Pracownia Psychologii i Socjologii Pracy - Projekty
Streszczenie

Identyfikacja indywidualnych i organizacyjnych determinantów motywacji osób starszych do kontynuowania pracy

Kierownik projektu: dr Magdalena Warszewska-Makuch

Streszczenie projektu:

 

U podłoża zainteresowania tematem starzenia się społeczeństwa leżą stosunkowo powolne, choć nieuniknione, przemiany demograficzne. Z jednej strony wydłuża się średnia długość życia  i poprawia stan zdrowia starszego pokolenia. Z drugiej ‒ spadają wskaźniki dzietności, kurczą się i starzeją potencjalne zasoby pracy. Te przemiany należą do najistotniejszych wyzwań,  a zarazem szans współczesności. Dotyczy to również Polski – według prognoz GUS (2014)  w 2040 r. udział kategorii wiekowej 50+ wzrośnie do 50% ogółu ludności Polski. Aktywność zawodowa starszego pokolenia pozostaje w Polsce na niskim poziomie, co implikuje konieczność podjęcia zintensyfikowanych działań w zakresie polityki rynku pracy i polityki społecznej. Podstawą przygotowywanych posunięć jest znajomość sytuacji wyjściowej, czyli diagnoza sytuacji pracowników starszych, która stanowiłaby punkt wyjścia działań służących wydłużaniu okresu aktywności zawodowej osób w wieku emerytalnym.

Celem projektu było ustalenie, jakie czynniki, zarówno na poziomie indywidualnym jak  i organizacyjnym, determinują chęć kontynuowania pracy przez pracowników starszych.

W ramach realizacji 1. etapu projektu dokonano przeglądu literatury, opracowano metodologię badawczą (opracowano hipotezy, dobrano narzędzia do badań) i rozpoczęto badania ankietowe. Badaniami objęto grupę 1370 pracowników umysłowych (63%), fizycznych (23%) oraz wykonujących jednocześnie pracę umysłową i fizyczną (13,8%). Badani byli zatrudnieni na terenie dziewięciu województw. Wiek pracowników wahał się od 19 do 75 lat (M = 45,3, SD = 12,5), kobiety stanowiły 58% wszystkich badanych. Dobór próby miał charakter kwotowy, m.in. uwzględniono kryterium wiekowe. Wśród badanych znaleźli się pracownicy w wieku przedemerytalnym (N = 1233 osób) oraz w wieku emerytalnym (N = 137 osób). Pracowników w wieku przedemerytalnym podzielono na trzy grupy wiekowe, tj. 18 ‒ 35 lat (N = 367 osób), 36 – 55 lat (N = 601) oraz powyżej 55 lat (N = 265).

W ramach realizacji 2. etapu projektu przeprowadzono wstępną analizę danych. Uzyskane wyniki pokazały, że wśród pracowników w wieku przedemerytalnym 46,6% deklarowało chęć całkowitego przejścia na emeryturę, 38,7% chciało pracować na część etatu, natomiast 14,7% nie chciało przechodzić na emeryturę, lecz nadal pracować na cały etat. Wstępna faza analiz statystycznych objęła: analizę opisową głównych zmiennych uwzględnionych w hipotezach i modelu badawczym, analizę korelacji Spearmana oraz testy istotności różnic. Wyniki tych analiz stały się podstawą do wstępnej identyfikacji czynników (zarówno na poziomie indywidualnym, jak i organizacyjnym) związanych się z motywacją i chęcią pracowników do kontynuowania pracy w wieku emerytalnym. Wśród czynników indywidualnych, które mogą wzmacniać chęć kontynuowania pracy w wieku emerytalnym, zdiagnozowano wiek psychologiczny, poczucie sensu życia, motywację wewnętrzną, introjekcję, identyfikację i zdolność do pracy.

 

 

Projekt I.P.14. Porównanie trzech grup pracowników (N = 1370) w zakresie różnych form motywacji do pracy (wyniki testu istotności  ANOVA Kruskala-Wallisa)

 

Celem 3. etapu projektu była pogłębiona analiza statystyczna wyników, która umożliwiła sprawdzenie hipotez i modelu badawczego, a także weryfikację czynników determinujących chęć kontynuowania pracy w wieku emerytalnym określonych w 2. etapie projektu. Kolejnym celem było opracowanie, na podstawie uzyskanych wyników oraz przeglądu literatury, strategii służących motywowaniu osób starszych do kontynuowania pracy w wieku emerytalnym,  a następnie ewaluacja i weryfikacja tych strategii w trakcie seminarium z ekspertami. Do analiz wykorzystano takie metody statystyczne, jak: testy istotności różnic, analizę regresji logistycznej, analizę regresji wielorakiej, a także modelowanie strukturalne. Testy istotności opierały się na porównaniach międzygrupowych w trzech odrębnych blokach analiz. Wyniki analiz regresji logistycznej pokazały, że czynniki indywidualne pozytywnie związane z chęcią kontynuowania pracy to: wiek psychologiczny, wewnętrzna motywacja do pracy, poczucie sensu życia, poczucie własnej skuteczności oraz zdolność do pracy. W przypadku czynników organizacyjnych istotna okazała się kontrola nad pracą. Z kolei wśród czynników indywidualnych, związanych negatywnie z chęcią pracy w wieku emerytalnym, zidentyfikowano wypalenie zawodowe. W przypadku czynników organizacyjnych ujemny związek stwierdzono z wymaganiami poznawczymi, jasnością roli oraz niepewnością pracy. Ponadto wyniki modelowania strukturalnego pokazały, że autonomiczna forma motywacji do pracy jest istotnym mediatorem w relacji między samopoczuciem psychicznym pracowników i chęcią kontynuowania pracy. Opracowano strategie służące motywowaniu pracowników starszych do kontynuowania pracy w wieku emerytalnym. Strategie te przedstawiono w przygotowanym poradniku. Przygotowano również materiały informacyjne, które zostaną udostępnione w serwisie tematycznym CIOP-PIB. Wstępną wersję poradnika i materiałów informacyjnych poddano ewaluacji podczas seminarium weryfikującego z ekspertami,  a następnie przygotowywano ostateczną wersję poradnika i materiałów.

Wyniki projektu przedstawiono w 2 publikacjach naukowych i jednej popularnonaukowej oraz  zaprezentowano na 3 konferencjach międzynarodowych i na 1 konferencji krajowej

 

 

Informacje dot. wyników realizacji projektu I.P.14. Identyfikacja indywidualnych i organizacyjnych determinantów motywacji osób starszych do kontynuowania pracy (materiały informacyjne)

Autor: dr Magdalena Warszewska-Makuch, CIOP-PIB
2016 r.



Jednostka: Pracownia Psychologii i Socjologii Pracy

Okres realizacji: 01.01.2014 – 31.12.2016