków w różnych sektorach przemysłu, w których praca odbywa się powyżej 1 m nad poziomem otoczenia (tzw. praca na wysokości). Z tego powodu potrzebne jest stosowanie dodatkowych zabezpieczeń, takich jak elektroniczne systemy nadzoru bhp, których celem jest zwiększenie bezpieczeństwa pracowników. Do najpopularniejszych funkcji tych systemów należy zaliczyć: śledzenie lokalizacji pracownika, w tym jego obecności w strefach niebezpiecznych, monitorowanie jego aktywności ruchowej, kontrolę stosowania i poprawności skompletowania sprzętu ochronnego, wykrycie powstrzymania spadania lub zawiśnięcia pracownika w szelkach bezpieczeństwa, a także nadzorowanie innych zdarzeń mogących zagrażać życiu i bezpieczeństwu człowieka. W artykule omówiono podstawowe problemy związane z pracą na wysokości, które wymagają monitorowania, oraz przedstawiono rozwiązania techniczne wykorzystywane w elektronicznych systemach nadzoru bhp, stosowanych do poprawy warunków pracy. Publikacja koncentruje się na stanowiskach pracy w budownictwie, gdzie nieraz jedynym możliwym do zastosowania zabezpieczeniem jest indywidualny sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości.

DOI: 10.54215/BP.2024.12.26.Baszczynski