Nadtlenki organiczne – charakterystyka

Globalizacja handlu i wytwarzania powoduje, że z substancjami i mieszaninami chemicznymi mają kontakt ludzie o bardzo zróżnicowanej wiedzy. Wysoko rozwinięte przemysłowo państwa wypracowały swoje systemy klasyfikacji i oznakowania chemikaliów, jednak nawet wśród nich istniały różnice w ocenie własności poszczególnych substancji, roztworów i mieszanin, różnice w oznakowaniu i zawartości kart charakterystyk, co utrudniało często wymianę handlową i identyfikację substancji sprowadzanych z innego państwa [1]. Szczególny problem stanowiły państwa nie mające własnego systemu klasyfikacji i oznakowania produktów chemicznych. Było to powodowane najczęściej brakiem środków materialnych i technicznych do wprowadzenia takiego systemu [2].

Stąd też, aby zapewnić bezpieczne stosowanie, transport i usuwanie substancji i mieszanin chemicznych zrodził się pomysł podjęcia działań w celu ujednolicenia w skali globalnej ich klasyfikacji i oznakowania [2]. Punktem wyjścia do stworzenia ogólnoświatowej klasyfikacji stały się istniejące systemy funkcjonujące w USA i Kanadzie, rekomendacje ONZ dotyczące transportu towarów niebezpiecznych oraz dyrektywy UE dotyczące klasyfikacji oraz oznakowania substancji i preparatów chemicznych. [2,3]. Zostały zharmonizowane kryteria klasyfikacji zagrożeń, ujednolicono zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia, symbole zagrożeń i hasła ostrzegawcze [2].

Opracowany został Globalnie Zharmonizowany System Klasyfikacji i Oznakowania Chemikaliów (Global Harmonised System, GHS, GHS-ONZ), który stanowi międzynarodowe, ujednolicone podejście do klasyfikacji i oznakowania chemikaliów [4].

We Wspólnocie system GHS został wdrożony za pomocą rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniające i uchylające dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (Rozporządzenie CLP). Rozporządzenie to zastąpiło dyrektywę Rady 67/548/EWG z dnia 27 czerwca 1967 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do klasyfikacji, pakowania i oznakowania substancji niebezpiecznych oraz dyrektywę 1999/45/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 maja 1999 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich odnoszących się do klasyfikacji, pakowania i oznakowania preparatów niebezpiecznych [4].

Przepisy dotyczące przewozu towarów i ładunków niebezpiecznych uregulowane są odrębnymi aktami prawnymi. W odniesieniu do transportu drogowego została przygotowana międzynarodowa umowa ADR (fr. L' Accord européen relatif au transport international des marchandises Dangereuses par Route) sporządzona 30 września 1957 r., a nowelizowana w cyklu dwuletnim. Natomiast w stosunku do przewozu koleją towarów niebezpiecznych tematykę tę reguluje RID (z fr. Règlement concernant le transport international ferroviaire des marchandises dangereuses – Regulamin dla międzynarodowego przewozu kolejami towarów niebezpiecznych). Podejście zastosowane w ADR i RID w odniesieniu do substancji niebezpiecznych różni się nieco od stosowanego w CLP i GHS.

1. GHS część 1, tłumaczenie na język polski z oryginalnego dokumentu ONZ Biuro ds. substancji niebezpiecznych https://www.chemikalia.gov.pl/
2. Pabiś A. GHS i jego rola w światowym obrocie chemikaliami Czasopismo Techniczne Ch, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej z. 1-Ch/2007 https://suw.biblos.pk.edu.pl/ downloadResource&mId=134585
3. Couto R.G. Praktyczny przewodnik po GHS, Materiały konferencji pn. Patrząc w przyszłość. Przygotowanie do REACH”, 19-21 czerwca 2006 r. Łódź. https://www.chemikalia.gov.pl/
4. Biuro ds. substancji niebezpiecznych https://www.chemikalia.gov.pl/ghs_a_clp.html
5. Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals (GHS) http://www.unece.org/trans/danger/publi/ghs/ghs_welcome_e.html
6. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniające i uchylające dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006. (Rozporządzenie CLP). Dz. Urz. WE L 353 z 31.12.2008, s. 1-1355.
7. Oświadczenie rządowe z dnia 28 lutego 2017 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B do Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w Genewie dnia 30 września 1957 r. ADR Dz. U. 2017 poz. 1119