Kartograf

 KARTOGRAF

 

1. Informacje ogólne

 

   Kartograf zajmuje się tworzeniem map, projektowaniem ich wyglądu graficznego oraz opisu, a także przygotowaniem do druku. Istnieje wiele rodzajów map o różnym przeznaczeniu, tworzonych na zamówienie. Różnią się one specyfiką informacji na nich zawartych oraz dokładnością. Mogą mieć różną skalę i zasięg. Kartograf może zatem opracować mapę świata, mapę geograficzną danego terenu, mapę aglomeracji miejskiej czy mapę samochodową. W zależności od jej przeznaczenia kartograf inaczej podchodzi do zadania i używa innej grafiki, podkreśla wagę innych treści i w sposób widoczny je zaznacza. Może np. stworzyć mapę przeznaczoną dla specjalistów, zawierającą większą ilość informacji i bardziej skomplikowaną niż mapa miasta, z której korzystają turyści.

   Kiedy kartograf ustali wstępne założenia mapy, potrzebuje danych dotyczących pokazywanego na niej obszaru. Korzysta wtedy z już powstałych map, uzupełniając je o najnowsze dane. Jeśli tworzy mapę terenu geograficznego, może skorzystać informacji zawartych w systemie GIS (Geographic Information System). Do stworzenia nowej mapy potrzebne są kartografowi mapy satelitarne. Czasem zdarza się, że aby umieścić jakiś obiekt na mapie, kartograf powinien go wcześniej zobaczyć osobiście.

   Praca nad mapą polega na nanoszeniu na siebie kolejnych warstw informacji, czyli kolejnych jej elementów, jak ukształtowanie terenu czy obiekty znajdujące się na nim. Dane są osobno zaznaczone odpowiednimi kolorami, tak aby powstała mapa była przejrzysta i czytelna. Kartograf ma do dyspozycji kilka technik tworzenia map. Obecnie technika komputerowa i odpowiednie programy graficzne do kartografii są bardzo zaawansowane, nie ma już potrzeby kreślenia pierwowzorów ręcznie. To znacznie ułatwiło i przyspieszyło pracę kartografa, która do tej pory była wyjątkowo żmudna i trudna (stworzenie i rozrysowanie jednej mapy zajmowało kilka miesięcy).

   Kartograf pracuje w wydawnictwie kartograficznym albo jest samozatrudniony. Zadania zawodowe wykonuje w pomieszczeniach biurowych i odpowiednio wyposażonych pracowniach. Jest to praca indywidualna, wykonywana przez osiem godzin dziennie, w dni powszednie. Jest typową pracą siedzącą. Głównym narzędziem pracy kartografa jest komputer ze specjalistycznym oprogramowaniem oraz dostępem do Internetu.

 

2. Wymagania

 

  Kartograf musi być bardzo dokładny, precyzyjny i wytrwały w wykonywaniu swojej pracy. Powinien posiadać wyobraźnię przestrzenną, umiejętność oceny układów przestrzennych i odległości. Musi także cechować się wyobraźnią i umiejętnością twórczego myślenia. Powinien być osobą spostrzegawczą, umiejącą szybko dostrzegać szczegóły i mieć poczucie odpowiedzialności za wykonywaną pracę. Osoba wykonująca zawód kartografa musi również mieć zdolność koncentracji i dobrą pamięć. Ze względu na konieczność korzystania z wielu urządzeń przydatne są zainteresowania oraz uzdolnienia techniczne.

   Praca kartografa jest w mniejszym bądź większym stopniu uzależniona od innych ludzi, szczególnie w przypadku pracy w zespole, dlatego niezmiernie istotna jest jego umiejętność współpracy. Potrzebne są też takie cechy jak samodzielność i niezależność, zwłaszcza w sytuacji, gdy kartograf samodzielnie organizuje sobie czas pracy i pozyskuje zleceniodawców.

   Niezbędne jest prawidłowe rozróżnianie barw i małych szczegółów pracy wzrokowej oraz koordynacja wzrokowo-ruchowa. Przydatne jest widzenie stereoskopowe i pole widzenia o prawidłowym zakresie.

 

3. Czynniki utrudniające zatrudnienie w zawodzie

 

   W zawodzie tym nie mogą pracować osoby niewidome oraz ze znacznymi dysfunkcjami narządu wzroku, takimi jak zaburzenia w rozróżnianiu barw i ostrości widzenia, których nie można skorygować szkłami optycznymi lub soczewkami kontaktowymi.

   Czynnikami utrudniającymi pracę w zawodzie są: brak koordynacji wzrokowo­ruchowej i znacznego stopnia zaburzenia sprawności kończyn górnych, w szczególności zręczności palców i rąk (z wyjątkiem kartografów stosujących technikę komputerową).

   Na niektórych stanowiskach nie mogą pracować osoby z alergią kontaktową lub wziewną na stosowane materiały, farby i inne związki chemiczne oraz z chorobami skóry rąk.

 

4. Możliwość zatrudnienia w zawodzie osób z niepełnosprawnością

 

4.1. Osoby z niepełnosprawnością narządu ruchu

   Istnieje możliwość zatrudnienia na wybranych stanowiskach osób z niewielką dysfunkcją kończyn górnych (w tym jednoręcznych), która nie wyklucza wykonywania precyzyjnych czynności, pod warunkiem identyfikacji indywidualnych barier i racjonalnym dostosowaniu technicznych i organizacyjnych warunków środowiska oraz stanowiska pracy. Osobom tym polecana jest praca z wykorzystaniem techniki komputerowej.

   Osoby z dysfunkcją kończyn dolnych, w tym poruszające się na wózkach inwalidzkich, mają możliwość wykonywania zawodu na wybranych stanowiskach, pod warunkiem zadbania o odpowiednie dostosowanie obiektu, pomieszczenia i stanowiska pracy. Wymagane jest wówczas takie ograniczenie lub zmodyfikowanie zakresu pracy, aby zadania mogły być wykonywane w pozycji siedzącej.

 

4.2. Osoby z dysfunkcją narządu wzroku

   Istnieje możliwość zatrudnienia w zawodzie osób: słabowidzących, o ograniczonym zakresie pola widzenia, z niewielkimi zaburzeniami rozróżniania barw, z brakiem widzenia stereoskopowego, z zaburzeniami widzenia o zmroku lub nadwrażliwych na światło, a także z ograniczoną ostrością wzroku, jeśli jest ona skorygowana przez odpowiednie szkła optyczne lub soczewki kontaktowe albo jeśli zapewnione są inne pomoce optyczne zapewniające dobre rozróżnianie szczegółów.

 

4.3. Osoby z dysfunkcją narządu słuchu

   Zawód mogą wykonywać osoby słabosłyszące pod warunkiem zapewnienia im odpowiednich pomocy technicznych i przystosowania środowiska i stanowiska pracy, a także niesłyszące, w tym głuchonieme, jeśli wykonują czynności, które nie wymagają bezpośredniego kontaktu z klientem, pod tym samym warunkiem.

 

4.4. Osoby z dysfunkcją sfery psychicznej

   Osoby z chorobami psychicznymi mogą pracować w zawodzie pod warunkiem, że praca, poza wyjątkowymi sytuacjami (takimi jak wyjazdy czy sytuacje kryzysowe w firmie), nie zaburza rytmu dnia i nocy pracownika i zachowana jest zasada równego traktowania pracowników.

   Osoby z autyzmem i z zespołem Aspergera mogą wykonywać zawód, jeśli obowiązki służbowe nie wymagają zarządzania zespołem ludzi. Konieczne jest jednak zbadanie, czy nie cierpią one na schorzenia układu trawiennego lub immunologicznego, by szkodliwe warunki pracy nie wpływały negatywnie na ich stan zdrowia. Osoby z nadwrażliwością słuchową lub dotykową powinny unikać tego zawodu.

 

4.5. Osoby z epilepsją

   Osoby cierpiące na epilepsję mogą wykonywać zawód na wybranych stanowiskach, pod warunkiem że napady padaczkowe występują sporadycznie, są sygnalizowane przez aurę, występują głównie wieczorem lub w nocy, nie powodują zbytniego zmęczenia i stosunkowo szybko następuje regeneracja sił po ich wystąpieniu, a przebieg choroby nie prowadzi do charakteropatii padaczkowej.

   Mogą być one zatrudnione warunkowo, po racjonalnym ograniczeniu zakresu zadań do sytuacji, w których możliwy jest stały nadzór i ewentualna szybka pomoc, a stanowisko pracy nie stwarza potencjalnych zagrożeń w przypadku emisji choroby.

 

5. Potrzeba przystosowania stanowiska pracy do potrzeb i możliwości osób z niepełnosprawnością

 

5.1. Osoby z dysfunkcją narządu ruchu

 

Osoby z dysfunkcją kończyn górnych

   Osoby z niewielką dysfunkcją kończyn górnych mogą potrzebować ograniczenia lub eliminacji zadań wymagających dużej sprawności rąk i palców oraz zastosowania indywidualnych pomocy technicznych, które usprawniają pracę przy komputerze. Osobom z dysfunkcją jednej kończyny górnej mogą być potrzebne pomoce techniczne (takie jak ortezy, protezy) ułatwiające lub umożliwiające im pracę, w tym obsługę komputera. Obecny stan technologiczny sprzętu komputerowego dostosowanego do potrzeb osób ze znacznymi dysfunkcjami kończyn górnych pozwala na korzystanie z niego osobom z porażeniami i przykurczami. Dostosowanie może dotyczyć obsługi specjalnej klawiatury komputerowej (z nakładką ograniczającą, dużymi klawiszami czy dotykowej) oraz myszki z dużymi trackballami.

   Na wybranych stanowiskach można zastosować specjalne przyrządy uchwyty ograniczające angażowanie i wysiłek mięśni kończyn górnych oraz eliminujące angażowanie jednej ręki (przypadki braku sprawności lub amputacji jednej z kończyn).

   Konieczne może być częściowe lub całkowite wyeliminowanie zadań i czynności roboczych wymagających dużej sprawności i koordynacji wzrokowo­ruchowej.

 

Osoby z dysfunkcją kończyn dolnych

  Osobom z niewielką dysfunkcją kończyn dolnych należy, jeżeli to możliwe, tak zorganizować pracę oraz ograniczyć zakres zadań, aby część z nich mogła być wykonywana w pozycji siedzącej lub stojącej z podparciem bioder i pleców.

   Osoby poruszające się o kulach mogą potrzebować zainstalowania uchwytów i poręczy ułatwiających wstawanie i podpieranie się w czasie stania. Kolejna możliwa adaptacja to dostosowanie wielkości stanowiska pracy i wysokości blatów biurka do indywidualnych potrzeb oraz umieszczenie wykorzystywanych urządzeń w zasięgu rąk pracownika. Siedzisko należy przystosować do indywidualnych potrzeb, czyli zapewnić jego regulowaną wysokość, uchylne siedzisko, regulowany podnóżek, blokadę kół, regulowane lub indywidualnie profilowane oparcie, regulowane i odchylane podłokietniki.

   Osoby poruszające się na wózkach inwalidzkich potrzebują likwidacji barier architektonicznych w miejscu i środowisku pracy. Ciągi komunikacyjne powinny być wystarczająco szerokie, pozbawione elementów wolnostojących i progów. Drzwi do pomieszczeń i wind powinny mieć odpowiednią szerokość. Konieczna jest likwidacja barier architektonicznych w drodze do zakładu pracy. W miejscu pracy istnieje potrzeba powiększenia przestrzeni manewrowej wokół stanowiska pracy oraz dostosowania wielkości stanowiska pracy i wysokości blatu biurka. Należy dostosować przestrzeń pod blatem do indywidualnych potrzeb, a także umieścić wykorzystywane urządzenia i materiały w zasięgu rąk, na odpowiedniej wysokości, bez konieczności manewrowania wózkiem. Należy zapewnić częściowe lub całkowite wyeliminowanie zadań i czynności wymagających dużej sprawności i koordynacji wzrokowo-ruchowej.

   Ograniczenie niektórych obowiązków zawodowych jest możliwe w pracy zespołowej.

 

5.2. Osoby z dysfunkcją narządu wzroku

   Pracujące w zawodzie osoby z niewielką dysfunkcją narządu wzroku, którą można skorygować szkłami optycznymi, powinny stosować szkła korekcyjne lub soczewki kontaktowe zapewniające ostrość widzenia pozwalającą na swobodne rysowanie nawet drobnych szczegółów graficznych. W przypadku osób których ostrość widzenia nie może być całkowicie skorygowana szkłami korekcyjnymi, możliwe jest zastosowanie dodatkowego oprzyrządowania powiększającego lub specjalistycznego oprogramowania komputerowego powiększającego szczegóły pracy wzrokowej.

  Osoby z zaburzeniami widzenia po zmroku powinny mieć pomieszczenie i stanowisko pracy odpowiednio doświetlone światłem elektrycznym.

   Osoby nadwrażliwe na światło powinny mieć odpowiednio oświetlone stanowisko pracy – tak aby ograniczyć olśnienie bezpośrednie i odbiciowe – a stosowane oprawy powinny mieć możliwie najmniejszą jaskrawość.

W zawodzie tym mogą być również zatrudnione osoby z dysfunkcjami narządu wzroku, takimi jak brak widzenia stereoskopowego, czy rzeczywiście? dysfunkcje w rozróżnianiu barw i ograniczone pole widzenia, pod warunkiem odpowiedniego dostosowania zakresu obowiązków do rodzaju dysfunkcji.

   W przypadku zatrudnienia osób słabowidzących o średnim stopniu upośledzenia widzenia zaleca się wprowadzenie kontrastowych: ścian względem podłogi, blatu roboczego względem podłogi oraz ścian, siedziska krzesła względem podłogi, wyposażenia stanowiska względem blatu. Należy także wyeliminować potencjalne źródła olśnienia. Dodatkową opcją wspomagającą pracę osoby słabowidzącej jest wprowadzenie dźwięku towarzyszącego wykonywaniu poszczególnych czynności na komputerze.

   Pracę usprawnia stała lokalizacja elementów środowiska i stanowiska pracy.

 

5.3. Osoby z dysfunkcją narządu słuchu

 

Osoby słabosłyszące

   Osoby te powinny stosować aparaty słuchowe korygujące słuch (zwłaszcza w częstotliwościach pasma mowy) w stopniu umożliwiającym swobodne, werbalne komunikowanie się, czyli mieć słuch wydolny socjalnie.

   W celu poprawy warunków: percepcji dźwięku oraz komunikacji werbalnej zaleca się ograniczenie hałasu tła oraz pogłosu w pomieszczeniu przeznaczonym do pracy.

   Zaleca się również rozszerzenie sygnalizacji ostrzegawczej o sygnalizację świetlną wizyjną lub wibracyjną uzupełniającą dźwiękowe sygnały bezpieczeństwa w miejscach potencjalnego przebywania pracownika. Zaleca się, aby urządzenia teleinformatyczne, takie jak telefon czy komputer, były, w miarę możliwości, dostosowane do aparatów słuchowych (np. wyposażone w systemy pętli indukcyjnej lub systemy FM).

 

Osoby głuche i głuchonieme

   Istnieje możliwość zatrudnienia osób z tego rodzaju niepełnosprawnością, pod warunkiem właściwej organizacji pracy. W przypadku osób głuchoniemych konieczna jest znajomość przez otoczenie (przynajmniej jedną osobę) języka migowego bądź stała współpraca pracodawcy z profesjonalnym tłumaczem tego języka (możliwe jest korzystanie z tłumacza języka migowego on-line). W komunikowaniu się z zespołem współpracowników pomagają znaki bądź symbole ułatwiające szybkie porozumiewanie się.

   Niezbędne jest zapewnienie bezpieczeństwa w pomieszczeniach przeznaczonych do pracy, np. poprzez zainstalowanie sygnalizacji świetlnej, wizyjnej lub wibracyjnej informującej o ewentualnym niebezpieczeństwie w miejscach potencjalnego przebywania pracownika (takich drogi komunikacyjne, pomieszczenie przeznaczone do pracy, toaleta, pokój socjalny) lub o stanie wykorzystywanych urządzeń.

Zaleca się, aby osobie z tego rodzaju niepełnosprawnością był przydzielony opiekun na wypadek ewakuacji.

 

5.4. Osoby z dysfunkcją sfery psychicznej

   Pracownik podejmujący pracę w tym zawodzie powinien być w przyjazny sposób zapoznawany ze strukturą i kulturą organizacyjną firmy. Powinien także otrzymać jasne i niedwuznaczne informacje oraz instrukcje dotyczące podejmowanych zadań.

   W firmie należy wprowadzić przyjazny tryb informowania o jego problemach zdrowotnych czy społecznych, najlepiej gdy wie o nich „osoba zaufania”. Można wypracować obyczaj interesowania się przez członków zespołu pracowniczego sytuacją społeczną i zdrowotną pracownika i brania go pod uwagę we współpracy. Współpracownicy mogą się przy tym uczyć podmiotowego traktowania pracownika z niepełnosprawnością: pozyskiwać wiedzę o jego sytuacji przede wszystkim od niego samego lub – za jego wiedzą i aprobatą – z innych źródeł.

   W sytuacji kłopotów z psychiczną i społeczną stroną swojej pracy pracownik może korzystać ze wsparcia asystenta zawodowego lub trenera pracy. Trener pracy może wywodzić się spośród współpracowników lub być zatrudniony specjalnie na to stanowisko. Może też wspierać pracownika z ramienia upoważnionej do tego organizacji. Możliwości wsparcia trenera pracy są jednak ograniczone tylko do sfery emocji i relacji z innymi, nie obejmują zaś kompetencji zawodowych. Wsparcie powinno trwać tylko pewien, niedługi czas. Na co dzień pracownik powinien pracować samodzielnie, zgodnie z charakterem stanowiska pracy.

Zatrudniona osoba powinna mieć możliwość korzystania z elastycznych: czasu pracy i zakresu obowiązków. Zatem w wyjątkowej sytuacji (związanej z chorobą czy niepełnosprawnością osoby) zakres obowiązków może być zmodyfikowany w sposób możliwy do zaakceptowania przez pracodawcę. Powinna istnieć także możliwość okresowego zastąpienia pracownika przez inną osobę.

   Osoby z autyzmem i z zespołem Aspergera powinny pracować w małym zespole, w cichym miejscu, bez narażania ich na liczne bodźce sensoryczne, uciążliwy ruch i hałas. Niezalecane jest zatrudnienie w tzw. „open space”. Osoby te powinny mieć dokładnie określone obowiązki i zależności służbowe. Niezbędne są: dobra organizacja pracy, wysoka przewidywalność zdarzeń, precyzyjne i klarowne przekazywanie poleceń. Praca nie może prowadzić do przeciążenia i stresu. Nie powinna polegać na zarządzaniu pracą innych osób ani wymagać licznych kontaktów z różnymi osobami, w tym z klientami. W niektórych przypadkach potrzebny może być trener pracy lub mentor, by osoba z autyzmem/ zespołem Aspergera mogła dopytać o różne rzeczy.

 

5.5. Osoby z epilepsją

   Osoby chore na padaczkę, które uzyskały akceptację lekarza specjalisty, powinny pracować na wybranych stanowiskach, w zespole, pod nadzorem. Praca powinna być spokojna, nie wywołująca stresów i napięć, które mogłyby przyczyniać się do napadów.

   Wykonująca ten zawód osoba z epilepsją powinna dobrze znać swoja chorobę i umieć szybko rozpoznawać aurę poprzedzającą napad.

  Współpracownicy powinni być poinformowani o tym, w jaki sposób, w razie wystąpienia napadu, mogą prawidłowo udzielić pomocy.

 

Uwaga. Każdy przypadek zatrudnienia osoby z niepełnosprawnością oraz przystosowania stanowiska pracy do potrzeb i możliwości tej osoby należy rozpatrywać indywidualnie.