NOWE FORMY PRACY 2019 - PODSUMOWANIE

Rozszerzający się zakres niestandardowych form wykonywania pracy jest następstwem, ale i źródłem zmienności i deregulacji charakterystycznych dla świata współczesnego. Nieuprawnione byłoby bowiem oczekiwanie, że rynek pracy i stosunki zatrudnienia nie będą podlegały zmianom, jakich doświadczają inne obszary życia społecznego.

Niestandardowe formy pracy odzwierciedlają przemiany zachodzące w gospodarce, a szczególnie w dziedzinie technologii komunikacyjnych i informacyjnych. Pod ich wpływem przekształceniu ulegają style życia i pracy, a wartości określające społeczeństwa wysoko rozwinięte poddawane są redefinicji. Niestandardowe formy wykonywania pracy odpowiadają też na wzrastające znaczenie swobodnego kształtowania scenariuszy życiowych w kontekście wypełniania ról społecznych związanych między innymi z aktywnością kobiet na rynku pracy, zmianą modelu rodziny, przedłużającym się procesem kształcenia i zachodzącymi procesami demograficznymi. Z drugiej strony, zatrudnienie niestandardowe odzwierciedla potrzeby pracodawców dostosowujących się do wymagań globalnej, wysoce konkurencyjnej i opartej na innowacjach gospodarki.

Ekspansja niestandardowych form wykonywania pracy jest konsekwencją rozwoju gospodarczego i społecznego, z jakim mamy do czynienia od lat 70. XX wieku, a szczególnie zintensyfikowanego przez rozwój technologiczny przełomu tysiącleci i postępującą cyfryzację różnych dziedzin gospodarki. Akceptacja dla nich jest z jednej strony konsekwencją przekonania, że sukces w globalnej gospodarce jest możliwy tylko poprzez zwiększanie konkurencyjności. Wynika ponadto z wartości dodanej, jaką przynosi zatrudnienie niestandardowe odpowiadające na potrzeby będące pochodną specyfiki realizowanych współcześnie modeli życia i scenariuszy życiowych.

Równocześnie problemy wynikające z upowszechniania i różnicowania się niestandardowych form wykonywania pracy powodują, że są one coraz częściej przedmiotem nie tylko debaty publicznej, ale i protestów społecznych. W tym kontekście szczególnie ważne jest, by pamiętać, że chociaż niestandardowe formy wykonywania pracy wpływają na jednostki, struktury społeczne i instytucje państwowe, to przez przynależność do obszaru ekonomii, pozostają w sferze wpływów człowieka. Jako takie podatne są zatem na przekształcenia, w myśl zasady, że „ekonomia jest wytworem człowieka, a nie siłą natury, a to co zostało stworzone, może zostać przystosowane" [8], Mogą tym samym zostać dostosowane tak, by najlepiej służyć wzmacnianiu kondycji współczesnego człowieka, społeczeństwa i państwa.

BIBLIOGRAFIA

[1]  Automation, digitalisation and platforms: Implications for work and employment. Eurofound, Publications Office of the European Union, Luxemburg 2018.

[2]  Protecting Workers in the Online Platform Economy: An overview of regulatory and policy developments in the EU. European Risk Observatory Discussion paper. EU-OSHA Publications Office of the European Union, Luxemburg 2017.

[3]  Polityka społeczna. Teorie, pojęcia, problemy. [Social policy. Theories, concepts, problems] [red.] LAVALETTE, M., PRATT A., Difin 2010.

[4]  ORCZYK, J. Zmiany na rynku pracy a stosunki pracy i polityka społeczna [w] Gospodarowanie zasobami pracy na początku XXI wieku. Aspekty makroekonomiczne i regionalne. [Changes on the labour market vs. work relations and social policy [in] Housekeeping work resources in the beginning of the 2lst century. Macroeconomic and regional aspects.] [red.] HORODEŃSKI, R., SADOWSKA-SNARSKA, C. IPiSS, Białystok-Warszawa 2009.

[5]  KSIĘŻOPOLSKI M. Czas na państwo opiekuńcze! [It's high time for the welfare state!] [w:] Człowiek w pracy i polityce społecznej. [in:] Human in work and social policy] [red.] SZAMBELAŃCZYK J., ŻUKOWSKI M. Wyd. Uniwersytetu Ekonomicznego, Poznań 2010.

[6]  O'REILLY, J., MACINNES, J., NAZIO, T., and ROCHE, J. The United Kingdom: From flexible employment to vulnerable workers [w:] Gender and the Contours of Precarious Employment, [red.] VOSKO L., MACDONALD M. and CAMPBELL I., NY: Routledge, 2009.

[7]  PONIKOWSKI, B., ZARZECZNY, J. Uwarunkowania współczesnej polityki społecznej. [Conditions of the modern social policy] Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2002.

[8]  Social Policy: a Conceptual and Theoretical Introduction. [red.] LAVALETTE, M. PRATT, A.SAGE Publications, Londyn 2001.

Publikacja opracowana na podstawie wyników IV etapu programu wieloletniego pn. „Poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy", finansowanego w latach 2017-2019 w zakresie zadań służb państwowych przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Koordynator programu: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy.