Księgarz

KSIĘGARZ

 

1. Informacje ogólne

 

   Księgarz wykonuje zawód z dziedziny handlu i usług. Jego głównym zadaniem jest sprzedaż książek i innych wydawnictw oraz udzielanie o nich kompletnej, fachowej informacji klientom. Może podjąć zatrudnienie w księgarniach (w tym również specjalistycznych), wydawnictwach (najczęściej w dziale handlowym), hurtowniach książek (najczęściej przy kompletowaniu zamówień oraz kontaktach z księgarniami i wydawnictwami), a także w specjalnych działach w hipermarketach. Ponadto księgarz propaguje czytelnictwo, organizuje spotkania autorskie, targi i kiermasze, kampanie promocyjne, dba o ekspozycję książek. Jest zobowiązany do stałego uzupełniania swojej wiedzy, do bycia na bieżąco z nowościami wydawniczymi.

   Księgarz powinien łatwo nawiązywać kontakty z ludźmi, cechować się wysoką kulturą osobistą, cierpliwością oraz umiejętnościami marketingowo-handlowymi. W swojej pracy korzysta z wielu urządzeń, takich jak kasy fiskalne, drukarki, głównie jednak z komputera.

  Zazwyczaj miejscem pracy księgarza są pomieszczenia zamknięte: sale sklepowe, biura, magazyny czy hale wystawowe, ale podczas targów i kiermaszów pracuje także na wolnym powietrzu. Praca ma najczęściej charakter indywidualny (w większych placówkach może odbywać się w kilkuosobowych zespołach), wymaga natomiast intensywnego kontaktu z klientami: w księgarni – bezpośredniego, w wydawnictwie czy hurtowni – najczęściej telefonicznego i pisemnego. Księgarz pracuje zwykle 8 godzin dziennie, może wykonywać pracę zmianową oraz pracować w weekendy.

   Praca w księgarni może się wiązać z takimi utrudnieniami, jak: ograniczona dla ruchu powierzchnia, wąskie przejścia pomiędzy regałami, konieczność korzystania z drabiny. W hurtowniach także może być konieczne korzystanie z drabin oraz wózków widłowych.

   Dla osób z alergią niekorzystna jest stała ekspozycja na kurz, pył, zapach farb i klejów drukarskich. Utrudnieniem może się okazać konieczność długotrwałego przebywania w pomieszczeniu ze sztucznym oświetleniem.

 

2. Wymagania

 

   Najczęściej księgarz pracuje bezpośrednio z dużą liczbą osób. Niezbędną cechą w tym zawodzie jest więc doskonała umiejętność nawiązywania kontaktów z ludźmi, łatwość komunikowania się z nimi oraz umiejętność przekonywania i postępowania z nimi. Księgarz musi wykazywać się dużą cierpliwością, zwłaszcza podczas obsługi trudnych, niezdecydowanych klientów, oraz kulturą osobistą. Musi być także osobą spostrzegawczą, żywo reagować na sygnały klientów, również te pozawerbalne. Niezbędną cechą jest dobra pamięć, która ułatwia poruszanie się i orientację wśród wielu tytułów, pozycji i rodzajów wydawnictw.

   Księgarza powinna charakteryzować ciekawość świata i ciągłe rozszerzanie swojej wiedzy. Jeśli jest zatrudniony w księgarni specjalistycznej, np. muzycznej, niezbędne są zainteresowania daną dziedziną. Księgarz musi znać nie tylko tematykę posiadanych publikacji, ale również wiedzieć, jakie pozycje już się ukazały, a jakie dopiero będą w najbliższym czasie wydawane.

   Pomimo że pracę księgarza zalicza się do prac lekkich, zawód ten wymaga sprawności fizycznej. Najwięcej bowiem czynności wykonuje się w pozycji stojącej (przemieszczanie się, sięganie po żądane przez klienta pozycje i podawanie ich). Praca księgarza polega przede wszystkim na kontakcie z ludźmi, tak więc istotne znaczenie ma dobry wzrok, brak wad wymowy i stan słuchu pozwalający na prowadzenie komunikacji werbalnej. W zawodzie tym niezbędna jest prawidłowa ostrość wzroku, prawidłowy zakres pola widzenia, widzenie stereoskopowe i prawidłowe rozróżnianie barw.

 

3. Czynniki utrudniające zatrudnienie w zawodzie

 

   Czynnikiem utrudniającym pracę w zawodzie księgarza są dysfunkcje znacznego stopnia sprawności kończyn górnych, w szczególności w zakresie zręczności palców i rąk oraz dysfunkcje znacznego stopnia kończyn dolnych.

W tym zawodzie nie mogą pracować osoby niewidome. Utrudnieniem są wady i dysfunkcje narządu wzroku niedające się korygować szkłami optycznymi lub soczewkami kontaktowymi oraz zaburzenia koordynacji wzrokowo-ruchowej i zaburzenia równowagi.

   Z uwagi na pracę polegającą na bezpośrednim kontakcie z klientami ograniczeniem jest niepełnosprawność słuchu, która nie może być skorygowana aparatem słuchowym w przypadku co najmniej jednego ucha, tak aby możliwa była komunikacja werbalna.

Przeciwwskazaniem jest alergia wziewna i kontaktowa na farby drukarskie, kleje oraz kurz.

 

4. Możliwość zatrudnienia w zawodzie osób z niepełnosprawnością

 

4.1. Osoby z dysfunkcją narządu ruchu

   Osoby z dysfunkcją kończyn dolnych, zwłaszcza niewielkiego stopnia, mają możliwość wykonywania zawodu, po identyfikacji indywidualnych barier i dostosowaniu technicznych i organizacyjnych warunków środowiska pracy oraz stanowiska pracy. Warunkowo, na wybranych stanowiskach pracy, mogą zostać zatrudnione osoby poruszające się na wózkach inwalidzkich.

   Niewielkiego stopnia dysfunkcja kończyn górnych umożliwia pracę w zawodzie pod warunkiem właściwego wyboru specjalizacji, np. praca w wydawnictwie, i pod warunkiem odpowiedniego dostosowania stanowiska pracy.

 

4.2. Osoby z dysfunkcją narządu wzroku

  Osoby słabowidzące, z lekkim upośledzeniem widzenia, których dysfunkcja narządu wzroku może być skorygowana dzięki zastosowaniu pomocy optycznych, mogą wykonywać zawód, pod warunkiem właściwego przygotowania środowiska i stanowiska pracy.

   Możliwe jest również zatrudnienie w tym zawodzie osób słabowidzących z lekkim stopniem upośledzenia widzenia w zakresie pola widzenia oraz z zaburzeniami widzenia o zmroku lub nadwrażliwością na światło.

 

4.3. Osoby z dysfunkcją narządu słuchu

   Zawód mogą wykonywać osoby słabosłyszące, pod warunkiem zapewnienia im odpowiednich pomocy technicznych – aparatów słuchowych umożliwiających prowadzenie komunikacji werbalnej ze współpracownikami i klientami.

 

4.4. Osoby z dysfunkcją sfery psychicznej

  Osoby z chorobami psychicznymi mogą pracować w zawodzie pod warunkiem, że praca, poza wyjątkowymi sytuacjami (wyjazdy, sytuacje kryzysowe w firmie), nie zaburza rytmu dnia i nocy pracownika i zachowana jest zasada równego traktowania pracowników.

   Osoby z autyzmem / zespołem Aspergera mogą wykonywać prace pomocnicze w małych zespołach. Dodatkowo, osoby te powinny być przebadane pod kątem chorób układu trawiennego i immunologicznego, ze względu na częste występowanie dolegliwości w tym obszarze. Osoby z nadwrażliwością słuchową lub dotykową powinny unikać tego zawodu. Wymuszona pozycja w trakcie pracy i konieczność wysokiej sprawności fizycznej w ciągu wielu godzin pracy są wymaganiami trudnymi do spełnienia przez osoby z zespołem Aspergera.

 

4.5. Osoby z epilepsją

   Osoby z epilepsją mogą wykonywać zawód na wybranych stanowiskach pracy, pod warunkiem, że napady padaczkowe występują sporadycznie, są sygnalizowane przez aurę, występują głównie wieczorem lub w nocy, nie powodują zbytniego zmęczenia i stosunkowo szybko następuje regeneracja sił po ich wystąpieniu, a przebieg choroby nie prowadzi do charakteropatii padaczkowej.

   W odniesieniu do osób z padaczką decyzja o podjęciu zatrudnienia powinna być podejmowana indywidualnie. Osoby takie mogą być zatrudnione warunkowo, po ograniczeniu zakresu zadań do sytuacji, w których możliwy jest stały nadzór i ewentualna szybka pomoc. Zalecana jest zatem praca spokojna w wydawnictwie lub hurtowni.

Wskazane jest ograniczenie pracy z monitorem komputerowym.

 

5. Potrzeba przystosowania stanowiska pracy do potrzeb i możliwości osób z niepełnosprawnością

 

5.1. Osoby z dysfunkcją narządu ruchu

 

Osoby z dysfunkcją kończyn górnych

   Osoby z niewielką dysfunkcją kończyn górnych mogą wymagać ograniczenia lub eliminacji zadań związanych z dużą sprawnością rąk i palców oraz zastosowania indywidualnych pomocy technicznych usprawniających pracę, w tym np. specjalnej klawiatury komputerowej. Osobom z dysfunkcją jednej kończyny górnej mogą być potrzebne pomoce techniczne (ortezy, protezy) ułatwiające lub umożliwiające im pracę, w tym biurową.

   Obecny stan technologiczny dotyczący dostosowywania sprzętu komputerowego do potrzeb osób ze znacznymi dysfunkcjami kończyn górnych pozwala na korzystanie z niego osobom z porażeniami i przykurczami. Dostosowanie może dotyczyć obsługi myszy oraz klawiatury komputerowej. Polecana jest praca w wydawnictwie lub hurtowni, w zespole, gdzie dominują prace biurowe i możliwy jest podział zadań zawodowych wśród współpracowników.

 

Osoby z dysfunkcją kończyn dolnych

   Osoby ze znaczną dysfunkcją kończyn dolnych mogą wykonywać wybrane czynności zawodowe w pozycji siedzącej (praca w wydawnictwie lub w hurtowni, gdzie dominują prace biurowe). Dostosowania może wymagać biurko, siedzisko, sprzęty, z których osoba z niepełnosprawnością korzysta.

   Osoby z niewielką dysfunkcją kończyn dolnych, poruszające się o kulach, mogą potrzebować zainstalowania uchwytów i poręczy ułatwiających wstawanie i podpieranie w czasie stania. Ułatwieniem mogą być poręcze wzdłuż dróg komunikacyjnych. Kolejna możliwa adaptacja to dostosowanie wielkości stanowiska pracy i wysokości blatu biurka do indywidualnych potrzeb oraz umieszczenie wykorzystywanych urządzeń i narzędzi pracy w zasięgu rąk pracownika. Również siedzisko należy przystosować do indywidualnych potrzeb pracownika z niepełnosprawnością (regulowana wysokość, uchylne siedzisko, regulowany podnóżek, blokada kół, regulowane lub indywidualnie profilowane oparcie tylne, regulowane i odchylane podłokietniki).

   W przypadku osób poruszających się na wózkach inwalidzkich jest wymagana likwidacja barier architektonicznych w miejscu i środowisku pracy. Ciągi komunikacyjne powinny być wystarczająco szerokie i pozbawione progów, również drzwi do pomieszczeń i wind muszą mieć odpowiednią szerokość. Konieczna jest też likwidacja barier architektonicznych w drodze do zakładu pracy. W miejscu pracy potrzebne jest powiększenie przestrzeni manewrowej wokół stanowiska pracy oraz dostosowanie wielkości stanowiska pracy do indywidualnych potrzeb i zapewnienie dostępności wykorzystywanych urządzeń, narzędzi pracy i materiałów.

   Należy zapewnić częściowe lub całkowite wyeliminowanie zadań i czynności wymagających dobrej koordynacji wzrokowo-ruchowej.

 

5.2. Osoby z dysfunkcją narządu wzroku

   Osoby z dysfunkcją narządu wzroku powinny stosować szkła korekcyjne lub soczewki kontaktowe, mogą też wykorzystywać oprzyrządowanie powiększające (np. lupy powiększające, lunety, monookulary, lornetki). W określonych sytuacjach należy częściowo lub całkowicie wyeliminować zadania i czynności robocze wymagające dobrej koordynacji ruchowo-wzrokowej. Wymagane jest dobre przygotowanie stanowiska pracy: doświetlenie miejsca i stanowiska pracy, eliminacja potencjalnych źródeł olśnienia (matowanie powierzchni).

  Dla osób pracujących na komputerze pomocne będzie specjalne oprogramowanie (np. edytory tekstu powiększające litery i grafikę).

   Osoby z zaburzeniami widzenia po zmroku powinny mieć odpowiednio doświetlone światłem elektrycznym pomieszczenie i stanowisko pracy. Osoby nadwrażliwe na światło powinny mieć odpowiednio oświetlone stanowisko pracy, tak aby ograniczyć olśnienie bezpośrednie i odbiciowe, a stosowane oprawy powinny mieć możliwie najmniejszą jaskrawość.

 

5.3. Osoby z dysfunkcją narządu słuchu

   Osoby słabosłyszące powinny stosować aparaty słuchowe korygujące słuch (zwłaszcza w częstotliwościach pasma mowy) w stopniu umożliwiającym swobodne, werbalne komunikowanie się z innymi osobami (słuch wydolny socjalnie). Zaleca się ograniczenie hałasu tła oraz pogłosu w pomieszczeniu pracy w celu poprawy warunków percepcji dźwięku oraz poprawy warunków komunikacji werbalnej.

   Wskazane jest rozszerzenie sygnalizacji ostrzegawczej o sygnalizację świetlną lub wizyjną, uzupełniającą dźwiękowe sygnały bezpieczeństwa w miejscach potencjalnego przebywania pracownika (pomieszczenie pracy, toaleta, pokój socjalny itp.) lub sygnalizację wibracyjną, informującą o ewentualnym niebezpieczeństwie.

Zaleca się, aby w miarę możliwości urządzenia teleinformatyczne, takie jak telefon, komputer itp., były dostosowane do aparatów słuchowych (np. mogą być wyposażone w systemy pętli indukcyjnej lub systemy FM). Urządzenia komunikacyjne mogą być również wyposażone w sygnalizację wizyjną, drganiową lub opartą na przewodnictwie kostnym.

Korzystna jest praca w zespole, z możliwością podziału obowiązków.

 

5.4. Osoby z dysfunkcją sfery psychicznej

   Osoby podejmujące pracę powinny być w przyjazny sposób zapoznawane ze strukturą i kulturą organizacyjną firmy. Powinny także otrzymać jasne i niedwuznaczne informacje oraz instrukcje odnośnie do podejmowanych zadań.

   W firmie zatrudniającej pracownika z tą niepełnosprawnością należy wprowadzić przyjazny tryb informowania o jego problemach zdrowotnych czy społecznych, najlepiej, gdy wie o nich „osoba zaufania”. Można wypracować także obyczaj, że członkowie zespołu pracowniczego interesują się sytuacją społeczną i zdrowotną pracownika, i biorą ją pod uwagę we współpracy. Mogą się przy tym uczyć podmiotowego traktowania pracownika z niepełnosprawnością – pozyskiwać wiedzę

o jego sytuacji, przede wszystkim od niego samego, lub – za jego wiedzą i aprobatą

– z innych źródeł.

   W sytuacji kłopotów z psychiczną i społeczną stroną swojej pracy pracownik mógłby korzystać ze wsparcia asystenta zawodowego/trenera pracy. Trener pracy może wywodzić się spośród współpracowników lub być specjalnie w tej roli zatrudniony w firmie. Może też wspierać pracownika z ramienia upoważnionej do tego organizacji. Możliwości wsparcia trenera pracy byłyby jednak ograniczone tylko do sfery emocji i relacji z innymi, nie dotycząc kompetencji zawodowych, i powinny obejmować tylko pewien niedługi okres/okresy czasu pracy. Na co dzień pracownik powinien jednak pracować samodzielnie – zgodnie z samodzielnym charakterem stanowiska pracy.

   Ponadto, zatrudniona osoba powinna mieć możliwość elastycznego czasu pracy i zakresu obowiązków, co oznacza, że w wyjątkowej sytuacji (związanej z chorobą czy niepełnosprawnością osoby) zakres obowiązków na tym stanowisku zostanie zmodyfikowany w sposób możliwy do zaakceptowania przez pracodawcę. Powinna istnieć także możliwość okresowego zastąpienia pracownika przez inną osobę.

Osoby z autyzmem / zespołem Aspergera powinny podejmować pracę, która nie wymaga długotrwałego wysiłku fizycznego, gdyż nie są w stanie osiągnąć oczekiwanej wydolności w dłuższym czasie. Mogą koncentrować się na powtarzalnych czynnościach, ale niewymagających długotrwałego wysiłku fizycznego. Ewentualnie trzeba rozważyć niepełny wymiar czasu pracy.

   Osoby z tego typu niepełnosprawnością powinny pracować w małym zespole, w miejscu cichym, bez narażenia na liczne bodźce sensoryczne, uciążliwy ruch i hałas. Powinny mieć dokładnie określone obowiązki i zależności służbowe. Wymagana jest dobra organizacja pracy, wysoka przewidywalność zdarzeń, precyzyjne i klarowne przekazywanie poleceń. Praca nie powinna prowadzić do przeciążenia i stresu. W niektórych przypadkach lub tuż po podjęciu pracy może być potrzebny trener pracy lub mentor, by osoba z zespołem Aspergera mogła dopytać o różne rzeczy.

 

5.5. Osoby z epilepsją

   Osoby z epilepsją (wybrane przypadki) zatrudnione w zawodzie księgarza nie potrzebują specjalnego przystosowania stanowiska pracy, ale powinny pracować w warunkach niesprzyjających nasileniu objawów (np. ograniczenie pracy z monitorem komputerowym) oraz zapewniających bezpieczeństwo. Osoby epilepsją, które uzyskały akceptację lekarza specjalisty, powinny pracować na wybranych stanowiskach pracy, na których możliwy jest stały nadzór i ewentualna szybka pomoc. Wskazana jest praca spokojna z ograniczeniem intensywnych kontaktów z klientami.

 

Uwaga. Każdy przypadek zatrudnienia osoby z niepełnosprawnością oraz przystosowania stanowiska pracy do potrzeb i możliwości tej osoby należy rozpatrywać indywidualnie.