Rzeczoznawca

RZECZOZNAWCA


1. Informacje ogólne


   Rzeczoznawca ocenia rzeczy, zjawiska, zachowania, zdarzenia. Ekspertyzy te przedstawia sądom, firmom ubezpieczeniowym, osobom fizycznym, organizacjom konsumenckim, cechom rzemieślniczym, organizacjom handlowym itp., w celu umożliwienia swoim klientom podjęcia właściwych decyzji.
Do zadań rzeczoznawcy należą:

  • porównywanie poszczególnych cech ocenianego przedmiotu ze wzorem
  • dokonywanie oceny przedmiotu za pomocą miar, wag analizy fizycznej i chemicznej
  • określanie wartości danego przedmiotu
  • szukanie wad ukrytych przedmiotu.

   W zawodzie rzeczoznawcy występują specjalizacje. Rzeczoznawca samochodowy dokonuje oceny auta uszkodzonego np. w wyniku wypadku czy kolizji drogowej; zbiera informacje dotyczące wypadku, awarii auta, identyfikuje pojazd, określa przyczyny wypadku, sporządza kosztorys naprawy, wskazuje sposób naprawy.
Rzeczoznawca samochodowy może także wykonać ocenę samochodu na prośbę klienta zainteresowanego kupnem lub pod kątem prawdopodobieństwa zderzeń na zlecenie prokuratury, sądów czy policji oraz ocenę techniczną pojazdu.
W obrębie specjalizacji rzeczoznawcy do spraw kryminalistyki rozróżnia się podspecjalności: mechanoskopię, fizykochemię, daktyloskopię, fonoskopię, specjalizację polegającą na badaniu dokumentów, badania fotograficzne, badania broni i amunicji oraz badania z zakresu biologii.
  Mechanoskopia to dziedzina kryminalistyki, która zajmuje się badaniem śladów zostawionych przez jakieś narzędzia (np. porównaniem przedmiotów ze śladami z miejsca zdarzenia). Fizykochemicy zajmują się badaniem cieczy, materiałów łatwopalnych, wybuchowych, narkotyków, rozpoznawaniem cieczy niewiadomego pochodzenia. Specjaliści od daktyloskopii zajmują się pobraniem i badaniem śladów z miejsca przestępstwa. Fonoskopia to dziedzina śledcza mająca na celu określenie autentyczności nagrania, identyfikację osoby na podstawie analizy zapisu mowy, odczytywanie zapisów mowy złej jakości, identyfikację urządzeń nagrywających.
   Badanie dokumentów polega na identyfikacji osoby na podstawie pisma ręcznego, sprawdzeniu autentyczności dokumentów (np. dyplomów, praw jazdy, banknotów) oraz zabezpieczeniem dokumentów przed fałszerstwami.
Badania fotograficzne polegają na ocenie zdjęć i określeniu ich autentyczności pod kątem fotomontażu. Rzeczoznawca może także określić, jakim sprzętem została wykonana fotografia oraz jaką techniką i gdzie został wykonany fotomontaż.
Badania broni i amunicji służą określeniu np. legalności broni, jej ewentualnego udziału w przestępstwie, jej pochodzenia. Rzeczoznawca może także ocenić, czy broń nadal nadaje się do użytkowania.
Ekspert z zakresu badań biologicznych zajmuje się pobieraniem i badaniem śladów biologicznych ludzkich, zwierzęcych lub roślinnych z miejsca zdarzeń.
Ponadto rozróżnia się rzeczoznawców następujących specjalności:
budowlanego (tworzy opinie techniczne), majątkowego (określa wartość nieruchomości, maszyn, przedmiotów), jakości handlowej produktów rolnospożywczych oraz rolniczego.
Praca rzeczoznawcy jest bardzo różnorodna. Jej forma, zakres obowiązków, miejsca wykonywania czynności zawodowych (miejsca oględzin, biura) są ściśle uzależnione od specjalizacji rzeczoznawcy. Mogą wystąpić sytuacje, kiedy rzeczoznawca musi pracować w nocy czy w weekend.
   Jest to praca samodzielna, o charakterze indywidualnym. W pracy rzeczoznawca ma regularny bezpośredni kontakt z ludźmi, co wymaga umiejętności rozmowy, rozwiązywania konfliktów. Praca rzeczoznawcy jest pracą urzędniczą, ma charakter usługowy.

 

2. Wymagania

 

   Różnorodność specjalizacji narzuca różnorodne wymagania dla kandydatów na rzeczoznawców. Wspólne cechy wszystkich to: umiejętność wydawania obiektywnych opinii, odpowiedzialność, dokładność, cierpliwość, spostrzegawczość, umiejętność logicznego myślenia, zdolność koncentracji uwagi, podzielność uwagi, wytrwałość, rzetelność, bezwzględna uczciwość oraz stałe poszerzanie wiedzy z zakresu danej dziedziny.

   Wymagania są też ściśle uzależnione od specjalizacji.

  Rzeczoznawca samochodowy powinien charakteryzować się sprawnym zmysłem dotyku. Rzeczoznawca ds. kryminalistyki powinien mieć dobry zmysł węchu i smaku (fizykochemicy) oraz odporność psychiczną. Specjalista od fonoskopii powinien się charakteryzować dobrym słuchem, a ekspert mechanoskopii – sprawnie posługiwać się narzędziami. Rzeczoznawca specjalizujący się w daktyloskopii, badaniu dokumentów, mechanoskopii powinien mieć dobry wzrok.

   W związku z koniecznością częstego przemieszczania się rzeczoznawca powinien być mobilny, a tym samym mieć sprawny układ ruchu.

   Osoby pracujące w tym zawodzie, mające bezpośredni kontakt z innymi ludźmi, powinny się odznaczać dobrym wzrokiem i słuchem, umożliwiającym rzetelną ocenę i swobodną komunikację.

Ponieważ rzeczoznawca wykonuje także pracę biurową, niezbędna jest umiejętność obsługi komputera i innych urządzeń biurowych.

 

3. Czynniki utrudniające zatrudnienie w zawodzie

 

Czynnikiem utrudniającym pracę w zawodzie rzeczoznawcy jest niepełnosprawność narządu słuchu lub wzroku, która nie może być skorygowana aparatem słuchowym lub okularami.

 

4. Możliwość zatrudnienia w zawodzie osób z niepełnosprawnością

 

4.1. Osoby z dysfunkcją narządu ruchu

   Możliwie jest podjęcie zatrudnienia przez osoby z niewielką dysfunkcją kończyn górnych oraz z niewielką i znaczną dysfunkcją kończyn dolnych, w tym poruszających się na wózku inwalidzkim. Zatrudnienie jest uzależnione od wykonywanej specjalizacji oraz właściwego przygotowania środowiska pracy.

 

4.2. Osoby z dysfunkcją narządu wzroku

  Zawód mogą wykonywać osoby słabosłyszące w przypadku zapewnienia im odpowiednich pomocy technicznych oraz właściwego przygotowania środowiska i stanowiska pracy, np. pod kątem stworzenia możliwości percepcji sygnałów alarmowych.

 

4.3. Osoby z dysfunkcją narządu słuchu

   Osoby z taką dysfunkcją mogą pracować w zawodzie rzeczoznawcy pod warunkiem możliwości korygowania jej aparatami słuchowymi, które zapewnią możliwość swobodnego porozumiewania się z ludźmi. Zatrudnienie wymaga przystosowania środowiska pracy.

W przypadku osób słabosłyszących, od których wymagana będzie komunikacja werbalna, konieczna jest odpowiednia korekcja słyszenia za pomocą aparatu słuchowego.

   Możliwość zatrudnienia osób głuchych i głuchoniemych (dotyczy tylko osób potrafiących posługiwać się językiem polskim w piśmie) jest ograniczona. Osoby te mogą wykonywać zawód na wybranych stanowiskach pracy warunkowo, po racjonalnym dostosowaniu zakresu zadań, identyfikacji indywidualnych barier przystosowaniu środowiska oraz stanowiska pracy (technicznym i organizacyjnym).

 

4.4. Osoby z dysfunkcją sfery psychicznej

   Osoby z chorobami psychicznymi mogą pracować w zawodzie pod warunkiem, że praca − poza wyjątkowymi sytuacjami (wyjazdy, sytuacje kryzysowe w firmie) − nie zaburza ich rytmu dnia i nocy i jest zachowana zasada równego traktowania pracowników.

 

4.5. Osoby z epilepsją

   Osoby cierpiące na epilepsję mogą wykonywać zawód na wybranych stanowiskach pracy pod warunkiem, że napady padaczkowe występują sporadycznie, są sygnalizowane przez aurę, występują głównie wieczorem lub w nocy, nie powodują zbytniego zmęczenia i stosunkowo szybko następuje regeneracja sił po ich wystąpieniu, a przebieg choroby nie prowadzi do charakteropatii padaczkowej.

   W przypadku tej choroby decyzja o podjęciu zatrudnienia powinna być rozpatrywana indywidualnie. Takie osoby mogą być zatrudnione warunkowo, po racjonalnym ograniczeniu zakresu zadań do sytuacji, w których możliwy jest stały nadzór i ewentualna szybka pomoc.

 

5. Potrzeba przystosowania stanowiska pracy do potrzeb i możliwości osób z niepełnosprawnością

 

5.1. Osoby z dysfunkcją narządu ruchu

 

Osoby z dysfunkcją kończyn górnych

   W przypadku osób z niewielką dysfunkcją kończyn górnych może być wskazane ograniczenie lub eliminacja zadań wymagających dużej sprawności rąk i palców oraz zastosowanie indywidualnych pomocy technicznych, które usprawniają pracę biurową. Osobom z dysfunkcją jednej kończyny górnej potrzebne są pomoce techniczne (ortezy, protezy) ułatwiające lub umożliwiające im pracę, w tym obsługę komputera. Obecny poziom technologiczny w zakresie dostosowywania sprzętu komputerowego do potrzeb osób ze znacznymi dysfunkcjami kończyn górnych umożliwia korzystanie z niego osobom z porażeniami i przykurczami. Dostosowanie może dotyczyć obsługi klawiatury komputerowej i myszki do komputera stacjonarnego bądź innych, bardziej zaawansowanych rozwiązań.

 

Osoby z dysfunkcją kończyn dolnych

  Ze względu na ograniczoną mobilność praca wymaga właściwej organizacji, umożliwiającej wykonywanie niektórych lub wszystkich zadań w pozycji siedzącej lub w pozycji stojącej z podparciem bioder i pleców.

   Dla osób z niewielką dysfunkcją kończyn dolnych, poruszających się o kulach, może być potrzebne zainstalowanie uchwytów i poręczy ułatwiających wstawanie i podpieranie się podczas stania. Ułatwieniem mogą być poręcze wzdłuż dróg komunikacyjnych.

  Kolejna możliwa adaptacja to dostosowanie przestrzeni stanowiska pracy i wysokości położenia blatów biurka do indywidualnych potrzeb oraz umieszczanie wykorzystywanych materiałów w zasięgu rąk pracownika. Siedzisko należy przystosować do indywidualnych potrzeb pracownika z niepełnosprawnością, w tym zapewnić regulowaną wysokość, uchylne siedzisko, regulowany podnóżek, blokadę kół, regulowane lub indywidualnie profilowane oparcie tylne, regulowane i odchylane podłokietniki.

   Poruszanie się na wózkach inwalidzkich wymaga likwidacji barier architektonicznych w miejscu pracy i w drodze do zakładu pracy. Ciągi komunikacyjne powinny być wystarczająco szerokie i pozbawione progów, drzwi do pomieszczeń i wind odpowiedniej szerokości. W miejscu pracy trzeba powiększyć przestrzeń manewrową stanowiska pracy oraz zapewnić dostępność wykorzystywanych urządzeń, narzędzi pracy i materiałów. Należy zapewnić częściowe lub całkowite wyeliminowanie zadań i czynności wymagających dużej sprawności ruchowej.

   W przypadku wykonywania zawodu przez osoby ze znacznymi dysfunkcjami narządu ruchu w obrębie kończyn dolnych może się pojawić problem z dostępem do wszystkich budynków i miejsc, w których trzeba wykonać ekspertyzę. Dlatego, ze względu na ograniczone możliwości tych osób, może być wskazane wyeliminowanie z zakresu obowiązków niektórych działań, pomocna może się okazać praca zespołowa, z możliwością podziału obowiązków.

 

5.2. Osoby z dysfunkcją narządu wzroku

   Osoby słabowidzące powinny stosować szkła korekcyjne lub soczewki kontaktowe, które zapewnią ostrość widzenia. Możliwe jest wykorzystywanie oprzyrządowania powiększającego (np. lupy powiększającej, powiększalnika).

  Wymagane jest też dobre przygotowanie stanowiska pracy − doświetlenie miejsca i stanowiska pracy, przygotowanie kontrastowego, ciemnego tła biurka oraz eliminacja potencjalnych źródeł olśnienia (matowe powierzchnie). Pracę usprawnia stała lokalizacja elementów środowiska i stanowiska pracy. W przypadku pracy z komputerem można wykorzystywać specjalne edytory tekstu powiększające litery i grafikę. Dodatkową opcją wspomagającą pracę osoby słabowidzącej jest wprowadzenie dźwięku towarzyszącego wykonywaniu poszczególnych czynności na komputerze.

 

5.3. Osoby z dysfunkcją narządu słuchu

 

Osoby słabosłyszące

  Osoby z taką dysfunkcją powinny korygować słuch aparatem słuchowym (zwłaszcza w częstotliwościach pasma mowy) w stopniu umożliwiającym im swobodne, werbalne komunikowanie się (słuch wydolny socjalnie), co jest szczególnie ważne w przypadku osób pracujących w zespole lub kontaktujących się z klientami. Jeśli to możliwe, zaleca się ograniczenie hałasu tła oraz pogłosu w pomieszczeniu pracy w celu poprawy warunków percepcji dźwięku oraz warunków komunikacji werbalnej.

Wskazane jest również rozszerzenie sygnalizacji ostrzegawczej o sygnalizację świetlną lub wizyjną uzupełniającą dźwiękowe sygnały bezpieczeństwa w miejscach potencjalnego przebywania pracownika (pomieszczenie pracy, toaleta, pokój socjalny, itp.), o sygnalizację wibracyjną lub z wykorzystaniem przewodnictwa kostnego, informującą o ewentualnym niebezpieczeństwie.

   Zaleca się, aby urządzenia teleinformatyczne, takie jak telefon, komputer itp., były − w miarę możliwości − dostosowane do aparatów słuchowych (np. mogą być wyposażone w systemy pętli indukcyjnej lub FM). Urządzenia komunikacyjne mogą być również wyposażone w sygnalizację wizyjną, drganiową lub z wykorzystaniem przewodnictwa kostnego.

Pomocny w pracy jest wewnętrzny system komunikacji z osobami słyszącymi.

 

Osoby głuche i głuchonieme

(dotyczy tylko osób posługujących się językiem polskim w piśmie)

   Możliwości zatrudnienia osób z tego rodzaju niepełnosprawnością są ograniczone. Osoba głucha lub głuchoniema powinna pracować na wybranych stanowiskach, na których nie ma konieczności kontaktowania się z osobami spoza zespołu. Zatrudnienie takiej osoby wymaga właściwej organizacji pracy, ewentualnie współpracy tłumacza języka migowego oraz wprowadzenia wewnętrznego systemu komunikacji z osobami słyszącymi w zespole pracowniczym. W komunikowaniu się z zespołem współpracowników pomagają również znaki bądź symbole ułatwiające szybkie porozumiewanie się w trakcie pracy. Dodatkowo niezbędne jest zapewnienie bezpieczeństwa pracy przez zainstalowanie np. sygnalizacji świetlnej, wizyjnej lub wibracyjnej informującej o ewentualnym niebezpieczeństwie w miejscach potencjalnego przebywania pracownika (w pomieszczeniu pracy, toalecie, pokoju socjalnym itp.) lub o stanie wykorzystywanych urządzeń.

Zaleca się, aby osobie z tego rodzaju dysfunkcją był przydzielony opiekun na wypadek ewakuacji.

 

5.4. Osoby z dysfunkcją sfery psychicznej

  Pracownik podejmujący pracę w tym zawodzie powinien być w przyjazny sposób zapoznawany ze strukturą i kulturą organizacyjną firmy. Powinien także otrzymać jasne i niedwuznaczne informacje oraz instrukcje odnośnie do podejmowanych zadań.

  W firmie zatrudniającej pracownika z tą niepełnosprawnością należy wprowadzić przyjazny tryb informowania o jego problemach zdrowotnych czy społecznych. Najlepiej, gdy wie o nich „osoba zaufania”. Można także wypracować obyczaj, że członkowie zespołu pracowniczego interesują się sytuacją społeczną oraz zdrowotną pracownika i biorą ją pod uwagę we współpracy. Mogą się przy tym uczyć podmiotowego traktowania pracownika z niepełnosprawnością − pozyskiwać wiedzę o jego sytuacji przede wszystkim od niego samego lub − za jego wiedzą i aprobatą − z innych źródeł.

  W sytuacji kłopotów z psychiczną i społeczną stroną swojej pracy pracownik mógłby korzystać ze wsparcia asystenta zawodowego/trenera pracy. Trener pracy może wywodzić się spośród współpracowników lub być specjalnie w tej roli zatrudniony w firmie. Może też wspierać pracownika z ramienia upoważnionej do tego organizacji. Możliwości wsparcia przez trenera pracy byłyby jednak ograniczone tylko do sfery emocji i relacji z innymi, a więc nie dotyczyłyby kompetencji zawodowych, i powinny obejmować tylko pewien niedługi odcinek/odcinki czasu pracy. Na co dzień pracownik powinien jednak pracować samodzielnie – zgodnie z samodzielnym charakterem stanowiska pracy.

   Ponadto zatrudniona osoba powinna mieć możliwość elastycznego czasu pracy i zakresu obowiązków, co oznacza, że w wyjątkowej sytuacji (związanej z jej chorobą czy niepełnosprawnością) zakres obowiązków na tym stanowisku zostanie zmodyfikowany w sposób możliwy do zaakceptowania przez pracodawcę. Powinna istnieć także możliwość okresowego zastąpienia pracownika przez inną osobę.

 

5.5. Osoby z epilepsją

   Osoby chore na padaczkę, które uzyskały akceptację lekarza specjalisty, powinny pracować w zespole, a praca powinna być nadzorowana. Powinna to być praca spokojna, niewywołująca stresów i napięć, które mogłyby prowokować napady. Środowisko pracy nie może stwarzać potencjalnych zagrożeń w razie emisji choroby, nie może być również źródłem niebezpieczeństwa i narażać osoby chorej na dodatkowe urazy.

  Osoba z epilepsją, wykonująca ten zawód, powinna dobrze znać swoją chorobę i umieć szybko rozpoznawać aurę poprzedzającą napad.

   Współpracownicy powinni być dobrze poinformowani o tym, w jaki sposób − w razie wystąpienia napadu − mogą prawidłowo udzielić pomocy.

 

Uwaga. Każdy przypadek zatrudnienia osoby z niepełnosprawnością oraz przystosowania stanowiska pracy do potrzeb i możliwości tej osoby należy rozpatrywać indywidualnie.