Misją Instytutu jest dzialalność naukowo-badawcza prowadząca do nowych rozwiązań technicznych i organizacyjnych użytecznych w kształtowaniu warunków pracy zgodnych z zasadami bezpieczeństwa pracy i ergonomii oraz ustalanie podstaw naukowych do właściwego ukierunkowywania polityki społeczno-ekonomicznej państwa w tym zakresie.
![]() | Powrót do pracy w zakładzie pracy w czasie epidemii |
![]() | Covid-19: koniec pracy zdalnej, ponowna praca w zakładzie pracy |
![]() | Powrót do pracy: frustracja czy wybawienie? |
![]() | Funkcjonowanie osób z niepełnosprawnościami w czasie epidemii |
![]() | Oceń prawdopodobieństwo narażenia na COVID-19 |
![]() | Bezpieczeństwo i ochrona zdrowia pracujących w czasie epidemii |
![]() | Pandemie i epidemie XX i XXI wieku |
![]() | Doniesienia z zagranicy |
COVID-19: KONIEC PRACY ZDALNEJ, PONOWNA PRACA W ZAKŁADZIE PRACY
PRZYSTOSOWANIE MIEJSC PRACY I OCHRONA PRACOWNIKÓW
Autorzy: materiał opracowany przez redakcję na podstawie informacji przygotowanych przez Komisję Europejską we współpracy z Europejską Agencją Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy (EU-OSHA). Jego rozbudowana wersja dostępna jest pod adresem https://osha.europa.eu/sites/default/files/publications/documents/ EU_guidance_COVID_19_PL.pdf
Źródło: Bezpieczeństwo Pracy. Nauka i Praktyka, 2020, nr 5, s. 4-7
Większość państw członkowskich Unii Europejskiej wdrożyła, w ramach niefarmakologicznych środków zaradczych, tzw. fizyczne środki dystansujące, aby ograniczyć transmisyjność w miejscach pracy nowego koronawirusa SARS-CoV-2, wywołującego chorobę COVID-19. Środki te polegają m.in. na zawieszeniu czynności niezwiązanych z pracą. Charakter i zakres dystansowania różni się w poszczególnych państwach członkowskich UE i sektorach, ale znaczna część pracowników albo musi pracować w domu, albo, jeśli ich praca nie może być wykonywana na odległość, często po prostu pozostaje w domu.
Należy jednak oczekiwać, że w perspektywie kolejnych tygodni następować będzie stopniowe „odmrażanie" gospodarek krajowych w UE i wznawianie pracy „na miejscu" (a nie zdalnie). Kiedy? Wtedy, gdy fizyczne środki dystansujące doprowadzą do wystarczającego obniżenia wskaźników transmisji COVID-19.
Prawdopodobnie będzie to realizowane stopniowo, z różną prędkością w różnych krajach, a także w odniesieniu do różnych branż. Niezależnie jednak od tego, w jaki sposób i w jakim stopniu zostaną wznowione normalne czynności zawodowe, jest bardzo prawdopodobne, że przez pewien czas utrzymają się pewne środki mające na celu uniknięcie gwałtownego wzrostu liczby zarażeń (patrz: C0VlD-19: wytyczne dotyczące miejsca pracy [1]). Ponadto możliwe w przyszłości niewykluczone jest ponowne zaostrzanie obostrzeń.
Kryzys związany z epidemią COVID-19 wywiera presję na pracodawców i pracowników, niezależnie od tego, czy musieli oni w bardzo krótkim czasie wdrożyć nowe procedury i praktyki, czy też całkowicie zawiesić swoją pracę i działalność gospodarczą. Trzeba pamiętać, że zasady związane z bezpieczeństwem i zdrowiem w pracy stanowią praktyczne wsparcie w powrocie do miejsca pracy: odpowiednie środki zapobiegawcze mogą zapewnić bezpieczny i zdrowy powrót do pracy po złagodzeniu skutków fizycznego dystansowania, a także przyczynić się do zahamowania rozprzestrzeniania się COVID-19.
Prezentowane niżej wytyczne obejmują ogólne środki, mające na celu pomoc pracodawcom w osiągnięciu odpowiednio bezpiecznego i zdrowego środowiska pracy przy wznowieniu działalności. Należy pamiętać, że informacje zawarte w wytycznych nie obejmują środowiska opieki zdrowotnej, dla którego przygotowano konkretne zalecenia (np. ECDC [2] , WHO [3], CDC [4] ).
Aktualizacja oceny ryzyka
Podobnie jak w normalnych warunkach pracy, identyfikacja i ocena ryzyka [5] jest punktem wyjścia dla zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy w sytuacji epidemii COVID-19. Pracodawcy są zobowiązani do zrewidowania swojej oceny ryzyka w przypadku zmiany procesu pracy. Dalej podano kilka przykładów zagadnień związanych z COVlD-19, które należy rozważyć przy dokonywaniu takiej aktualizacji.
Ograniczanie prawdopodobieństwa narażenia na COVID-19 w miejscu pracy
Wdrożenie bezpiecznych praktyk w celu ograniczenia prawdopodobieństwa narażenia na działanie COVID-19 w miejscu pracy wymaga najpierw przeprowadzenia oceny ryzyka, a następnie wdrożenia hierarchii kontroli [6]. Oznacza to wprowadzenie środków kontroli, przede wszystkim aby wyeliminować ryzyko, a jeżeli nie jest to możliwe, zminimalizować narażenie pracowników. Oto kilka przykładów środków kontroli, jednak nie wszystkie będą miały zastosowanie do wszystkich miejsc lub stanowisk pracy ze względu na ich zróżnicowany charakter.
Wznowienie pracy po okresie izolacji - wskazówki dla pracodawcy
Jeżeli miejsce pracy zostało zamknięte na czas określony z powodów związanych z COVID-19, należy przygotować plan wznowienia pracy, uwzględniający zapewnienie bezpieczeństwa i higieny pracy. W swoim planie można uwzględnić następujące kwestie:
Radzenie sobie pracodawcy z wysokim wskaźnikiem absencji
W zależności od wskaźnika zarażeń w danej okolicy i obowiązujących ograniczeń, wielu pracowników może być nieobecnych z powodu COVID-19. Jeżeli pracownik przebywa w domu w izolacji stanowiącej środek zapobiegawczy, może być w stanie kontynuować pracę zdalną, a jeżeli nie jest to możliwe, pracownik nie będzie pracować przez pewien czas.
Pracownicy, u których potwierdzono COVID-19, będą nieobecni i niezdolni do pracy przez znacznie dłuższy czas, a ci, którzy poważnie zachorują, mogą wymagać dalszego okresu rehabilitacji po wyleczeniu infekcji. Ponadto niektórzy mogą być nieobecni, ponieważ muszą opiekować się krewnym.
Zarządzanie pracownikami pracującymi zdalnie
W ramach działań na rzecz fizycznego dystansu w większości państw UE pracownicy są zachęcani lub zobowiązani do pracy w domu, jeżeli pozwala na to charakter ich obowiązków. Dla większości z nich jest to pierwszy raz, kiedy są „telepracownikami", a ich domowe środowisko pracy jest prawdopodobnie pod wieloma względami nieodpowiednie w porównaniu z miejscem pracy. Zakres, w jakim środowisko domowe może zostać dostosowane do pracy zdalnej, różni się w zależności od sytuacji pracownika oraz czasu i zasobów potrzebnych do jego dostosowania.
Porady na temat zachowania bezpieczeństwa i zdrowia podczas pracy w domu są w dużej mierze skierowane do osób, które regularnie lub długoterminowo pracują na odległość. Oto kilka sugestii mających na celu zminimalizowanie ryzyka w przypadku tych pracowników, którzy nie byli w stanie odpowiednio przygotować swojego miejsca pracy w domu.
Zaangażowanie pracowników w zarządzanie bhp w czasie epidemii
Udział pracowników w zarządzaniu bezpieczeństwem i higieną pracy jest zarówno kluczem do sukcesu, jak i obowiązkiem prawnym. Dotyczy to również środków podejmowanych w miejscach pracy w związku z epidemią COVID-19; jest to czas, w którym wiele się dzieje i który charakteryzuje się wysokim poziomem niepewności i niepokoju wśród pracowników i ogółu społeczeństwa.
Ważne jest, aby jak najwcześniej rozpocząć rozmowy z pracownikami i przedstawicielami ds. bhp o planowanych zmianach i o tym, jak te tymczasowe procesy będą realizowane w praktyce. Zaangażowanie pracowników w ocenę ryzyka i opracowywanie rozwiązań jest ważną częścią dobrej praktyki w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Specjaliści ds. bhp mają wyjątkową możliwość udzielenia wsparcia w procesie przygotowania środków zapobiegawczych i zapewnienia ich pomyślnego wdrożenia.
Pracownicy, którzy wracają do pracy po okresie izolacji, która wynikała z indywidualnej decyzji czy też z administracyjnych regulacji, mogą mieć obawy, w szczególności dotyczące ryzyka zarażenia. Obawy te - zwłaszcza jeśli w miejscu pracy nastąpiły zmiany - mogą prowadzić do stresu i problemów ze zdrowiem psychicznym. Oprócz zapewnienia skutecznej komunikacji, jak już wspomniano, należy rozważyć wyznaczenie osoby, z którą pracownicy mogliby porozmawiać lub umożliwić im korzystanie z programów pomocy czy coachingu. Praktyczne porady na temat tego, jak dbać o zdrowie psychiczne i radzić sobie z zagrożeniem COVID-19, dostępne są na stronie organizacji Mental Health Europe [13].
Opiekowanie się pracownikami, którzy byli chorzy na COVID-19
Według Światowej Organizacji Zdrowia, najczęstszymi objawami COVID-19 [14] są gorączka, zmęczenie i suchy kaszel. Niektóre osoby ulegają zarażeniu, ale nie rozwijają się u nich żadne objawy i nie czują się źle. Większość ludzi (około 80%) wraca do zdrowia po chorobie bez konieczności specjalnego leczenia. Mniej więcej 1 na 6 osób, które zachorowały na COVlD-19, przechodzi chorobę ciężko i ma trudności z oddychaniem. Osoby starsze oraz osoby z chorobami współistniejącymi, takimi jak nadciśnienie, problemy z sercem lub cukrzyca, są bardziej narażone na ciężki przebieg choroby.
Osoby po ciężkim przebiegu choroby mogą wymagać szczególnej uwagi nawet po uzyskaniu świadectwa zdolności do pracy. Istnieją pewne wskazania, że pacjenci z koronawirusem mogą cierpieć z powodu zmniejszonej pojemności płuc po przebytej chorobie. Pracownicy w takiej sytuacji mogą potrzebować dostosowania pracy i potrzebować czasu wolnego, aby poddać się fizjoterapii.
Pracownicy, którzy musieli spędzać czas na intensywnej terapii, mogą stanąć w obliczu szczególnych wyzwań po powrocie do pracy. Są to:
Należy być świadomym ryzyka, że pracownicy, którzy chorowali na COVID-19, mogą być narażeni na stygmatyzację i dyskryminację w środowisku pracy.
Źródła informacji
Ilość informacji związanych z COVID-19 może być przytłaczająca, co po-woduje problemy z odróżnieniem informacji wiarygodnych i rzetelnych od niejasnych i wprowadzających w błąd. Zawsze należy sprawdzić, czy pierwotne źródło informacji jest wiarygodne. Oficjalne źródła informacji o COVID-19 to między innymi:
Gdy zalecenia dotyczące dystansu fizycznego będą łagodzone, mogą pojawić się informacje szczegółowe dla poszczególnych branż, społeczności lub grup, które będą często aktualizowane. W poszczególnych krajach ministerstwa zdrowia i ministerstwa pracy będą dysponowały odpowiednimi informacjami i mogą udostępniać linki do bardziej specjalistycznych źródeł.
Branże i zawody a zarażenie COVID-19
Osoby wykonujące prace, które wiążą się z fizycznym kontaktem z wieloma innymi osobami, są najbardziej narażone na ryzyko zachorowania na COVID-19. Oprócz pracowników służby zdrowia i domów opieki do pracowników o podwyższonym ryzyku zarażenia należą na przykład osoby zajmujące się zaopatrzeniem w żywność i handlem detalicznym, odbieraniem odpadów, pracujące w przedsiębiorstwach użyteczności publicznej, policji i służbach bezpieczeństwa oraz w transporcie publicznym.
W ten sam sposób, w jaki niektóre kraje ograniczyły pracę w niektórych branżach przed innymi - zazwyczaj najpierw zawieszając edukację, czas wolny i rozrywkę, a na końcu przemysł i budownictwo - powrót do pracy po złagodzeniu środków może być podobnie rozłożony, ale w odwrotnej kolejności. Wytyczne dla poszczególnych sektorów związane z COVID-19 są dostępne w kilku krajach, np. w Austrii [18], Danii, Francji, Włoszech i Niemczech [19] opracowano je w odniesieniu do budownictwa; Francji i Danii - dla dostaw; Francji, Niemczech - handlu (także np. specjalnie dla kasjerów [20]); przygotowano ponadto wytyczne dla przemysłu spożywczego, transportu, utrzymania, rekreacji i rozrywki oraz edukacji. Warto podkreślić, że specjalne opracowania zaadresowano także do konkretnych grup zawodowych, takich jak fryzjerzy, a także takich placówek, jak więzienia, domy opieki, schroniska dla bezdomnych i kościoły.
Przykłady można znaleźć na stronach internetowych instytucji krajowych lub instytutów bezpieczeństwa i higieny pracy [21].
Plany i wnioski na przyszłość
Ważne jest, aby w przyszłości sporządzać oraz aktualizować plany awaryjne na wypadek sytuacji kryzysowych, dotyczące wyłączeń i rozruchu. Nawet małe przedsiębiorstwa mogą sporządzić listę kontrolną, która pomoże im przygotować się na wypadek wystąpienia takich zdarzeń w przyszłości.
Przedsiębiorstwa, które po raz pierwszy skorzystały z pracy zdalnej, mogą rozważyć przyjęcie jej jako nowoczesnej, długoterminowej praktyki pracy.
Doświadczenia zdobyte podczas epidemii COVID-19 mogą przyczynić się do opracowania polityki i procedur pracy zdalnej lub do zmiany obowiązujących procedur.
BIBLIOGRAFIA
[1] www.ciop.pl/aktualnosci
[2] https://www.ecdc.europa.eu/en/publications-data/infection-prevention-and-control- and-preparedness-covid-19-healthcare-settings
[3] https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/technical-gu- idance/health-workers
[4] https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/hcp/return-to-work.html7CDC_AA_refVal=https%3A%2F%2Fwww.cdc.gov%2Fcoronavirus%2F2019-ncov%2Fhealthcare- facilities%2Fhcp-return-work.html
[5] https://oshwiki.eu/wiki/Occupational_safety_and_health_risk_assessment_methodologies
[6] https://oshwiki.eu/wiki/Hierarchy_of_prevention_and_control_measures
[7] https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public/when-and-how-to-use-masks
[8] https://www.who.int/gpsc/5may/Glove_Use_Information_Leaflet.pdf
[9] https://www.ecdc.europa.eu/en/publications-data/leaflet-information-covid-19- people-chronic-diseases
[10] https://www.ecdc.europa.eu/en/publications-data/leaflet-information-covid-19- people-immunocompromising-condition
[11] https://www.ecdc.europa.eu/en/publications-data/leaflet-information-covid-19-pregnant-women
[12] https://oshwiki.eu/wiki/Return_to_Work_after_sick_leave_due_to_mental_health_problems
[13] https://www.mhe-sme.org/covid-19/
[14] https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses
[15] https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019
[16] https://www.ecdc.europa.eu/en/covid-19-pandemic
[17] https://ec.europa.eu/info/live-work-travel-eu/health/coronavirus-response_en
https://www.ecdc.europa.eu/en/covid-19-pandemic
[18] https://www.auva.at/cdscontent/?contentid=10007.858247&portal=auvaportal
[19] https://www.bgbau.de/mitteilung/engpaesse-atemschutzmasken/
[20] https://publikationen.dguv.de/detail/index/sArticle/3789
[21] https://oshwiki.eu/wiki/Category:OSH_systems_at_national_level