Pszczelarz

PSZCZELARZ

 

1. Informacje ogólne o zawodzie

 

  Głównym zadaniem pszczelarza jest organizacja i prowadzenie produkcji pszczelarskiej. Pszczelarz samodzielnie ustala miejsce na pasiekę, kupuje lub własnoręcznie buduje ule i sprzęt niezbędny do ich oporządzania. Poprawia bazę miododajną poprzez sadzenie gatunków roślin niezbędnych dla pszczół, wiosną poszerza gniazda, latem ocienia ule, aby nie dopuścić do wymarcia robotnic i stopienia wosku w ulach. Kontroluje obloty pszczół w trakcie całego sezonu, ocenia stan i siły roju, aby zapobiec lub zaradzić różnego rodzaju chorobom i zagrożeniom. Po sezonie miodobrania przygotowuje pasiekę do zimowania, ociepla ule, dokarmia pszczoły, konserwuje i reperuje ule oraz sprzęt pszczelarski. Oprócz tego pszczelarz pozyskuje miód, mleczko pszczele, wytapia wosk i produkuje różnego rodzaju artykuły miodopochodne.

   Praca pszczelarza odbywa się głównie na świeżym powietrzu. Niektóre czynności związane z konserwacją pasieki czy sprzętu, a także przeróbką produktów pszczelich, są wykonywane w pomieszczeniach gospodarczych.

Zazwyczaj pszczelarz pracuje w swoim gospodarstwie, ale może być także zatrudniony jako pracownik większego gospodarstwa pasiecznego. Zwykle pracuje 8 godzin dziennie, praca jednak ma charakter zmienny, uzależniony od sezonowości prac w pasiece, może więc się odbywać w weekendy oraz w systemie zmianowym. Pszczelarz pracuje w godzinach dziennych. W przypadku samozatrudnienia pszczelarz samodzielnie ustala dni i godziny pracy.

Praca pszczelarza jest nadzorowana przez sanepid, a w przypadku pszczelarzy zatrudnionych w gospodarstwach – także przez bezpośredniego przełożonego. W pracy pszczelarza dominują czynności zrutynizowane.

   Najczęściej pszczelarz pracuje indywidualnie, w większych gospodarstwach może współpracować z innymi pracownikami, miewa też kontakt z klientami – odbiorcami produktów pszczelich.

Pszczelarz jest narażony na stały kontakt z pszczołami, w związku z tym czynnikiem uciążliwym i stanowiącym pewne zagrożenie są ich ukąszenia i ewentualne alergenne działanie pszczelego jadu. Do chorób zawodowych zalicza się także zatrucie.

 

2. Wymagania

 

   W zawodzie pszczelarza ważna jest zręczność rąk i palców, koordynacja wzrokowo-ruchowa, zmysł równowagi oraz dotyku. Poza tym niezwykle istotny jest również zmysł smaku i dobre powonienie pozwalające oceniać wartość pszczelich produktów.

   W związku z tym, że pszczelarz samodzielnie konserwuje pasiekę, a także posługuje się narzędziami, przydatne są zdolności techniczne oraz dobry wzrok.

Pszczelarz powinien cechować się cierpliwością, starannością i dokładnością, przydatne są zdolności organizacyjne, samodyscyplina i umiejętność samodzielnej pracy, a także umiejętność koncentracji i podzielności uwagi.

Pomocne jest zainteresowanie biologią, fizyką i chemią – ułatwia to zrozumienie życia i zwyczajów pszczół, ich zagrożeń, a także przeróbkę produktów pszczelich.

Z uwagi na pracę w ciągłym ruchu bardzo przydatna jest dobra ogólna wydolność fizyczna.

 

3. Czynniki utrudniające zatrudnienie w zawodzie

 

   Czynnikiem utrudniającym pracę w zawodzie pszczelarza są zaburzenia niewielkiego stopnia sprawności kończyn górnych, w szczególności w zakresie zręczności palców i rąk, ze względu na fakt, że praca ta wiąże się z wykonywaniem zadań wymagających precyzji. Utrudnieniem są też wady i dysfunkcje narządu wzroku, niedające się korygować szkłami optycznymi lub soczewkami kontaktowymi, zaburzenia dotyczące rozróżniania barw, widzenia stereoskopowego, prawidłowego pola widzenia, koordynacji wzrokowo-ruchowej, zmysłu równowagi, zmysłu dotyku oraz węchu i smaku oraz niewielkiego i znacznego stopnia dysfunkcje kończyn dolnych.

   Bezwzględnym przeciwwskazaniem do wykonywania zawodu pszczelarza jest alergia na jad pszczeli. Absolutnym przeciwwskazaniem jest również nosicielstwo chorób zakaźnych.

 

4. Możliwość zatrudnienia w zawodzie osób z niepełnosprawnością

 

4.1. Osoby z dysfunkcją narządu ruchu

   Możliwe jest zatrudnienie w tym zawodzie osób z niewielką dysfunkcją kończyn dolnych, która nie wyklucza wykonywania czynności pracy w pozycji stojącej i związanej z przemieszczaniem się, pod warunkiem zadbania o odpowiednią organizację i dostosowanie stanowiska pracy.

 

4.2. Osoby z dysfunkcją narządu wzroku

  Osoby słabowidzące, których dysfunkcja narządu wzroku może być skorygowana dzięki zastosowaniu odpowiednich szkieł optycznych lub soczewek kontaktowych, zapewniających ostrość widzenia, mogą wykonywać ten zawód.

 

4.3. Osoby z dysfunkcją narządu słuchu

   Zawód mogą wykonywać osoby słabosłyszące, głuche i głuchonieme pod warunkiem właściwego przygotowania środowiska i stanowiska pracy.

 

4.4. Osoby z dysfunkcją sfery psychicznej

   Osoby z chorobami psychicznymi mogą pracować w zawodzie pod warunkiem, że praca, poza wyjątkowymi sytuacjami (wyjazdy, sytuacje kryzysowe w firmie), nie zaburza rytmu dnia i nocy pracownika i jest zachowana zasada równego traktowania pracowników.

 

4.5. Osoby z dysfunkcją sfery intelektualnej

   Szansę na zatrudnienie w zawodzie mają osoby z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim. Mogą one uzyskać odpowiednie kwalifikacje w specjalnych szkołach zawodowych lub w wyniku szkolenia w zakładzie. Osoby te powinny być uczone konkretnych zadań praktycznych.

   Osoby z lekkim stopniem niepełnosprawności intelektualnej powinny pracować w zespole, wykonując na początku proste, nieskomplikowane czynności pod nadzorem. W miarę nabywania doświadczenia można im powierzać zadania trudniejsze i bardziej złożone.

   Osoby z niepełnosprawnością intelektualną potrzebują wsparcia w nauczeniu się wykonywania konkretnych czynności zawodowych. Pracę mogą wykonywać pod stałym nadzorem i na polecenie osoby trzeciej. Najbardziej efektywną formą adaptacji zawodowej tych osób jest bieżące wsparcie trenera pracy. Osoby z tym stopniem niepełnosprawności mogą uzyskać umiejętności niezbędne do wykonywania czynności podczas szkolenia praktycznego w zakładzie pracy.

 

4.6. Osoby z epilepsją

  Osoby cierpiące na epilepsję mogą wykonywać zawód pod warunkiem, że napady padaczkowe występują sporadycznie, są sygnalizowane przez aurę, występują głównie wieczorem lub w nocy, nie powodują zbytniego zmęczenia i stosunkowo szybko następuje regeneracja sił po ich wystąpieniu oraz że przebieg choroby nie prowadzi do charakteropatii padaczkowej.

   Osoby z epilepsją mogą być zatrudnione warunkowo po racjonalnym ograniczeniu zakresu zadań do sytuacji, w których możliwy jest stały nadzór i ewentualna szybka pomoc. Zalecana jest zatem praca spokojna, w zespole.

 

5. Potrzeba przystosowania stanowiska pracy do potrzeb i możliwości osób z niepełnosprawnością

 

5.1. Osoby z dysfunkcją narządu ruchu

   Osoby z niewielką dysfunkcją kończyn dolnych nie potrzebują specjalnego przystosowania stanowiska pracy. Jeżeli jest to możliwe, należy wprowadzić taką organizację pracy oraz ograniczenie zakresu zadań, aby większość z nich mogła być wykonywana w pozycji siedzącej, przy pracach związanych z przeróbką produktów pszczelich, w pomieszczeniach gospodarczych.

   Osoby z niewielką dysfunkcją kończyn dolnych poruszające się o kulach mogą potrzebować zainstalowania uchwytów i poręczy ułatwiających wstawanie i podpieranie w czasie stania. Kolejna możliwa adaptacja to dostosowanie wielkości stanowiska pracy i wysokości blatów do indywidualnych potrzeb oraz umieszczenie wykorzystywanych urządzeń w zasięgu rąk pracownika. Również siedzisko należy przystosować do indywidualnych potrzeb pracownika z niepełnosprawnością

(regulowana wysokość, uchylne siedzisko, regulowany podnóżek, blokada     kół, regulowane lub indywidualnie profilowane oparcie, regulowane i odchylane podłokietniki).

 

5.2. Osoby z dysfunkcją narządu wzroku

  Osoby z nieznacznymi dysfunkcjami narządu wzroku powinny korzystać ze szkieł optycznych lub soczewek kontaktowych, które będą zapewniały ostrość wzroku. Mogą również, w miarę potrzeb, wykorzystywać oprzyrządowania powiększające (np. lupy powiększające).

   Pomocne jest również odpowiednie przygotowanie stanowiska pracy w pomieszczeniach gospodarczych, a więc jego oświetlenie, wprowadzenie kontrastowej kolorystyki narzędzi i stosowanych urządzeń względem wnętrza pomieszczenia oraz eliminacja potencjalnych źródeł olśnienia (matowe powierzchnie).

W określonych sytuacjach należy częściowo lub całkowicie wyeliminować zadania i czynności robocze wymagające dobrej koordynacji wzrokowo-ruchowej. Pomocna jest stała lokalizacja elementów środowiska i stanowiska pracy.

Niewskazane jest wykonywanie prac precyzyjnych, które wymagają długotrwałego, wytężonego widzenia.

 

5.3. Osoby z dysfunkcją narządu słuchu

 

Osoby słabosłyszące

   Ważne jest zapewnienie odpowiednich pomocy technicznych – aparatów słuchowych lub alternatywnych form komunikacji, które umożliwią osobom słabosłyszącym właściwy kontakt z innymi osobami. Zaleca się, aby w pomieszczeniu gospodarczym, gdzie wykonywana jest przeróbka produktów pszczelich, ograniczyć hałas tła oraz pogłosu w celu poprawy warunków percepcji dźwięku oraz poprawy warunków komunikacji werbalnej.

 

Osoby głuche i głuchonieme

   W zawodzie mogą pracować osoby głuche i głuchonieme. Warunkiem jest odpowiedni dobór czynności zawodowych, tak aby wyeliminować konieczność intensywnych kontaktów z ludźmi. Można też wprowadzić alternatywne formy komunikacji (np. na piśmie, jeśli osoba potrafi posługiwać się językiem polskim w tej formie). Przy obsłudze urządzeń należy uzupełnić sygnalizację dźwiękową sygnalizacją świetlną/wizyjną lub wibracyjną.

 

5.4. Osoby z dysfunkcją sfery psychicznej

   Osoby podejmujące pracę powinny być w przyjazny sposób zapoznawane ze strukturą i kulturą organizacyjną firmy. Powinny także otrzymać jasne i niedwuznaczne informacje oraz instrukcje odnośnie do podejmowanych zadań.

   W firmie zatrudniającej pracownika z tą niepełnosprawnością należy wprowadzić przyjazny tryb informowania o jego problemach zdrowotnych czy społecznych, najlepiej, gdy wie o nich „osoba zaufania”. Można wypracować także obyczaj, że członkowie zespołu pracowniczego interesują się sytuacją społeczną i zdrowotną pracownika, i biorą ją pod uwagę we współpracy. Mogą się przy tym uczyć podmiotowego traktowania pracownika z niepełnosprawnością – pozyskiwać wiedzę

o jego sytuacji, przede wszystkim od niego samego, lub – za jego wiedzą i aprobatą

– z innych źródeł.

   W sytuacji kłopotów z psychiczną i społeczną stroną swojej pracy pracownik mógłby korzystać ze wsparcia asystenta zawodowego/trenera pracy. Trener pracy może wywodzić się spośród współpracowników lub być specjalnie w tej roli zatrudniony w firmie. Może też wspierać pracownika z ramienia upoważnionej do tego organizacji. Możliwości wsparcia trenera pracy byłyby jednak ograniczone tylko do sfery emocji i relacji z innymi, nie dotycząc kompetencji zawodowych, i powinny obejmować tylko pewien niedługi okres/okresy czasu pracy. Na co dzień pracownik powinien jednak pracować samodzielnie – zgodnie z samodzielnym charakterem stanowiska pracy.

   Ponadto, zatrudniona osoba powinna mieć możliwość elastycznego czasu pracy i zakresu obowiązków, co oznacza, że w wyjątkowej sytuacji (związanej z chorobą czy niepełnosprawnością osoby) zakres obowiązków na tym stanowisku zostanie zmodyfikowany w sposób możliwy do zaakceptowania przez pracodawcę. Powinna istnieć także możliwość okresowego zastąpienia pracownika przez inną osobę.

 

5.5. Osoby z dysfunkcją sfery intelektualnej

  W przypadku osób z niepełnosprawnością intelektualną stanowisko pracy nie wymaga specjalistycznego dostosowywania pod względem architektonicznym ani ergonomicznym, oprócz spełnienia ogólnych warunków odnoszących się do wszystkich pracowników. Jeśli niepełnosprawność intelektualna jest sprzężona z niepełnosprawnością sensoryczną, należy zastosować zasady dostosowywania stanowiska pracy określone dla poszczególnych rodzajów niepełnosprawności.

   Osoby z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim (wybrane osoby, po akceptacji lekarza i psychologa) mogą być zatrudnione w tym zawodzie pod warunkiem, że dobór zadań i czynności zawodowych będzie odpowiadał potencjałowi intelektualnemu. Mogą wykonywać czynności proste, powtarzalne, zadania bardziej odtwórcze niż twórcze, zlecone przez przełożonego.

  Osoby z niepełnosprawnością intelektualną, ze względu na swoje ograniczenia, szczególnie w zakresie poznawczym, potrzebują przede wszystkim dostosowania tempa pracy do indywidualnych możliwości oraz jasno zdefiniowanego zakresu obowiązków. Kolejną istotną kwestią jest wyłonienie osoby z zespołu pracowniczego, odpowiedzialnej za przekazywanie poleceń osobie z niepełnosprawnością intelektualną (zasadą jest, że każdorazowo czyni to ta sama osoba, aby nie dezinformować pracownika).

   Zatrudnione osoby mogą wymagać długotrwałego przystosowania do wykonywania określonych zadań. Zakres prac musi być jednorodny i powtarzalny, a praca nadzorowana i kontrolowana możliwie często, zwłaszcza w początkowym okresie. Mogą też potrzebować pomocy w kształtowaniu prawidłowych zachowań w różnych sytuacjach społecznych (np. punktualne przychodzenie do pracy, nieopuszczanie samowolnie stanowiska pracy).

Wymagane w pracy czynności robocze i miejsca, z których korzystają osoby z niepełnosprawnością intelektualną (np. toalety, bufet, ważne działy, takie jak kadry, magazyny itp.), powinny być oznaczone prostymi piktogramami ułatwiającymi zrozumienie oraz identyfikację miejsc.

  W rozmowie z pracownikiem z niepełnosprawnością intelektualną należy używać prostych słów, nieskomplikowanych wyrażeń, a tłumacząc różnego rodzaju kwestie, należy posługiwać się przykładami zaczerpniętymi z dnia codziennego. Nie należy używać zwrotów anglojęzycznych, a zamiast liczb czy danych procentowych należy używać słów „mało” czy też „wiele”. Przekazywane informacje powinny być zwięzłe, nieprzeładowane, a zdania – krótkie.

 

5.6. Osoby z epilepsją

   Osoby chorujące na epilepsję mogą wykonywać zawód warunkowo, po racjonalnym ograniczeniu zakresu zadań do tych niestwarzających zagrożenia dla pracownika.

  Osoby z epilepsją (po akceptacji lekarza specjalisty) zatrudnione w zawodzie pszczelarza nie potrzebują specjalnego przystosowania stanowiska pracy, ale powinny pracować w zespole, pod nadzorem, w warunkach zapewniających im bezpieczeństwo i niesprzyjających nasileniu objawów.

 

Uwaga. Każdy przypadek zatrudnienia osoby z niepełnosprawnością oraz przystosowania stanowiska pracy do potrzeb i możliwości tej osoby należy rozpatrywać indywidualnie.