Montażysta telewizyjno-filmowy

 MONTAŻYSTA (OBRAZU I DŹWIĘKU) TELEWIZYJNO-FILMOWY

 

1. Informacje ogólne

 

   Montażysta zajmuje się tworzeniem przekazu audiowizualnego z posiadanych fragmentów nagrań i ujęć. Przy komponowaniu sekwencji ujęć lub fragmentów nagrań montażysta kieruje się podaną narracją, chronologią lub zamysłem artystycznym, najczęściej łącząc je wszystkie w całość celem uzyskania przekazu o walorach informacyjnych, rozrywkowych lub artystycznych.

   Tworzywem dla montażysty jest materiał zarejestrowany na różnego rodzaju nośnikach. Montażysta przegląda materiał roboczy, selekcjonuje nieprzydatne ze względów programowych lub technicznych fragmenty. Wybiera ujęcia wizualne i dźwiękowe przydatne dla wyrażenia treści zawartych w projekcie programu przygotowanym przez jego autora (najczęściej jest to dziennikarz, scenarzysta, reżyser). W zależności od rodzaju realizowanego przekazu audiowizualnego zajmuje się także zestawieniem w kolejności dramaturgicznej poszczególnych ujęć zgodnie z zasadami tworzenia struktur audiowizualnych (film, widowisko fabularne) lub zestawia ujęcia zgodnie z zasadami poprawnej prezentacji przebiegu rzeczywistego wydarzenia dziejącego się w studiu telewizyjnym lub poza nim.

   Montażysta wykonuje działania zarówno artystyczne, jak i techniczne. W pracy korzysta z różnego rodzaju urządzeń montażowych. Montaż dźwięku i obrazu, niegdyś realizowany metodą analogową, obecnie odbywa się raczej za pośrednictwem technik cyfrowych – z wykorzystaniem specjalistycznego oprogramowania i komputerów o dużej mocy obliczeniowej. W rozwiniętych technologiach montażysta równolegle montuje obraz i dźwięk podstawowy, w postaci dialogów lub efektów naturalnych. Może także montować niesynchroniczne tła dźwiękowe lub ilustrację muzyczną, a także efekty specjalne. Czas nagrania w studiu lub w plenerze jest zazwyczaj dłuższy od projektowanego czasu emisyjnego, więc montażysta musi dokonać syntezy czasu rzeczywistego, tworząc umowny czas ekranowy.

   Bardzo ważną cechą montażysty jest umiejętność porozumienia się z autorem nagrania w celu uzgodnienia wspólnej wizji filmu, widowiska czy programu. W pracy montażysty dominują czynności intelektualne inspirowane przez bodźce słuchowe i wzrokowe. Ponieważ stale podejmuje decyzje montażowe, dokonuje selekcji, wyboru i zestawiania, powinien mieć umiejętność pamięciowego opracowania dużych zbiorów informacji obrazowych i dźwiękowych oraz ich analizy i syntezy.

   Montażysta wykonuje swoją pracę w odpowiednio wyposażonych pomieszczeniach – montażowniach. Czasem wykonuje także proste prace montażowe bezpośrednio w studiu telewizyjnym podczas rejestracji lub realizacji programu, a także w wozach transmisyjnych podczas transmisji programu.

Czynności wykonywane przez montażystę są niezrutynizowane. Każdy montaż ma inny charakter. Montażysta ponosi odpowiedzialność za jakość techniczną powstającego programu, a także współodpowiedzialność za poziom artystyczny i warsztatowy.

   Montażysta może być pracownikiem etatowym telewizji, ale często prowadzi własną działalność gospodarczą i realizuje różnego rodzaju zlecenia.

   Zazwyczaj montażysta etatowy pracuje 12 godzin w systemie zmianowym, także w nocy. Rzadko pracuje przez 8 godzin w stałych dniach, najczęściej zawód ten wymaga elastyczności i dopasowania godzin i dni pracy do charakteru, terminu nagrania oraz organizacji prac nad programem. Montażysta wykonujący zlecenia może wykonywać pracę także w godzinach wieczornych i nocnych, również w weekendy.

   Do warunków uciążliwych w tym zawodzie należy praca przy intensywnym, sztucznym oświetleniu, z narażeniem na wpatrywanie się w migające obrazy i słuchanie intensywnych dźwięków. Praca wymaga długotrwałego siedzenia w wymuszonej pozycji ciała.

 

2. Wymagania

 

   W pracy montażysty bardzo ważna jest otwartość, komunikatywność i łatwość precyzyjnego i jasnego formułowania i przekazywania myśli. Montażysta powinien charakteryzować się opanowaniem, samodzielnością i umiejętnością podejmowania decyzji. Powinien być osobą bardzo dobrze zorganizowaną, staranną i sumienną, posiadającą zdolność koncentracji, podzielności uwagi i umiejętność analitycznego myślenia. Przydatna jest wyobraźnia przestrzenna, dobra pamięć wzrokowa i słuchowa oraz umiejętność twórczego myślenia i działania.  Montażysta powinien też charakteryzować się odpornością na stres i zmęczenie.

   W zawodzie montażysty niezbędny jest dobry wzrok (rozróżnianie drobnych szczegółów pracy wzrokowej, prawidłowe rozróżnianie barw, widzenie stereoskopowe), słuch, dobra koordynacja wzrokowo-ruchowa, zdolności manualne i spostrzegawczość. Przydatna jest dobra ogólna kondycja i wydolność fizyczna oraz dobre widzenie po zmroku.

 

3. Czynniki utrudniające zatrudnienie w zawodzie

 

   W zawodzie montażysty telewizyjno-filmowego nie mogą pracować osoby niewidome oraz osoby z dysfunkcjami, takimi jak: brak widzenia stereoskopowego oraz zaburzenia w rozróżnianiu barw czy z ograniczonym polem widzenia. Ponadto, trudności mogą mieć osoby z wszelkimi innymi dysfunkcjami narządu wzroku, które nie mogą być skorygowane szkłami optycznymi lub soczewkami kontaktowymi.

   Czynnikiem utrudniającym pracę w zawodzie w zakresie sprawności sensomotorycznej są zaburzenia równowagi oraz niepełnosprawność narządu słuchu.

   Ograniczeniem mogą być zaburzenia znacznego stopnia sprawności kończyn górnych, w szczególności w zakresie zręczności palców i rąk, a także dysfunkcja znacznego stopnia kończyn dolnych – ze względu na ograniczoną mobilność.

 

4. Możliwość zatrudnienia w zawodzie osób z niepełnosprawnością

 

4.1. Osoby z dysfunkcją narządu ruchu

   Możliwe jest zatrudnienie osób z niewielką dysfunkcją kończyn dolnych, która nie wyklucza stania i chodzenia, a także osób z dysfunkcją nieznacznego stopnia kończyn górnych (w tym jednoręcznych), pod warunkiem, że nie wyklucza ona wykonywania bardziej precyzyjnych czynności. Istnieje też możliwość zatrudnienia osób ze znaczną dysfunkcją kończyn dolnych, w tym poruszających się na wózku inwalidzkim, jednak wymagane jest wówczas takie ograniczenie lub zmodyfikowanie zakresu pracy, aby większość zadań mogła być wykonywana w pozycji siedzącej. Warunkiem jest właściwe dostosowanie obiektu, pomieszczenia i stanowiska pracy.

 

4.2. Osoby z dysfunkcją narządu wzroku

   W zawodzie mogą pracować osoby widzące obuocznie, o prawidłowym lub nieznacznie ograniczonym zakresie pola widzenia, rozróżniające prawidłowo barwy, osoby z nieznaczną dysfunkcją narządu wzroku dającą się skorygować przez odpowiednie szkła optyczne lub soczewki kontaktowe, a także osoby z zaburzeniami widzenia po zmroku, jeśli środowisko i stanowisko pracy jest prawidłowo dostosowane do ich potrzeb wynikających z niepełnosprawności.

 

4.3. Osoby z dysfunkcją narządu słuchu

   Możliwe jest wykonywanie zawodu przez osoby słabosłyszące (z wyłączeniem czynności, podczas których praca musi być wykonywana w hałasie), w przypadku zapewnienia im odpowiednich pomocy technicznych oraz właściwego przygotowania stanowiska pracy.

 

4.4. Osoby z dysfunkcją sfery psychicznej

   Osoby z chorobami psychicznymi mogą pracować w zawodzie pod warunkiem, że praca, poza wyjątkowymi sytuacjami (wyjazdy, sytuacje kryzysowe w firmie), nie zaburza rytmu dnia i nocy pracownika i zachowana jest zasada równego traktowania pracowników.

 

4.5. Osoby z epilepsją

   Osoby cierpiące na epilepsję mogą wykonywać zawód pod warunkiem akceptacji lekarza specjalisty, a napady padaczkowe występują sporadycznie, są sygnalizowane przez aurę, występują głównie wieczorem lub w nocy, nie powodują zbytniego zmęczenia i stosunkowo szybko następuje regeneracja sił po ich wystąpieniu, a przebieg choroby nie prowadzi do charakteropatii padaczkowej.

   Osoby z epilepsją mogą być zatrudnione warunkowo, po racjonalnym ograniczeniu zakresu zadań do sytuacji, w których możliwy jest stały nadzór i ewentualna szybka pomoc. Zalecana jest zatem praca spokojna, w zespole.

 

5. Potrzeba przystosowania stanowiska pracy do potrzeb i możliwości osób z niepełnosprawnością

 

5.1. Osoby z dysfunkcją narządu ruchu

 

Osoby z dysfunkcją kończyn górnych

  Osoby z niewielką dysfunkcją kończyn górnych mogą potrzebować ograniczenia lub eliminacji zadań wymagających dużej sprawności rąk i palców oraz zastosowania indywidualnych pomocy technicznych, które usprawniają pracę biurową czy obsługę urządzeń. Osobom z dysfunkcją jednej kończyny górnej mogą być potrzebne pomoce techniczne (ortezy, protezy), ułatwiające lub umożliwiające im pracę, w tym obsługę komputera. Obecny stan technologiczny dotyczący dostosowywania sprzętu komputerowego do potrzeb osób ze znacznymi dysfunkcjami kończyn górnych pozwala na korzystanie z niego osobom z porażeniami i przykurczami. Dostosowanie może dotyczyć obsługi klawiatury komputerowej (z nakładką ograniczającą, z dużymi klawiszami czy też dotykowej) i myszki.

 

Osoby z dysfunkcją kończyn dolnych

   Dla osób z niewielką dysfunkcją kończyn dolnych, jeżeli jest to możliwe, należy tak zorganizować pracę oraz ograniczyć zakres zadań, aby część z nich mogła być wykonywana w pozycji siedzącej lub w pozycji stojącej z podparciem bioder i pleców.

   Dla osób poruszających się o kulach może być potrzebne zainstalowanie uchwytów i poręczy ułatwiających wstawanie i podpieranie w czasie stania. Kolejna możliwa adaptacja to dostosowanie wielkości stanowiska pracy i wysokości blatów biurka do indywidualnych potrzeb oraz umieszczenie wykorzystywanych urządzeń i narzędzi pracy w zasięgu rąk pracownika. Również siedzisko należy przystosować do indywidualnych potrzeb pracownika z niepełnosprawnością (regulowana wysokość, uchylne siedzisko, regulowany podnóżek, blokada kół, regulowane lub indywidualnie profilowane oparcie, regulowane i odchylane podłokietniki).

   W przypadku osób poruszających się na wózkach inwalidzkich jest wymagana likwidacja barier architektonicznych w miejscu i środowisku pracy. Ciągi komunikacyjne powinny być wystarczająco szerokie, bez elementów wolno stojących i pozbawione progów, również drzwi do pomieszczeń i wind powinny mieć odpowiednią szerokość. Konieczna jest likwidacja barier architektonicznych w drodze do zakładu pracy. W miejscu pracy jest potrzebne powiększenie przestrzeni manewrowej wokół stanowiska pracy oraz dostosowanie wielkości stanowiska pracy i wysokości blatu biurka oraz przestrzeni pod blatem do indywidualnych potrzeb, a także zapewnienie dostępności wykorzystywanych urządzeń, narzędzi pracy i materiałów na odpowiedniej wysokości, w zasięgu rąk, bez konieczności manewrowania wózkiem. Należy zapewnić częściowe lub całkowite wyeliminowanie zadań i czynności wymagających dobrej koordynacji wzrokowo-ruchowej.

Ograniczenie niektórych obowiązków zawodowych jest możliwe w sytuacji pracy zespołowej.

 

5.2. Osoby z dysfunkcją narządu wzroku

   Osoby z niewielką dysfunkcją narządu wzroku, którą można skorygować szkłami optycznymi, powinny stosować szkła korekcyjne lub soczewki kontaktowe zapewniające ostrość wzroku, pozwalającą na rozróżnianie nawet drobnych szczegółów pracy wzrokowej. Osoby te mogą także wykorzystywać oprzyrządowanie powiększające (np. lupy powiększające, lunety, monookulary). Dla osób pracujących na komputerze pomocne będzie specjalne oprogramowanie (np. edytory tekstu powiększające litery i grafikę), dostosowane do ich możliwości wzrokowych.

  Osoby z zaburzeniami widzenia po zmroku powinny mieć odpowiednio doświetlone światłem elektrycznym pomieszczenie i stanowisko pracy, zwłaszcza w sytuacjach utrudnionego lub braku dostępu światła dziennego. Wskazana jest eliminacja potencjalnych źródeł olśnienia.

 

5.3. Osoby z dysfunkcją narządu słuchu

  Niezbędne jest zapewnienie osobom słabosłyszącym odpowiednich pomocy technicznych oraz właściwego przygotowania stanowiska pracy. Aparat słuchowy powinien korygować słuch (zwłaszcza w częstotliwościach pasma mowy) w stopniu umożliwiającym komunikację werbalną (słuch wydolny socjalnie), co jest szczególnie ważne w przypadku osób pracujących w zespole. Zaleca się ograniczenie hałasu tła oraz pogłosu w pomieszczeniu pracy w celu poprawy warunków percepcji dźwięku.

  Wskazane jest rozszerzenie sygnalizacji ostrzegawczej o sygnalizację świetlną lub wizyjną uzupełniającą dźwiękowe sygnały bezpieczeństwa w miejscach potencjalnego przebywania pracownika (pomieszczenie pracy, toaleta, pokój socjalny itp.), sygnalizację wibracyjną lub opartą na przewodnictwie kostnym, informującą o ewentualnym niebezpieczeństwie.

  Zaleca się, aby w miarę możliwości urządzenia teleinformatyczne, takie jak telefon, komputer itp., były dostosowane do aparatów słuchowych (np. mogą być wyposażone w systemy pętli indukcyjnej lub FM). Urządzenia komunikacyjne mogą być również wyposażone w sygnalizację wizyjną, drganiową lub opartą na przewodnictwie kostnym.

  Zgodnie z zasadami profilaktyki medycznej, osoby z odbiorczym trwałym podwyższeniem progu słyszenia (również, gdy dotyczy tylko jednego ucha), nie mogą wykonywać czynności, podczas których pracę należy wykonywać w hałasie.

 

5.4. Osoby z dysfunkcją sfery psychicznej

   Osoby podejmujące pracę powinny być w przyjazny sposób zapoznawane ze strukturą i kulturą organizacyjną firmy. Powinny także otrzymać jasne i niedwuznaczne informacje oraz instrukcje odnośnie do podejmowanych zadań.

   W firmie zatrudniającej pracownika z tą niepełnosprawnością należy wprowadzić przyjazny tryb informowania o jego problemach zdrowotnych czy społecznych, najlepiej, gdy wie o nich „osoba zaufania”. Można wypracować także obyczaj, że członkowie zespołu pracowniczego interesują się sytuacją społeczną i zdrowotną pracownika, i biorą ją pod uwagę we współpracy. Mogą się przy tym uczyć podmiotowego traktowania pracownika z niepełnosprawnością – pozyskiwać wiedzę o jego sytuacji, przede wszystkim od niego samego, lub – za jego wiedzą i aprobatą – z innych źródeł.

   W sytuacji kłopotów z psychiczną i społeczną stroną swojej pracy pracownik mógłby korzystać ze wsparcia asystenta zawodowego/trenera pracy. Trener pracy może wywodzić się spośród współpracowników lub być specjalnie w tej roli zatrudniony w firmie. Może też wspierać pracownika z ramienia upoważnionej do tego organizacji. Możliwości wsparcia trenera pracy byłyby jednak ograniczone tylko do sfery emocji i relacji z innymi, nie dotycząc kompetencji zawodowych, i powinny obejmować tylko pewien niedługi okres/okresy czasu pracy. Na co dzień pracownik powinien jednak pracować samodzielnie – zgodnie z samodzielnym charakterem stanowiska pracy.

   Ponadto, zatrudniona osoba powinna mieć możliwość elastycznego czasu pracy i zakresu obowiązków, co oznacza, że w wyjątkowej sytuacji (związanej z chorobą czy niepełnosprawnością osoby) zakres obowiązków na tym stanowisku zostanie zmodyfikowany w sposób możliwy do zaakceptowania przez pracodawcę. Powinna istnieć także możliwość okresowego zastąpienia pracownika przez inną osobę.

 

5.5. Osoby z epilepsją

   Osoby chore na padaczkę, które uzyskały akceptację lekarza specjalisty, powinny pracować w zespole, a praca powinna być nadzorowana. Praca powinna być spokojna, niewywołująca stresów i napięć, które mogłyby prowokować napady.

   Osoba z epilepsją powinna dobrze znać swoją chorobę i umieć szybko rozpoznawać aurę poprzedzającą napad.

Współpracownicy powinni być poinformowani, w jaki sposób, w razie wystąpienia napadu, mogą prawidłowo udzielić pomocy.

 

Uwaga. Każdy przypadek zatrudnienia osoby z niepełnosprawnością oraz przystosowania stanowiska pracy do potrzeb i możliwości tej osoby należy rozpatrywać indywidualnie.