Misją Instytutu jest dzialalność naukowo-badawcza prowadząca do nowych rozwiązań technicznych i organizacyjnych użytecznych w kształtowaniu warunków pracy zgodnych z zasadami bezpieczeństwa pracy i ergonomii oraz ustalanie podstaw naukowych do właściwego ukierunkowywania polityki społeczno-ekonomicznej państwa w tym zakresie.
Dobór sprzętu ochrony układu oddechowego przed toksycznymi parami i gazami w oparciu o wyniki całkowitego przecieku wewnętrznego i wskaźnik ochrony sprzętu ochrony układu oddechowego w 7 krokach
Opracował: mgr Krzysztof Makowski
Krok 1 |
Sprzęt oczyszczający czy izolujący? |
Krok 2 |
Sprzęt oczyszczający czy izolujący? |
Stanowisko |
Zalecany sprzęt o.u.o. |
Preferencje |
Ograniczenia |
stacjonarne | półmaski lub maski z elementami oczyszczającymi, | prace lekkie niewymagające znacznego wysiłku, warunki klimatyczne normalne | intensywna praca fizyczna, wysokie stężenia substancji szkodliwych, podwyższona temperatura i wilgotność, czas pracy, ograniczone pole widzenia |
sprzęt ze wspomaganiem przepływu powietrza lub z wymuszonym przepływem | znaczne przekroczenia NDS, podwyższona temperatura i wilgotność, wykonywanie czynności wymagających znacznego wysiłku fizycznego | w przypadku sprzętu z maskami ograniczone pole widzenia | |
aparaty wężowe sprężonego powietrza o konstrukcji lekkiej |
wysokie przekroczenia NDS, brak całkowitej identyfikacji zanieczyszczeń, podwyższona temperatura i wilgotność, wykonywanie czynności wymagających znacznego wysiłku fizycznego |
pole działania, możliwość przemieszczenia się | |
o ograniczonej przestrzeni |
sprzęt ze wspomaganiem przepływu powietrza lub z wymuszonym przepływem |
znaczne przekroczenia NDS, podwyższona temperatura i wilgotność, wykonywanie czynności wymagających znacznego wysiłku fizycznego |
w przypadku sprzętu z maskami ograniczone pole widzenia, występowanie lub możliwość wystąpienia niedoboru tlenu lub pojawienia się niezidentyfikowanych zagrożeń |
aparaty wężowe sprężonego powietrza o konstrukcji ciężkiej z nadciśnieniem lub stałego przepływu |
wysokie przekroczenia NDS, brak całkowitej identyfikacji zanieczyszczeń, podwyższona temperatura i wilgotność, wykonywanie czynności wymagających znacznego wysiłku fizycznego |
pole działania, możliwość przemieszczenia się ograniczono długością przewodu doprowadzającym sprężone powietrze |
|
na otwartej przestrzeni |
półmaski lub maski z elementami oczyszczającymi, |
prace lekkie niewymagające znacznego wysiłku, warunki klimatyczne normalne |
intensywna praca fizyczna, |
sprzęt ze wspomaganiem przepływu powietrza lub z wymuszonym przepływem |
znaczne przekroczenia NDS, podwyższona temperatura i wilgotność, wykonywanie czynności wymagających znacznego wysiłku fizycznego |
w przypadku sprzętu z maskami ograniczone pole widzenia, |
|
ratownictwo |
sprzęt izolujący w postaci aparatów powietrznych butlowych ze sprężonym powietrzem - pracujących w układzie nadciśnienia |
brak możliwości pełnej identyfikacji występujących zagrożeń | czas działania ograniczony ilością powietrza do oddychania zawartego w butlach, |
Krok 3 |
Czy stosować sprzęt ucieczkowy? |
Krok 4 |
Jaki typ sprzętu oczyszczającego mam zastosować? |
Substancje chemiczne występujące w atmosferze środowiska pracy, mogą występować również w postaci par, gazów, pyłów, dymów i mgieł.
Pary | są to substancje w stanie lotnym o temperaturze mniejszej od temperatury krytycznej. |
Gazy | są to substancje w stanie lotnym o temperaturze większej od temperatury krytycznej. |
Pył | jest to zawiesina ziaren substancji stałych w powietrzu, powstałych przez mechaniczne rozdrobnienie. |
Dym | jest to zawiesina cząstek stałych, powstających przez kondensację. |
Mgła | jest to zawiesinę kropelek cieczy w powietrzu, powstająca na skutek procesów dezintegracyjnych. |
W przypadku występowania par i/lub gazów
stosujemy sprzęt pochłaniający
W przypadku występowania pyłów, dymów lub mgieł
stosujemy sprzęt filtrujący.
Gdy w powietrzu są obecne jednocześnie substancje z obu ww. grup stosujemy sprzęt filtrującopochłaniający.
Sprzęt filtrujący dobieramy w zależności od stężenia aerozoli występujących na stanowisku pracy. Sprzęt ten występuję w trzech klasach ochronnych P1, P2 i P3.
W zależności od typu sprzętu klasa ochronna poprzedzona jest literam:
F – dla filtrów,
FF – dla półmasek filtrujących,
TM – dla sprzętu ze wspomaganiem przepływu powietrza,
TH – dla sprzętu z wymuszonym przepływem powietrza.
W zależności od właściwości fizykochemicznych i toksycznych substancji chemicznych występujących w atmosferze środowiska pracy, wyróżniamy następujące typy pochłaniaczy/półmasek pochłaniających:
Typ A – ochrona przed określonymi przez producenta organicznymi gazami i/lub parami substancji organicznych o temperaturze wrzenia powyżej 65 °C
Typ B – ochrona przed określonymi przez producenta nieorganicznymi gazami i/lub parami substancji nieorganicznych (z wyjątkiem tlenku węgla)
Typ E – ochrona przed dwutlenkiem siarki oraz innymi parami i gazami kwaśnymi określonymi przez producenta
Typ K – ochrona przed amoniakiem i organicznymi pochodnymi amoniaku określonymi przez producenta
Typ AX - ochrona przed określonymi przez producenta nieorganicznymi gazami i/lub parami substancji nieorganicznych o temperaturze wrzenia poniżej 65 °C
Typ SX – ochrona przed określonymi przez producenta substancjami chemicznymi (nazwa związku chemicznego powinna być podana na pochłaniaczu/półmasce pochłaniającej).
Klasa ochronna pochłaniacza/półmaski pochłaniającej jest miarą skuteczności sprzętu pochłaniającego:
Klasa 1 – sprzęt o niskiej pojemności sorpcyjnej, stosowany do ochrony układu oddechowego przed parami i/lub gazami, o ile ich łączne stężenie nie przekracza 0,1 % obj.
Klasa 2 - sprzęt o średniej pojemności sorpcyjnej, stosowany do ochrony układu oddechowego przed parami i/lub gazami, o ile ich łączne stężenie nie przekracza 0,5 % obj.
Klasa 3 – sprzęt o dużej pojemności sorpcyjnej, stosowany do ochrony układu oddechowego przed parami i/lub gazami, o ile ich łączne stężenie nie przekracza 1,0 % obj.
Krok 5 |
Jaka powinna być klasa ochronna wybranego sprzętu oczyszczającego? |
Klasa ochronna sprzętu powinna być tak dobrana aby pod częścią twarzową obniżyć stężenie substancji szkodliwych do wartości poniżej NDS.
Pomocny w tym jest: Nominalny wskaźnik ochrony (NPF– Nominal Protection Factor)
gdzie:
CPW - wartość całkowitego przecieku wewnętrznego wyrażona w %, zgodna z normami serii EN.
NPF, wyrażony jako wielkość niemianowana, określa ile razy stężenie zapylenia w powietrzu pod częścią twarzową użytkownika obniżyło się na skutek zastosowania ochrony.
Kolejnym krokiem jest wyznaczenie minimalnej wartości wskaźnika ochrony w następujący sposób:
Maksymalne stężenie zanieczyszczenia środowiska zewnętrznego
MPF= ____________________________________________________________
Maksymalne akceptowalne stężenie zanieczyszczenia powietrza wdychanego (NDS)
MPF – Minimum Protection Factor
Kolejnym krokiem jest wyznaczenie minimalnej wartości wskaźnika ochrony w następujący sposób:
Po obliczeniu minimalnej wartości wskaźnika ochrony użytkownik powinien dokonać wyboru rodzaju i klasy sprzętu ochrony układu oddechowego, tak aby sprzęt ten charakteryzował się wskaźnikiem ochrony o wyższej wartości.
NPF > MPF
W tabeli poniżej podano przykładowe wartości całkowitego przecieku wewnętrznego i nominalnego wskaźnika ochrony dla wybranych typów sprzętu ochrony układu oddechowego.
Tabela. 1. Wartości CPW i NPF
Typ sprzętu ochrony układu oddechowego |
Klasa ochrony |
Maksymalny całkowity przeciek wewnętrzny [%] |
Nominalny wskaźnik ochrony |
Półmaska filtrująca |
1 |
25,0 |
4 |
Półmaska filtrująco-pochłaniająca z zaworami |
1 |
25,0 |
4 |
Półmaski lub ćwierćmaski skompletowane z elementami oczyszczającymi |
1 |
25,05 |
4 |
Maski skompletowane z elementami oczyszczającymi |
1 |
20,06 |
5 |
Sprzęt oczyszczający z wymuszonym przepływem powietrza |
1 |
10,0 |
10 |
Sprzęt oczyszczający ze wspomaganiem przepływu powietrza |
1 |
5,00 |
20 |
Krok 6 |
Jaki wybrać sprzęt izolujący? |
Podział sprzętu izolującego związany jest z jego budową i sposobem funkcjonowania – dostępem do źródła powietrza.
Wybór należy uzależnić przede wszystkim od:
- natury wykonywanych prac: stanowisko pracy stałe, ruchome, praca w terenie,
- lokalizacji niebezpiecznego obszaru w odniesieniu do najbliższego obszaru z powietrzem nadającym się do oddychania,
- czasu pracy w ochronie,
- fizjologicznego obciążenia podczas pracy,
- fizjologicznych uwarunkowań pracowników,
- ograniczeń w możliwości stosowania danego typu sprzętu ze względu na jego wymiary, budowę itp.
- czynności zawodowych pracownika.
Krok 7 |
Przed przystąpieniem do pracy |
Wskazówki przed użyciem.
Przydział wyselekcjonowanych środków ochrony układu oddechowego konkretnym użytkownikom wymusza jednoczesne przeprowadzenie szkolenia na stanowisku pracy.
Taki instruktaż powinien zawierać informacje na temat min.:
Sprzęt filtrujący tzw. „szczelnie dopasowany” (np. maski i półmaski) nie powinien być stosowany przez osoby posiadające zarost lub blizny. Uniemożliwia to prawidłowe dopasowanie części twarzowej.
Każdorazowo przed użyciem wszystkich typów sprzętu należy sprawdzić:
Sposób zakładania i dopasowania półmaski filtrującej
Przechowywanie
Sprzęt ochrony układu oddechowego oraz jego elementy należy przechowywać wyłącznie w opakowaniach fabrycznych w pomieszczeniach suchych, pozbawionych szkodliwych par i gazów, zapewniających utrzymanie odpowiedniej temperatury i wilgotności względnej.
Ostatnio udostępnione tematy
w BHP-Info: