STRES CYFROWY - DEFINICJA, ŹRÓDŁA I KONSEKWENCJE

 

Zjawisko stresu cyfrowego, znanego również w literaturze obcojęzycznej jako technostres [1] zostało po raz pierwszy zdefiniowane w 1984 r. jako „współczesna choroba adaptacyjna spowodowana niemożnością radzenia sobie z nowymi technologiami komputerowymi” („Techno-stress is a modern disease of adaptation caused by an inability to cope with the new computer technologies in a healthy manner”)[2]. W 2008 roku uzupełniono definicję o zapis, że jest to „doświadczenie stresu podczas używania nowoczesnej technologii informacyjnej przez użytkowników tej technologii („an IT user’s experience of stress when using technologies”)[3]. Zmiany w środowisku pracy jakie zaszły na skutek świadczenia pracy w systemie zdalnym, częstsze wykorzystanie narzędzi cyfrowych oraz narażenie na nadmiar informacji cyfrowej spowodowały poczucie konieczności bycia „stale w pracy”, „zawsze dostępnego i w ciągłej gotowości”. Skutki takiej sytuacji mogą mieć negatywny wpływ na pracownika, powodując poczucie przeciążenia informacyjnego, przebodźcowania, przytłoczenia, a także zaburzenia równowagi między życiem prywatnym i zawodowym.

Wyniki badań zaprezentowane w raporcie „Bezpieczeństwo Pracy w Polsce 2019” wskazują, że ponad 40% osób często doświadcza stresu w pracy, a 14% praktycznie cały czas, gdyż stres jest wpisany w to, co robi. Zdaniem 49% osób stres, zaraz po atmosferze w pracy (53%) jest uznawany za najważniejszy czynnik, który może wpływać na efektywność w pracy. Natomiast wśród najczęstszych czynników wywołujących stres w miejscu pracy wymieniono: presję czasu (39%), nadmiar obowiązków i przeładowanie pracą (37%) oraz niewystarczające wynagrodzenie za wykonywaną pracę (31%). Dodatkowo, zdaniem 17% osób głównym stresorem są zbyt długie godziny pracy oraz przenikanie się życia zawodowego z prywatnym. [4] Z kolei z raportu opracowanego przez Instytut Gallup dotyczącego tego jak epidemia COVID-19 wpłynęła na pracowników oraz jakie wywołała zmiany w środowisku pracy, wynika, że 45% pracowników uważa, że ich życie zawodowe uległo znacznej zmianie. Ponad 43% badanych było zestresowanych przez większość poprzedniego dnia, 41% odczuwało zaniepokojenie, 25% smutek a 24% złość (Rysunek 1). Szczegółowe dane odnoszące się do Europy Wschodniej wskazują, że stres odczuwało podczas większości dnia 41% pracowników, głównie kobiet (44%) i osób poniżej 40 roku życia (46%). [5]

 

Rys.1.  Odczuwanie negatywnych emocji przez pracowników w 2020r. [5]

 

Z literatury tematu wynika, że wyróżniamy pięć różnych czynników powodujących stres cyfrowy[6]:

  1. Przeciążenie technologiczno-informacyjne („techno-overload”), które może być spowodowane dłuższym i intensywniejszym czasem wykonywania przez pracownika zadań;
  2. Zaburzenie równowagi cyfrowej pomiędzy pracą a życiem po pracy („techno-invasion”) ze względu na konieczność bycia w pracy cały czas;
  3. Niedostateczne umiejętności cyfrowe (komputerowe i internetowe) („techno-complexity”);
  4. Brak  poczucia bezpieczeństwa technologicznego („techno-insecurity”), w sytuacji kiedy pracownicy mogą czuć się zagrożeni utratą pracy;
  5. Niepewność technologiczna („techno-uncertainty”) spowodowana koniecznością ciągłych zmian i aktualizacji oprogramowania i sprzętu.

Poziom odczuwania stresu cyfrowego zależy od takich czynników indywidualnych, jak m.in. wiek, płeć, wykształcenie. Pracownicy starsi, mężczyźni oraz osoby posiadające niższy poziom wykształcenia są istotnie statystycznie częściej podatni na skutki stresu cyfrowego [1].

Konsekwencje doświadczenia stresu cyfrowego[7][8][9]:

       -           spadek wydajności pracy

       -           zmniejszenie satysfakcji z pracy

       -           zaburzenia poczucia równowagi cyfrowej pomiędzy pracą a życiem osobistym

       -           wypalenie zawodowe

       -           absencja chorobowa, konflikty i izolacja społeczna

       -           słaba koncentracja, drażliwość, zaburzenia pamięci.

 Mirosław Szczudlik, "Komputerowy swiat"
II nagroda, 2014

 

 


[1] Spotykane są również w literaturze takie określenia jak: technophobia, cyber phobia, computer stress, computer anxiety (Wang K., Shu Q., Tu Q. Technostress under different organizational environments: An empirical investigation. Computers in Human Behavior 2008, 24(6), 3002-3013)

[2] - Brod C. Technostress: the human cost of the computer revolution. Addison-Wesley, Reading USA 1984

[3] Ragu-Nathan T.S., Tarafdar M., Ragu-Nathan B.S. The consequences of technostress for end users in organizations: conceptual development and empirical validation. 2008; Inf Syst Res 19(4):417-433

[4] http://bezpieczniwpracy.pl/wp-content/uploads/2019/10/Raport-Bezpiecze%C5%84stwo-Pracy-w-Polsce-2019.pdf

[5] State of the Global Workplace: 2021 Report. Gallup 2021

[6] Tarafdar M., Tu Q., Ragu-Nathan B.S. i in. The impact of technostress on role stress and productivity. J Manag Inf Syst. 2007 24(1): 301-328

[7] La Torre G. i in. Definition, symptoms and risk of techno-stress: a systematic review. International Archives of Occupational and Environmental Health, 2019; 92: 13-35

[8] Sarabadani, J., Carter, M., & Compeau, D. 10 Years of Research on Technostress Creators and Inhibitors : Synthesis and Critique. AMCIS, 2018; Proceedings, 1-10

[9] Ayyagari R., Grover V., Purvis R.L. Technostress. Technological Antecedents and Implications. MIS Quarterly, 2017; 35(4), 831

 

 
  AKTUALNOŚCI  KAMPANII

 

RELACJE FILMOWE z webinariów poświęconych tematyce prewencji stresu cyfrowego:
1) z dnia 20.10.2021 r.
2) z dnia 22.10.2021 r.

 

Konferencja pt. "STRES CYFROWY"
29 września 2021 r. (relacja filmowa i prezentacje prelegentów)

 

Od września b.r. ruszyła nowa informacyjna kampania społeczna CIOP-PIB pn. „Stres cyfrowy” dotycząca prewencji stresu cyfrowego i zachowania równowagi cyfrowej w pracy i po pracy.

wrzesień – grudzień 2021r.

 

Łukasz Mesjasz - edycja "Przemysł 4.0" 2021