Nauczyciel w szkole specjalnej
MIĘDZYNARODOWA KARTA CHARAKTERYSTYKI ZAGROŻEŃ ZAWODOWYCH

 

 

NAUCZYCIEL W SZKOLE SPECJALNEJ

Kto to jest nauczyciel w szkole specjalnej?

 

Nauczyciel szkoły specjalnej jest to osoba pracująca z dziećmi niepełnosprawnymi, z dziećmi specjalnej troski, tzn. przewlekle chorymi, głuchymi i niedosłyszącymi, kalekimi, niewidomymi i niedowidzącymi oraz upośledzonymi umysłowo w różnym stopniu.

Jakie zagrożenia wiążą się z wykonywaniem tego zawodu?
 
Czynniki środowiska pracy związane z wykonywanym zawodem oraz ich możliwe skutki dla zdrowia

 

Czynniki mogące powodować wypadki

  • Upadek na tym samym poziomie, na śliskich nawierzchniach, spowodowane nieodpowiednim zabezpieczeniem wykładzin, dywanów, rozrzuconych zabawek, wykorzystywaniem do impregnacji podłóg nieodpowiednich preparatów itd.
  • Upadek z poziomu wyższego na niższy, podczas ćwiczeń gimnastycznych, podczas wykonywania prac typu wieszanie dekoracji w salach lub na korytarzach szkoły
  • Uderzenie o nieruchome przedmioty, uderzenia o biurka, krzesła
 
  • Wypadki komunikacyjne, podczas wycieczek i zajęć pozaszkolnych
  • Urazy głównie kończyn górnych, podczas pracy z ostrymi przedmiotami, nożyczkami podczas przygotowywania materiałów dydaktycznych
Czynniki fizyczne

  • Porażenie prądem elektrycznym, podczas używania urządzeń elektrycznych
  • Hałas, spowodowany głośnych zachowaniem dzieci, krzykami, piskami i płaczem
  • Przeciążenie strun głosowych, spowodowane prowadzeniem zajęć dydaktycznych, częstym podnoszeniem głosu, mogące doprowadzić do uszkodzenia strun głosowych i do powstania choroby zawodowej (guzki głosowe twarde, wtórne zmiany przerostowe fałdów głosowych, niedowład mięśni fałd głosowych) (nie dotyczy szkół dla niedosłyszących)
Czynniki chemiczne i pyły

  • Kurz, mogący przyczynić się do powstania alergii, roznoszący wirusy i bakterie
  • Substancje i mieszaniny chemiczne, zawarte w farbach, klejach, mogące powodować zatrucia, alergie skórne, oddechowe
Czynniki biologiczne

  • Wirusy i bakterie chorobotwórcze (wirus Coronaviridae, ECHO, zapalenia wątroby typu A, Cytomegalovirus hominis, ludzki wirus upośledzenia odporności typu HIV-1, wirus opryszczki pospolitej, ospa wietrzna, wirusy grypy, odry, polio, gronkowiec złocisty, owsica)
Czynniki ergonomiczne, psychospołeczne i związane z organizacją pracy

  • Obciążenie psychiczne, stres, nerwica, stała uwaga nad dziećmi, duża odpowiedzialność za bezpieczeństwo dzieci, często niesamodzielnych
  • Agresja, ze strony dzieci i rodziców
 
  • Obciążenie układu mięśniowo – szkieletowego, podczas pracy z podopiecznymi o niepełnosprawności nie pozwalającej na samodzielne poruszanie się, przy przenoszeniu, podnoszeniu, pomocy przy wstawaniu, mogące skutkować schorzeniami głównie kręgosłupa, ale i także rąk.
Działania profilaktyczne

 

Należy odpowiednio zabezpieczać wykładziny dywanowe i dywany tak aby zapobiec ich podwijaniu się a tym samym ograniczyć możliwość potknięcia się i przewrócenia. Należy tak organizować prace sprzątające aby w miarę możliwości wykonywać je podczas trwania zajęć lekcyjnych (ograniczony ruch po korytarzach szkoły, przedszkola) lub jeśli to nie jest możliwe widocznie oznakować miejsca mokre tabliczkami informacyjnymi. Nauczycielom zaleca się noszenie obuwia na płaskim obcasie, na niezbyt śliskiej podeszwie, tak aby ograniczyć możliwość poślizgnięcia się. Podczas zabaw z dziećmi należy systematycznie sprzątać podłogę z leżących na niej przeszkód w postaci zabawek i innych mebli. Meble przeznaczone dla dzieci muszą spełniać odpowiednie normy bezpieczeństwa i posiadać odpowiednie certyfikaty jakościowe i bezpieczeństwa. Podczas projektowania miejsc zabaw, nauki dla dzieci należy tak planować ustawienie mebli aby nie przeszkadzały dzieciom oraz uniemożliwiały powstanie ewentualnych urazów.
Podczas wykonywania ćwiczeń na wysokości należy zachować szczególną ostrożność. Podczas prac na wysokości np. wieszania informacji, dekoracji należy zachować szczególną ostrożność. Prace te w miarę możliwości należy wykonywać w czasie kiedy na korytarzach nie przebywają dzieci. Należy korzystać z urządzeń przeznaczonych do tego typu prac, drabin, podestów.
Podczas organizowania wycieczek należy zapewnić odpowiednie środki transportu , spełniające odpowiednie normy bezpieczeństwa.
Podczas pracy z ostrymi narzędziami należy zachować szczególną ostrożność, ewentualnie stosować przedmioty bezpieczne przeznaczone do pracy z dziećmi
Podczas pracy z urządzeniami elektrycznym należy zachować szczególną ostrożność. Wszystkie urządzenia elektryczne należy poddawać okresowym przeglądom pod względem ich stanu technicznego. Wszelkie usterki należy zgłaszać przełożonemu, a uszkodzone urządzenia należy wycofać z użytkowania.
Zaleca się organizować mało liczebne klasy, korzystać z szkoleń i warsztatów, podczas przerw korzystanie z "cichych" pomieszczeń. Organizowanie pokoi nauczycielskich w cichych miejscach szkoły lub zastosować elementy wygłuszające w pomieszczeniu.
Nauczyciel powinien nauczyć się emitować poprawnie głosem podczas swojej pracy (oddychanie przeponą), zaleca się ograniczać nadmierne obciążenie narządu mowy, ograniczać poziom hałasu, często wietrzyć pomieszczenia, często spożywać napoje w temp. pokojowej. Należy systematycznie wykonywać badania profilaktyczne.
Należy dbać o częste wietrzenie pomieszczeń, zaleca się rezygnację z firanek i zasłon, w których często gromadzi się kurz lub jeśli to niemożliwe należy dbać o ich częste pranie. Zaleca się wycieranie tablic wyłącznie mokrą gąbką, co ogranicza pylenie kredy, lub rezygnację tablic kredowych
Każdy produkt stosowany podczas pracy musi posiadać kartę charakterystyki oraz atest dopuszczający do pracy z dziećmi. Pojemniki i opakowania powinny być oryginalne, szczelnie zamknięte. Przechowywanie w nieoryginalnych opakowaniach powinno być wyeliminowane lub ograniczone, jeśli nie jest to możliwe opakowanie musi być czytelnie i wyraźnie oznakowane.
Dbanie o higienę psychiczną, należy aktywnie korzystać z przerw między zajęciami lekcyjnymi, jeśli to możliwe przebywać w miejscach cichych lub na świeżym powietrzu.
Podczas przenoszenia, podnoszenia podopiecznych należy w miarę możliwości organizować pracę tak aby był obecny drugi pracownik (pomoc nauczyciela) lub stosować wózki specjalistyczne (głównie przy osobach leżących i unieruchomionych). Należy stosować metody przenoszenia ręcznego, metody przenoszenia przy użyciu lekkiego sprzętu do przemieszczania pacjenta.
Informacje szczegółowe

 

Synonimy  pedagog specjalny, nauczyciel dzieci niepełnosprawnych
Definicja i/lub opis zawodu

Głównym celem pracy pedagoga specjalnego jest przygotowanie dzieci niepełnosprawnych, w miarę ich możliwości psychofizycznych, do samodzielnego życia w społeczeństwie. Zadaniem jego jest maksymalne ich usprawnienie, dbanie o wielokierunkowy rozwój oraz wyposażenie w niezbędną wiedzę i umiejętności. Nauczyciel posiadający kwalifikacje do pracy w danego typu placówce, może uczyć w szkole specjalnej wszystkich przedmiotów w danej klasie lub specjalizować się w nauczaniu jednego lub kilku pokrewnych przedmiotów (np. historia i wiedza o społeczeństwie). Taka specjalizacja jest szczególnie pożądana w przypadku nauczycieli szkół ponadpodstawowych oraz uczących przedmiotów zawodowych.

Zawody pokrewne  

nauczyciel nauczania początkowego, nauczyciel przedszkola, pedagog szkolny, specjalista rehabilitacji ruchowej

 

Wykonywane czynności Podstawową czynnością nauczycieli jest prowadzenie obowiązkowych zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych bezpośrednio z dziećmi lub młodzieżą. Do zajęć tych zalicza się w szczególności nauczanie określonych przedmiotów w określonych klasach, prowadzenie zajęć specjalistycznych, tj. logopedia, gimnastyka korekcyjna, zajęcia świetlicowe, zajęcia w internacie. Ponadto do obowiązków nauczyciela należy rzetelne przygotowanie się do prowadzonych zajęć, tzn. napisanie scenariusza zajęć, konspektów lekcji, przygotowanie pomocy nauczycielskich itp. Nauczyciele muszą prowadzić obowiązującą dokumentację pedagogiczną, tzn. dokonywać wpisów w dziennikach lekcyjnych, wypełniać arkusze ocen i świadectwa, pisać charakterystyki uczniów. Są również zobowiązani do sprawdzania prac kontrolnych, zeszytów oraz innych wytworów działalności uczniów. Nauczyciele muszą spotykać się z rodzicami na zebraniach i wywiadówkach, aby poinformować o postępach w nauce i rozwoju ich dzieci, zwrócić uwagę na problemy i trudności, udzielić rad i wskazówek do pracy w domu. Nauczyciel ma obowiązek uczestniczyć w posiedzeniach rad pedagogicznych, tzn. w zebraniach wszystkich pracowników pedagogicznych danej placówki. Poza opisanymi powyżej czynnościami nauczycielowi mogą być powierzone inne dodatkowe zadania, które jest zobowiązany wykonywać bez dodatkowego wynagrodzenia. Może to być np. prowadzenie kół zainteresowań, kierowanie zespołami samokształceniowymi nauczycieli, przygotowanie różnych apeli i uroczystości szkolnych itp.
Podstawowy stosowany sprzęt - pomoce dydaktyczne dostosowane do niepełnosprawności podopiecznych
- komputer, urządzenia biurowe
Miejsca/obszary, gdzie zawód występuje powszechnie - specjalne przedszkola,
- specjalne szkoły podstawowe,
- specjalne szkoły przysposabiające do pracy zawodowej,
- specjalne zasadnicze szkoły zawodowe,
- specjalne szkoły średnie (licea zawodowe, licea ogólnokształcące, technika),
- specjalne szkoły policealne,
- specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze.
Uwagi

 
Piśmiennictwo

 
  1. Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 5 lipca 2007 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w uczelniach
  2. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 10 lipca 2006 r. w sprawie wykazu prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia na inne osoby
  3. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach, ze zm.
  4. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy   ze zm.
  5. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe
  6. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych   ze zm.
 
MIKRO-BHP

Program MIKRO-BHP jest prostą w obsłudze aplikacją wyposażoną w zestaw funkcji, wspomagających  obowiązkowe czynności z zakresu bhp, zawierającą wyprofilowane branżowo kompendium wiedzy z tej dziedziny oraz instruktażowe informacje i opisy działań z zakresu prewencji wypadkowej, ułatwiające podnoszenie poziomu stanu bhp w mikrofirmach.

Ulotka informacyjna  nt. MIKRO-BHP 
Wersja DEMO programu MIKRO-BHP