Misją Instytutu jest dzialalność naukowo-badawcza prowadząca do nowych rozwiązań technicznych i organizacyjnych użytecznych w kształtowaniu warunków pracy zgodnych z zasadami bezpieczeństwa pracy i ergonomii oraz ustalanie podstaw naukowych do właściwego ukierunkowywania polityki społeczno-ekonomicznej państwa w tym zakresie.
|
Materiały informacyjne w zakresie metod badań i wymagań dla odzieży do prac spawalniczych
Opracował: mgr inż. K. Łężak
Dużą rolę w ochronie spawaczy przed działaniem promieniowania cieplnego i gorących cząstek metali powstających w trakcie spawania, odgrywa odzież ochronna okrywająca ciało całkowicie lub częściowo, wykonana z materiałów włókienniczych (w tym również ze skór). Poziom właściwości ochronnych odzieży przeznaczonej do stosowania na „gorących” stanowiskach pracy jest wyznaczany na podstawie badań materiałów odzieżowych, w których uwzględniany jest rodzaj czynnika gorącego np. ciepło promieniowania, konwekcyjne lub kontaktowe, rozpryski stopionych metali.
Odzież ochronna dla spawaczy jako środek ochrony indywidualnej kategorii II musi spełniać określone wymagania i być certyfikowana w procesie oceny typu WE na zgodność z Dyrektywą 89/686EWG [9].
Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach spawalniczych zostały uregulowane w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 27 kwietnia 2000 r., wydanym na podstawie art.237 §2 Kodeksu Pracy. Rozporządzenie określa wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach spawalniczych obejmujących spawanie, napawanie, lutowanie, zgrzewanie i cięcie termiczne metali oraz tworzyw termoplastycznych.
Spawacze narażeni są na olśnienia, oparzenia, porażenia prądem, pożary, zatrucia (niejednokrotnie zanieczyszczenia przekraczają kilkakrotnie dopuszczalne stężenia; na szczęście zdarzają się rzadko, przypadki zatruć zanieczyszczeniami emitowanymi w procesie). Dość często mają miejsce poparzenia gorącymi odpryskami metalu wpadającymi do butów, pod ubranie ochronne, szczególnie w przestrzeń rękawów i w obrębie kołnierza. Do tego dochodzą zagrożenia zawodowymi schorzeniami skóry, oczu, płuc.
Procesom spawania metali towarzyszy często powstawanie substancji niebezpiecznych o działaniu toksycznym, drażniącym, rakotwórczym. Podczas spawania z materiału podstawowego, gazów osłonowych i otaczającego powietrza, pod wpływem wysokiej temperatury i promieniowania łuku spawalniczego powstaje dym spawalniczy. Dym ten składa się z prostych i złożonych tlenków, krzemianów, fluorokrzemianów, fluorków, chromianów oraz węglanów metali. Przy spawaniu materiałów pokrytych powłokami ochronnymi takimi jak: farby, lakiery, powłoki antykorozyjne w wyniku rozkładu termicznego powstają związki organiczne np. alkohole alifatyczne, formaldehyd, fenol, ketony alifatyczne. Powstające podczas spawania odpryski stopionych metali oraz żużlu mogą dodatkowo prowadzić do poważnych urazów gałki ocznej. Wniknięcie do gałki ocznej ciała obcego, np. w postaci mikroodłamków żelaza lub miedzi, oprócz spowodowanych uszkodzeń mechanicznych, może po długim okresie ekspozycji wywołać żelazicę lub miedzicę. Wyniki badań wpływu poszczególnych metod łączenia materiałów na organizm człowieka prowadzone w naukowych ośrodkach medycznych znalazły odzwierciedlenia w wielu przepisach obligatoryjnych dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach spawalniczych.
Wśród technik spawania możemy wyróżnić spawanie gazowe i elektryczne. W technologii spawania gazowego do rozgrzewania łączonych elementów wykorzystuje się ciepło płomienia powstającego wskutek spalania mieszanki acetylenu lub propanu z tlenem, który rozgrzewa specjalny drut do temperatury topienia. Podczas spawania elektrycznego ciepło wytwarzane jest w łuku elektrycznym powstającym pomiędzy elektrodą (źródłem elektronów o dużej gęstości, których przepływ generuje łuk elektryczny) a łączonymi elementami. Zagrożeniem, które dominuje przy wykorzystaniu tych technik spawania jest poparzenie elementami spawanymi, płomieniem palnika, iskrami i powstającymi produktami ubocznymi (żużel, nagar, itp.) oraz porażenie łukiem elektrycznym.
Jednym z najczęściej spotykanych źródeł promieniowania optycznego jest łuk spawalniczy. Promieniowanie łuku stanowi poważne zagrożenie zdrowia spawaczy oraz osób pracujących w pobliżu stanowisk spawalniczych. Przy wysokiej temperaturze plazmy łuku spawalniczego emitowane jest bardzo intensywne promieniowanie nadfioletowe, widzialne oraz termiczne.
Zanieczyszczenia pyłowe i gazowe wydzielające się przy spawaniu do strefy oddychania spawaczy stanowią jedno z najważniejszych zagrożeń. Skutki narażenia pracowników na ich działanie mogą być natychmiastowe, w postaci ostrych zatruć lub odczuwalne po kilku latach ekspozycji, w postaci chorób zawodowych. Powstający w procesach spawalniczych dym spawalniczy (aerozol) jest mieszaniną drobno dyspersyjnych cząstek stałych (pyłu spawalniczego) oraz substancji chemicznych (gazów).
Hałas uznawany jest obecnie jako zanieczyszczenie środowiska naturalnego i środowiska pracy. Procesy spawalnicze zaliczane są do poważnych źródeł hałasu w środowisku pracy. Szczególnie niebezpieczne okazują się procesy cięcia termicznego, gdzie poziom natężenia hałasu przekracza obowiązujące normatywy bezpieczeństwa, a niejednokrotnie sięga wartości 110 dB zbliżając się nawet do progu bólu odczuwanego przez człowieka. Wielkość ubytków słuchu spowodowanych hałasem przy procesach spawania i cięcia zależy od warunków narażenia, które są określone min. przez poziom natężenia hałasu, przebieg czasowy hałasu oraz czas trwania ekspozycji.
Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem uznała, że dymy spawalnicze należą do grupy zanieczyszczeń prawdopodobnie kancerogennych. Udowodnione działanie kancerogenne mają takie składniki dymów spawalniczych, jak: nikiel, chrom VI, beryl i kadm.
Spawacze są jedną z grup pracowników, którzy są narażeni na najwyższą intensywność pola elektromagnetycznego, w szczególności pola magnetycznego. Spawanie łukowe niejednokrotnie wymaga stosowania dużych prądów. W spawalnictwie mieliśmy dotychczas do czynienia głównie z polami magnetycznymi stałymi lub o częstotliwości 50 Hz. W chwili obecnej coraz większe znaczenie w procesach spawalniczych zdobywają metody wykorzystujące prądy przemienne i stałe pulsacyjne, pojawiają się pola impulsowe o wyższych częstotliwościach.
Odzież ochronna dla spawaczy konstruowana jest głównie z tkanin (rzadko z dzianin) trudnopalnych, bawełnianych, impregnowanych niepalnie lub z włókien aramidowych oraz ze skór naturalnych wyprawianych uniepalniająco.
Klasa odzieży | Rodzaj stosowanego procesu spawania | Charakterystyka czynności wykonywanych na danym stanowisku pracy |
Klasa 1 | Ręczne techniki spawania z małą formacją rozprysków i kropli stopionych metali, np.: – spawanie gazowe, – spawanie TIG, – spawanie MIG, – spawanie mikroplazmowe, – lutowanie - spawanie punktowe, - spawanie MMA (elektrodą w otulinie rutylowej). | Obsługa maszyn, np.: - maszyny tnące przy użyciu tlenu, - maszyny tnące przy użyciu plazmy, - spawarki oporowe, - maszyny do natryskiwania cieplnego, - spawarki warsztatowe. |
Klasa 2 | Ręczne techniki spawania z dużymi ilościami rozprysków i kropli, np.: | Obsługa maszyn, np.: – w ograniczonych przestrzeniach, – przy spawaniu/cięciu nad głową lub w podobnych pozycjach wymuszonych. |
Nr rozdziału | Właściwości | Wymagania – wielkość parametru | |
Klasa 1 | Klasa 2 | ||
6.1 | Siła zrywająca - tkaniny zewnętrzne - skóra | 400 N 80 N | |
6.2 | Wytrzymałość na rozdzieranie | 20 N | |
6.3 | Wytrzymałość na wypychanie | 200 KPa | |
6.4 | Wytrzymałość szwów | 225 N 110 N | |
6.5 | Zmiana wymiarów tkanin Zmiana wymiarów dzianin | ≤ ± 3 % ≤ ± 5 % | |
6.6 | Wymagania dla skóry: | ≤ 15 % | |
6.7 | Rozprzestrzenianie się płomienia | ISO 15025:2005 - zapalenie powierzchni i/lub krawędzi (wg procedury A lub B) - materiał nie pali się do górnej, ani żadnej bocznej krawędzi - nie powstają dziury * - brak płonących lub roztopionych szczątków - średni czas palenia ≤ 2 s - średni czas żarzenia ≤ 2 s | |
6.8 | Działanie rozprysków | 15 kropli | 25 kropli |
Badania wykonane zgodnie z metodą wg ISO/DIS 9150:2005. | |||
6.9 | Przenikanie ciepła (promieniowanie) | RHTI 24 ≥ 7 s | RHTI 24 ≥ 16 s |
6.10 | Opór elektryczny skrośny | > 105Ω | |
6.11 | Nieszkodliwość | - pH 3,5-6,5 - zawartość amin aromatycznych (kancerogennych) ≤ 30,0 ppm - odporność wybarwień na pot - zmiana barwy, pot kwaśny ≤ 5 pot alkaliczny ≤ 5, - zawartość chromu VI – „0” (wymaganie dla skór) - emisja niklu – „0” (dla części niklowanych) | |
*) Wymaganie to nie ma zastosowania dla ISO 15025:2000, Procedura badania B. |
Ostatnio udostępnione tematy
w BHP-Info: