FUNKCJONOWANIE OSÓB Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIAMI W CZASIE EPIDEMII

Autor: Krystian Cholewa - mgr ekonomii i pedagogiki, referent ds. bhp w latach 2012-2015. Interesuje się problematyką osób z niepełnosprawnościami; choruje na dziecięce porażenie mózgowe.

Źródło: Bezpieczeństwo Pracy. Nauka i Praktyka, 2020, nr 5, s. 9-10

Okres epidemii to bardzo ciężki czas, na który większość osób z niepełnosprawnościami (OzN) nie mogła w jakikolwiek sposób się przygotować. Ich życie stanęło w miejscu, a czasami wręcz odwróciło się o 180 stopni. Ludzie z niepełnosprawnościami w obecnych czasach żyją tak, jakby znaleźli się na bezludnej wyspie: nie mając często kontaktu fizycznego z rodziną, sąsiadami, przyjaciółmi czy znajomymi. Zostali zmuszeni do tego, czego z definicji często nie są w stanie zrobić: muszą być obecnie samowystarczalni.

Osoby niepełnosprawne potrzebują w codziennym życiu nierzadko wsparcia od innych, same nie poradzą sobie z czynnościami, które dla pełnosprawnego człowieka wydają się oczywiste. Rzeczywistość OzN wygląda natomiast tak, że od 12 marca wiele placówek edukacyjnych, ośrodków rehabilitacyjnych (w których np. organizowane były warsztaty terapii zajęciowej) czy pływalni jest zamkniętych aż do odwołania. To właśnie te instytucje zostały stworzone z myślą o osobach dotkniętych niepełnosprawnościami, by mogły się realizować: społecznie, zawodowo, a także kulturalnie. By nie pogłębiały deficytów swojego stanu fizycznego i psychicznego, nie popadały w smutek, depresję, czy rozpacz. Dla wszystkich członków społeczeństwa epidemia oznacza czas próby, który muszą przetrwać, niemniej - w szczególności dotyczy to osób niepełnosprawnych.

Rehabilitacja OzN w czasach COVID-19

Duża rola w czasie zarazy, w kontekście pomocy OzN, spoczywa na mieszkających z nimi domownikach, którzy mogą tak zorganizować czas, by osoba z dysfunkcją nie odczuwała, że jest już od prawie 6 tygodni zamknięta w czterech ścianach: czasami w swoim mieszkaniu, a czasem wręcz w jednym tylko z jego pokoi. Jedną z najważniejszych aktywności w tym kontekście jest systematyczna rehabilitacja, dzięki której stan zdrowia OzN nie ulega pogorszeniu.

Jeżeli to tylko możliwe, bardzo ważne jest uruchomienie ćwiczenia przez Internet; z pomocą rodziców lub rodzeństwa (jeżeli to konieczne), np. na materacu przy drabince, ale najlepiej pod okiem swojego rehabilitanta w trybie online. Taka forma umożliwia również wykonanie masażu przez kogoś z rodziny, pod nadzorem wykwalifikowanego specjalisty, obserwującego wszystko przez sieć. Jeżeli ktoś ma w domu rowerek stacjonarny, i jest w stanie to zrobić, to warto na nim trenować. Jeżeli nie, to koniecznie należy możliwie często wychodzić na spacer, np. do lasu, co od 20 kwietnia jest ponownie dozwolone. Kontakt z przyrodą wpływa korzystnie nie tylko na organizm, ale również poprawia nastrój. Należy jednak zwracać szczególną uwagę na to, by unikać innych ludzi - utrzymujmy zawsze dystans kilku metrów.

Wsparcie psychologiczne

Osoby niepełnosprawne bardzo często nie potrafią sobie poradzić ze swoją ułomnością, z tym, że nie są w stanie dorównać swoim pełnosprawnym kolegom. Ludzie ci czują się przez to gorsi, mniej wartościowi, skrępowani świadomością, że są zależni od osób trzecich. Zazwyczaj remedium na to jest rozmowa z psychologiem, która przynosi im ukojenie i wewnętrzny spokój. Obecnie taka rozmowa nie może być przeprowadzona na żywo, ale można sobie z tym poradzić dzięki technologiom cyfrowym: można zawsze porozmawiać ze specjalistą przez telefon (oferuje to np. Towarzystwo Przyjaciół Niepełnosprawnych w Łodzi pod numerem +48 534 555 525 [1]), na portalach social mediów lub za pomocą komunikatorów internetowych.

Warto być w stałym kontakcie ze swoim psychologiem, by podtrzymywał swojego pacjenta na duchu, by miał chęć do życia, do porannego wstawania. Psycholog pomoże także w uświadomieniu sobie, że epidemia COVID-19 to tylko przejściowy okres, że za kilka miesięcy, a może i tygodni świat wróci „do normy". Będziemy znowu szczęśliwsi, a także mocniejsi i mądrzejsi o nowe doświadczenia, ponieważ trudne momenty wzmacniają nas.

Wspaniale, jeżeli ma się rodziców, bądź rodzeństwo, z którymi można porozmawiać na każdy temat. Nie każdy ma jednak tę możliwość. Dla osób wierzących, dobrą drogą jest rozmowa z Bogiem, któremu można również „opowiedzieć" o swoich problemach. Modlitwa czyni cuda, również w sensie terapeutycznym.

Kontakty z lekarzem

Osoby niepełnosprawne często potrzebują porady lekarskiej ze względu na swój stan zdrowia. Obecnie lekarze przyjmują jednak tylko w nagłych wypadkach, na co dzień walczą bowiem w szpitalach z epidemią. Na szczęście często istnieje już możliwość zamówienia recepty poprzez SMS bądź e-mail, w wersji elektronicznej, względnie telefonicznie, do odebrania w rejestracji przychodni zdrowia. Dzięki takim rozwiązaniom unikamy kontaktu z innymi osobami, nie jesteśmy narażeni na zakażenie, o które nietrudno szczególnie w placówkach ochrony zdrowia.

Edukacja

Edukacja jest bardzo ważna w życiu osób z niepełnosprawnościami: daje im możliwości rozwoju osobistego, emocjonalnego, a także - co bardzo istotne - nawiązywania kontaktów z innymi.

Obecnie tradycyjny model nauczania został z oczywistych względów zamrożony, ale na szczęście znowu z pomocą przychodzi Internet, a także telewizja. Warto jednak zwrócić uwagę na to, że strony www, z których mają korzystać OzN, powinny być odpowiednio przygotowane. Jak bowiem słusznie zauważają specjaliści, budowanie stron internetowych na podstawie technologii flash lub DHTML sprawia duże problemy w odbiorze np. osobom niedowidzącym lub niewidomym [2].

W obecnej sytuacji nieocenioną rolę pełnią telewizyjne programy edukacyjne, dzięki którym można się nauczyć języków obcych, rozwiązywać zadania matematyczne, przypomnieć sobie lekcje historii czy geografii. To zresztą bardzo dobre rozwiązanie nie tylko w czasie epidemii, jako że pozwala OzN, które ze względu na swój stan zdrowia na co dzień nie mogą chodzić do stacjonarnej szkoły, pogłębić wiedzę czy zyskać nowe kompetencje.

Pod rozwagę osobom odpowiedzialnym za funkcjonowanie telewizji publicznej należy poddać pomysł, czy nie stworzyć stałego programu edukacyjnego dla osób z niepełnosprawnościami oraz dla osób ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, czyli takich, które mają problemy z przyswojeniem sobie materiału.

Relacje w rodzinie i wychodzenie z domu

Chociaż może to zabrzmieć niestandardowo, to - przewrotnie rzecz ujmując - czas epidemii może okazać się dobrym okresem, aby poprawić swoje relacje w rodzinie z bliskimi. Porozmawiać, przeprosić, podziękować. Jak przestrzegają nas specjaliści, lepiej w tym niekorzystnym dla nas okresie, nie wychodzić do sklepu, apteki, jeżeli absolutnie nie musimy. Dotyczy to szczególnie osób z niepełnosprawnościami, ponieważ często potrzebują one pomocy drugiego człowieka, chociażby w tym, by przytrzymać wózek, plecak czy torbę. Obecnie nie możemy na to liczyć, ponieważ kontakt z osobami trzecimi to wyjątkowe ryzyko dla OzN, których organizmy są często mniej odporne na działanie patogenów, niż w przypadku pełnosprawnych osób.

Rozwijanie pasji

Dobrym sposobem na to, by nie myśleć o wirusie i chorobie, którą wywołuje, jest rozwijanie swoich hobby i zainteresowań, takich jak np. gry planszowe czy granie na instrumencie. Może się to wydawać trywialne, ale w „normalnych" czasach OzN rzadko kiedy są w stanie znaleźć na to czas. Rehabilitacja, edukacja, praca (jeżeli się ją ma, wciąż niestety większość OzN w Polsce nie pracuje [3]), a także podstawowe czynności życiowe zabierają bardzo dużo czasu, na przyjemności już go nie starcza. Obecnie jest np. czas na to, żeby codziennie grać na keyboardzie przez 45 minut, co dla autora tego tekstu jest wyjątkowo rozwijające i przyjemne.

Jak przetrwać epidemię w zdrowiu?

Nasze osobiste bezpieczeństwo to dzisiaj również bezpieczeństwo innych osób - dlatego trzeba się dostosować do restrykcji i ograniczeń, jakie nakłada na nas państwo. Nie narażajmy siebie lub innych na utratę zdrowia - zakrywajmy usta i nos w miejscach publicznych, często myjmy ręce, zachowujmy dystans społeczny.

Życie w społeczeństwie wygląda dzisiaj podobnie do zachowania się np. na budowie, gdzie bhp to podstawa, by bezpiecznie wykonywać swoją pracę, odpowiedzialnie postępować w trakcie czynności na wysokościach. Tak, jak w pracy w budownictwie, gdzie każdy z pracowników na placu budowy powinien nosić odpowiednie środki ochrony, tak w życiu codziennym musimy dzisiaj stosować odpowiednie środki profilaktyczne, zapobiegawcze, a także pamiętać o prozdrowotnych zachowaniach. Nawet jeżeli to niewygodne, to jest nam niezbędne i potrzebne.

BIBLIOGRAFIA

[1]  https://www.pfron.org.pl/komunikaty-z-regionu/szczegoly-komunikatu/news/nieodplatna-pomoc-psychologiczna/

[2]  http://e-edukacja.fundacja.edu.pl/trzecia/_referaty/9_e-edukacja.pdf

[3]  http://www.niepelnosprawni.gov.pl/index.php?c=page&id=80&print=1