Inżynier poligraf

INŻYNIER POLIGRAF


1. Informacje ogólne


  Inżynier poligraf zajmuje się organizacją procesu produkcyjnego wyrobów poligraficznych. Takimi wyrobami mogą być:

  • wydawnictwa periodyczne (gazety i czasopisma)
  • wydawnictwa nieperiodyczne (książki, broszury, druki okolicznościowe)
  • akcydensy (formularze, blankiety listowe i rachunkowe, bilety, paragony)
  • galanteria papiernicza (pocztówki, plakaty, kalendarze, papeterie, wizytówki).

  Inżynier poligraf zajmuje się całym procesem produkcyjnym od momentu planowania procesu technologicznego, poprzez dobór odpowiednich materiałów do produkcji oraz urządzeń i maszyn do jej wykonania, aż po określenie kosztów produkcji i nadzór nad samym procesem. Wybiera rodzaj druku (offset, druk wklęsły, typograficzny), dobiera materiały, z których dane wyroby zostaną wykonane (farby drukarskie, odpowiednie proporcje składników metalu drukarskiego − ołowiu, antymonu, cyny), rodzaj papieru (drukowy zwykły, na druki akcydensowe, gazetowy, afiszowy, ilustracyjny, mapowy, banknotowy, wartościowy, znaczkowy, offsetowy, wklęsłodrukowy), materiały wykończeniowe (oprawy książek, kalendarzy, użycie klejów, nici, drutów, elementów wykończeniowych, zdobień).
  Nadzór technologiczny obejmuje wybór technologii druku oraz wprowadzanie innowacyjnych rozwiązań w celu skrócenia i usprawnienia procesu produkcji. Inżynier poligraf pracuje w budynkach, pomieszczeniach biurowych bądź halach produkcyjnych. Ze względu na bezpieczne i prawidłowe funkcjonowanie maszyn drukarskich pracujących w halach produkcyjnych pomieszczenia te muszą być odpowiednio wentylowane, ogrzane i wyposażone w dobre oświetlenie. Niemniej
osoby tam pracujące są narażone na wiele czynników szkodliwych i uciążliwych.
   Wśród nich można wyróżnić hałas, wibracje powodowane przez działające maszyny, metale drukarskie, rozpuszczalniki, pyły i gazy, substancje łatwo palne, promieniowanie nadfioletowe. Pracownicy są narażeni na działanie wszystkich tych czynników, a co za tym idzie na poparzenia, zatrucia, zagrożenia urazami rąk. Praca inżyniera poligrafa jest obarczona ryzykiem występowania chorób zawodowych, takich jak: przewlekłe choroby skóry, alergie górnych dróg oddechowych, przewlekłe
zapalenie spojówek, schorzenia układu nerwowego i układu krążenia, osłabienie słuchu, zatrucia substancjami chemicznymi.
Inżynier tej specjalności pracuje głównie indywidualnie, lecz jego kontakt z innymi ludźmi jest bardzo częsty, co wiąże się także z narażeniem na sytuacje konfliktogenne. Pracuje głównie w dzień, w systemie 8-godzinnym, choć jest to zależne od ilości zleceń i ich rodzaju.

 

2. Wymagania

 

  Cechy psychiczne i uzdolnienia wymagane w zawodzie to: dokładność, zdolność koncentracji uwagi, umiejętność pracy w warunkach monotonnych, zdolność do pracy w szybkim tempie, podzielność uwagi, spostrzegawczość, wyobraźnia przestrzenna i techniczna, wyobraźnia plastyczna oraz uzdolnienia techniczne. Praca ta wymaga odpowiedzialności, cierpliwości, dokładności, spostrzegawczości, samodyscypliny oraz dobrej pamięci.

Uzdolnienia techniczne, a także zainteresowania techniczne i naukowe, są

niezbędne w przypadku inżyniera poligrafa zajmującego się wprowadzaniem nowych

technologii i innowacyjnych pomysłów do produkcji drukarskiej. Musi on również być

osobą o dużej inicjatywności, twórczo myślącą, niezależną i samodzielną, umiejącą

zaplanować i zorganizować działania własne i podległych mu pracowników. Jako

osoba mająca w pracy duży i częsty kontakt z innymi ludźmi powinien umieć z nimi

postępować, współpracować, przekonywać do własnych pomysłów i idei.

Ze względu na szkodliwe warunki pracy, narażenie na wiele czynników

uciążliwych i szkodliwych inżynier poligraf powinien być osobą dokładną, dbającą o

szczegóły, spostrzegawczą i odpowiedzialną, biorącą pod uwagę zdrowie własne i

podległych mu pracowników.

Praca ta wymaga sprawnego narządu wzroku – wręcz idealnego

rozpoznawania barw, odróżniania ich odcieni, jasności, nasycenia itp. Niezbędne

jest także rozróżnianie małych szczegółów, widzenie stereoskopowe, prawidłowe

pole widzenia oraz widzenie o zmroku. Ponadto wymagana jest dobra koordynacja

wzrokowo-ruchowa, sprawność zmysłu równowagi oraz zręczność rąk i palców,

 

3. Czynniki utrudniające zatrudnienie w zawodzie

 

   Utrudnieniem w pracy w zawodzie są zaburzenia znacznego stopnia sprawności kończyn górnych, a w szczególności w zakresie zręczności palców i rąk, oraz dysfunkcje znacznego stopnia sprawności kończyn dolnych (możliwość zatrudnienia na wybranych stanowiskach pracy), a także upośledzenie widzenia w stopniu bardzo dużym, tzn. wady i dysfunkcje narządu wzroku, których nie można skorygować szkłami optycznymi lub soczewkami kontaktowymi. Dotyczy to braku prawidłowego rozpoznania barw, odróżniania odcieni barw, ich jasności, nasycenia, rozpoznawania niewielkich różnic i szczegółów między przedmiotami, braku widzenia stereoskopowego i prawidłowego pola widzenia. Przeszkodą są także zaburzenia zmysłu równowagi i zmysłu dotyku.

   Ograniczeniem jest dysfunkcja narządu słuchu w stopniu znacznym (możliwość zatrudnienia na wybranych stanowiskach pracy osób głuchych głuchoniemych).

Kolejnymi ograniczeniami są zaburzenia koordynacji wzrokowo-ruchowej oraz percepcji kształtów.

W zawodzie nie mogą pracować osoby z alergią wziewną i kontaktową na stosowane związki chemiczne (farby drukarskie, metale drukarskie, rozpuszczalniki) oraz z chorobami skóry rąk.

 

4. Możliwość zatrudnienia w zawodzie osób z niepełnosprawnością

 

4.1. Osoby z dysfunkcją narządu ruchu

  W zawodzie inżyniera poligrafa ważna jest sprawność kończyn górnych, a w szczególności zręczność dłoni i palców. Na wybranych stanowiskach pracy mogą być jednak zatrudnione osoby z nieznaczną dysfunkcją kończyn górnych, po identyfikacji indywidualnych barier i racjonalnym dostosowaniu technicznych i organizacyjnych warunków środowiska pracy oraz stanowiska pracy. Polecana jest praca kierownicza, nadzorująca bądź organizacyjna.

   Możliwe jest zatrudnienie osób z niewielką dysfunkcją kończyn dolnych, która nie wyklucza stania i chodzenia, a także osób ze znaczną dysfunkcją kończyn dolnych, w tym poruszających się na wózkach inwalidzkich, po identyfikacji indywidualnych barier i racjonalnym przystosowaniu warunków środowiska (technicznych i organizacyjnych) i stanowiska pracy. Wymagany jest wówczas odpowiedni dobór stanowiska lub takie ograniczenie bądź zmodyfikowanie zakresu pracy, aby większość zadań można było wykonywać w pozycji siedzącej.

 

4.2. Osoby z dysfunkcją narządu wzroku

   W zawodzie mogą pracować osoby z małymi wadami i dysfunkcjami narządu wzroku, które mogą być skorygowane szkłami optycznymi lub soczewkami kontaktowymi.

 

4.3. Osoby z dysfunkcją narządu słuchu

   Istnieje możliwość wykonywania zawodu przez osoby z niepełnosprawnością narządu słuchu, zarówno słabo słyszące jak i głuche i głuchonieme. Osoby te mogą wykonywać zawód na wybranych stanowiskach pracy warunkowo, po racjonalnym dostosowaniu zakresu zadań, identyfikacji indywidualnych barier i przystosowaniu środowiska oraz stanowiska pracy (technicznym i organizacyjnym).

 

4.4. Osoby z dysfunkcją sfery psychicznej

   Osoby z chorobami psychicznymi mogą pracować w zawodzie pod warunkiem, że praca − poza wyjątkowymi sytuacjami (wyjazdy, sytuacje kryzysowe w firmie) − nie zaburza ich rytmu dnia i nocy i jest zachowana zasada równego traktowania pracowników.

 

4.5. Osoby z epilepsją

   Osoby cierpiące na padaczkę mogą wykonywać zawód na wybranych stanowiskach pracy, pod warunkiem, że napady padaczkowe występują sporadycznie i są sygnalizowane przez aurę, występują głównie wieczorem lub w nocy, nie powodują zbytniego zmęczenia i stosunkowo szybko następuje regeneracja sił po ich wystąpieniu, a przebieg choroby nie prowadzi do charakteropatii padaczkowej.

 

5. Potrzeba przystosowania stanowiska pracy do potrzeb i możliwości osób z niepełnosprawnością

 

5.1. Osoby z dysfunkcją narządu ruchu

 

Osoby z dysfunkcją kończyn górnych

   Niewielka dysfunkcja kończyn górnych może się wiązać z koniecznością ograniczenia lub wyeliminowania zadań wymagających dużej sprawności kończyn górnych, a w szczególności rąk i palców, oraz zastosowania indywidualnych pomocy technicznych, które usprawniają pracę biurową czy obsługę urządzeń. W przypadku osób z dysfunkcją jednej kończyny górnej może być potrzebne stosowanie pomocy technicznych (ortez, protez), ułatwiających lub umożliwiających im pracę, w tym obsługę komputera. Obecny poziom technologiczny w zakresie dostosowywania sprzętu komputerowego do potrzeb osób ze znacznymi dysfunkcjami kończyn górnych umożliwia korzystanie z niego osobom z porażeniami i przykurczami. Dostosowanie może dotyczyć obsługi klawiatury komputerowej (z nakładką ograniczającą, dużymi klawiszami czy dotykowej) bądź myszy z dużymi trackballami. Polecane są stanowiska w zakładach, w których praca jest w dużej mierze zautomatyzowana, a na wybranych stanowiskach można zastosować specjalne przyrządy i uchwyty ograniczające angażowanie i wysiłek mięśni kończyn górnych oraz eliminujące angażowanie jednej ręki (przypadki braku sprawności jednej z kończyn lub jej amputacja). Ze względu na wykonywane czynności może też być konieczna adaptacja kształtu części chwytowych narzędzi.

   Takie osoby mogą być zatrudnione warunkowo, po racjonalnym ograniczeniu zakresu zadań do sytuacji, w których możliwy jest stały nadzór i ewentualna szybka pomoc, a stanowisko pracy nie stwarza potencjalnych zagrożeń w razie emisji choroby.

 

Osoby z dysfunkcją kończyn dolnych

   Osobom z niewielką dysfunkcją kończyn dolnych, jeżeli jest to możliwe, należy tak zorganizować pracę oraz ograniczyć zakres zadań, aby mogły pracować w pozycji siedzącej lub w pozycji stojącej z podparciem bioder i pleców.

   Poruszanie się o kulach może wymagać zainstalowania uchwytów i poręczy ułatwiających wstawanie i podpieranie się podczas stania. Kolejna możliwa adaptacja to dostosowanie wielkości stanowiska pracy i wysokości blatu biurka do indywidualnych potrzeb pracownika z niepełnosprawnością oraz umieszczenie wykorzystywanych urządzeń w zasięgu jego rąk. Również siedzisko należy przystosować do indywidualnych potrzeb, w tym zapewnić regulację wysokości, uchylne siedzisko, regulowany podnóżek, blokadę kół, regulowane lub indywidualnie profilowane oparcie tylne, regulowane i odchylane podłokietniki.

  Poruszanie się na wózkach inwalidzkich wymaga likwidacji barier architektonicznych w miejscu i środowisku pracy. Ciągi komunikacyjne powinny być wystarczająco szerokie, bez elementów wolno stojących i pozbawione progów, drzwi do pomieszczeń i wind powinny mieć odpowiednią szerokość. Konieczna jest likwidacja barier architektonicznych w drodze do zakładu pracy. W miejscu pracy trzeba powiększyć przestrzeń manewrową wokół stanowiska pracy oraz dostosować jego wielkość, wysokość blatu biurka oraz przestrzeń pod blatem do indywidualnych potrzeb, a także zapewnić dostępność wykorzystywanych urządzeń i materiałów na odpowiedniej wysokości, bez konieczności manewrowania wózkiem. Często istotne jest także zainstalowanie uchwytów w odpowiednich miejscach, aby ułatwić osobie z niepełnosprawnością przesiadanie się z wózka i na wózek. Należy częściowo lub całkowicie wyeliminować zadania i czynności wymagające dużej sprawności i dobrej koordynacji wzrokowo-ruchowej.

   Istotny jest właściwy wybór specjalizacji, umożliwiający pracę w pozycji siedzącej, a ograniczenie niektórych obowiązków zawodowych jest możliwe w sytuacji pracy zespołowej.

 

5.2. Osoby z dysfunkcją narządu wzroku

   Zatrudnione osoby z niewielką dysfunkcją narządu wzroku powinny stosować szkła korekcyjne lub soczewki kontaktowe. W przypadku wykonywania niektórych czynności pomocne może być odpowiednie doświetlenie miejsca i stanowiska pracy, zastosowanie dodatkowych powiększających przyrządów optycznych (lupy, lunety, monookularów), przygotowanie kontrastowego (ciemnego) tła biurka i wyeliminowanie potencjalnych źródeł olśnienia (matowanie powierzchni). Ponadto pomocne może być wykorzystanie sygnalizacji optycznej połączonej z sygnalizacją dźwiękową, związanej z użytkowanymi maszynami i urządzeniami. Może się okazać konieczne ograniczenie zakresu obowiązków ze względu na bezpieczeństwo pracownika. Pomocna jest stała lokalizacja przedmiotów i urządzeń.

 

5.3. Osoby z dysfunkcją narządu słuchu

 

Osoby słabosłyszące

  Osoby z taką dysfunkcją powinny korygować słuch aparatem słuchowym (zwłaszcza w częstotliwościach pasma mowy) w stopniu umożliwiającym werbalne komunikowanie się (słuch wydolny socjalnie).

  Zaleca się ograniczenie hałasu oraz pogłosu w pomieszczeniu pracy w celu poprawy warunków percepcji dźwięku oraz warunków komunikacji werbalnej.

   Wskazane jest również rozszerzenie sygnalizacji ostrzegawczej o sygnalizację świetlną wizyjną lub wibracyjną uzupełniającą dźwiękowe sygnały bezpieczeństwa w miejscach potencjalnego przebywania pracownika. Zaleca się, aby urządzenia teleinformatyczne, takie jak telefon, komputer itp., były − w miarę możliwości − dostosowane do aparatów słuchowych (np. mogą być wyposażone w systemy pętli indukcyjnej lub systemy FM). Urządzenia komunikacyjne mogą być również wyposażone w sygnalizację wizyjną, drganiową lub z wykorzystaniem przewodnictwa kostnego.

 

Osoby głuche i głuchonieme

   Istnieje możliwość zatrudnienia osoby z tego rodzaju niepełnosprawnością. Wymaga to jednak właściwej organizacji pracy – w przypadku osób głuchoniemych konieczna jest znajomość przez otoczenie (przynajmniej jedną osobę) języka migowego bądź stała współpraca pracodawcy z profesjonalnym tłumaczem tego języka (możliwość korzystania z tłumacza języka migowego on-line). Może być również konieczne ograniczenie zakresu posługiwania się językiem pisanym, ponieważ rozumienie informacji na piśmie przez osoby głuchonieme posługujące się językiem migowym jest znacząco utrudnione. W komunikowaniu się z zespołem współpracowników pomagają również znaki bądź symbole ułatwiające szybkie porozumiewanie się w trakcie pracy. Dodatkowo niezbędne jest zapewnienie bezpieczeństwa pracy przez zainstalowanie np. sygnalizacji świetlnej, wizyjnej lub wibracyjnej informującej o ewentualnym niebezpieczeństwie w miejscach potencjalnego przebywania pracownika (pomieszczenie pracy, toaleta, pokój socjalny itp.) lub o stanie wykorzystywanych urządzeń.

Zaleca się, aby osobie z tego rodzaju niepełnosprawnością był przydzielony opiekun na wypadek ewakuacji.

 

5.4. Osoby z dysfunkcją sfery psychicznej

   Pracownik podejmujący pracę w tym zawodzie powinien być w przyjazny sposób zapoznawany ze strukturą i kulturą organizacyjną firmy. Powinien także otrzymać jasne i niedwuznaczne informacje oraz instrukcje odnośnie do podejmowanych zadań.

   W firmie zatrudniającej pracownika z tą niepełnosprawnością należy wprowadzić przyjazny tryb informowania o jego problemach zdrowotnych czy społecznych. Najlepiej, gdy wie o nich „osoba zaufania”. Można także wypracować obyczaj, że członkowie zespołu pracowniczego interesują się sytuacją społeczną oraz zdrowotną pracownika i biorą ją pod uwagę we współpracy. Mogą się przy tym uczyć podmiotowego traktowania pracownika z niepełnosprawnością − pozyskiwać wiedzę o jego sytuacji przede wszystkim od niego samego lub – za jego wiedzą i aprobatą − z innych źródeł.

   W sytuacji kłopotów z psychiczną i społeczną stroną swojej pracy pracownik mógłby korzystać ze wsparcia asystenta zawodowego/trenera pracy. Trener pracy może wywodzić się spośród współpracowników lub być specjalnie w tej roli zatrudniony w firmie. Może też wspierać pracownika z ramienia upoważnionej do tego organizacji. Możliwości wsparcia przez trenera pracy byłyby jednak ograniczone tylko do sfery emocji i relacji z innymi, a więc nie dotyczyłyby kompetencji zawodowych, i powinny obejmować tylko pewien niedługi odcinek/odcinki czasu pracy. Na co dzień pracownik powinien jednak pracować samodzielnie – zgodnie z samodzielnym charakterem stanowiska pracy.

   Ponadto zatrudniona osoba powinna mieć możliwość korzystanie z elastycznego czasu pracy i zakresu obowiązków, co oznacza, że w wyjątkowej sytuacji (związanej z jej chorobą czy niepełnosprawnością) zakres obowiązków na tym stanowisku zostanie zmodyfikowany w sposób możliwy do zaakceptowania przez pracodawcę. Powinna istnieć także możliwość okresowego zastąpienia pracownika przez inną osobę.

 

5.5. Osoby z epilepsją

   Osoby chore na padaczkę, które uzyskały akceptację lekarza specjalisty, powinny pracować na wybranych stanowiskach pracy, w zespole, pod nadzorem. Praca powinna być spokojna, niewywołująca stresów i napięć, które mogłyby prowokować napady. Należy ograniczyć pracę z urządzeniami w ruchu, wirującymi i maszynami elektrycznymi. Zasadne może również być zastosowanie elastycznego czasu pracy.

  Osoba z epilepsją wykonująca ten zawód powinna dobrze znać swoją chorobę i umieć szybko rozpoznawać aurę poprzedzającą napad.

Współpracownicy powinni być poinformowani, w jaki sposób w razie wystąpienia napadu mogą prawidłowo udzielić pomocy.

 

Uwaga. Każdy przypadek zatrudnienia osoby z niepełnosprawnością oraz przystosowania stanowiska pracy do potrzeb i możliwości tej osoby należy rozpatrywać indywidualnie.