Misją Instytutu jest dzialalność naukowo-badawcza prowadząca do nowych rozwiązań technicznych i organizacyjnych użytecznych w kształtowaniu warunków pracy zgodnych z zasadami bezpieczeństwa pracy i ergonomii oraz ustalanie podstaw naukowych do właściwego ukierunkowywania polityki społeczno-ekonomicznej państwa w tym zakresie.
![]() | Charakterystyka czynności podnoszenia i przenoszenia ładunków |
![]() | Charakterystyka wybranych grup urządzeń wspomagających |
![]() | Ocena obciążenia podczas przemieszczania ładunków |
![]() | Dobór urządzeń wspomagających |
![]() | Zalecenia i wskazówki dotyczące użytkowania urządzeń wspomagających |
![]() | Literatura |
![]() | Filmy instruktażowe: prawidłowe ręczne przenoszenie ładunków |
Ocena obciążenia podczas przemieszczania ładunków
Do oceny obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego dedykowana jest metoda zawarta w normie PN-EN 1005-2+A1:2010 i określana jaka metoda NIOSH. Na podstawie metody zawartej w normie wyznaczana jest tzw. zalecana wartość graniczna masy, która ze względu na obciążenie pracownika nie powinna być przekroczona.
Zalecana wartość graniczna masy podnoszonego ładunku obliczana jest na podstawie wzoru, w którym uwzględniane są najważniejsze parametry mające wpływ na obciążenie podczas podnoszenia i odkładania ładunku. Wyznaczenie tej wartości pozwala na zakwalifikowanie analizowanej czynności do jednej z trzech stref:
Do oceny obciążenia, również obciążenia związanego z podnoszeniem i przenoszeniem ładunków może być zastosowana elektromiografia powierzchniowa (EMG). Pomiar obciążenia mięśni z zastosowaniem EMG przeprowadzono podczas symulowanych czynności podnoszenia, przenoszenia i odkładania ładunku o zadanej masie. Przykładowo pomiar sygnału EMG podczas czynności ręcznego transportu ładunków może być rejestrowany z głównych mięśnia całego ciała (łącznie 10 mięśni, rys. 6): 4 mięśni kończyny górnej, 2 mięśni tułowia i 4 mięśni kończyny dolnej. Średnie obciążenie dla wszystkich mięśni wyliczono na postawie średniej arytmetycznej, do oceny całkowitego obciążenia podczas czynności podnoszenia, przenoszenia i odkładania zastosowano średnią ważoną (ICL, Roman-Liu D. i in., 2005.), w której wagą była wartość czasu obciążenia różna dla przemieszczania ładunków z zastosowaniem analizowanych urządzeń wspomagających.
Rys. 6. Miejsca przyczepu elektrod EMG dla badanych mięśni.
Ocena obciążenia podczas podnoszenia i przenoszenia ładunków z zastosowaniem urządzeń wspomagających i bez ich użycia z zastosowaniem metody NIOSH (PN-EN 1005-2+A1:2010)
Wartości różnicy w ocenie obciążenia podczas przemieszczania ładunków z zastosowaniem urządzeń wspomagających i bez ich użycia przedstawiono w tabeli 1. Wartości ujemne wskazują, że obciążenie zmniejszyło się, a dodatnie – zwiększyło. Zastosowanie urządzenia wspomagającego zwiększyło obciążenie podczas podnoszenia i przenoszenia ładunków w przypadku chwytaka do płyt chodnikowych i chwytaka do krawężników przy masie ładunku wynoszącej 10 kg. Zwiększenie obciążenia wynika w tym przypadku z faktu zwiększenia masy podnoszonego ładunku o masę urządzenia wspomagającego. Należy jednak zwrócić uwagę, iż im większa masa podnoszonego ładunku, tym mniejsze znaczenie dla obciążenia ma masa urządzenia wspomagającego.
Tab. 1. Zmiana obciążenia wynikająca z zastosowania urządzenia wspomagającego podczas podnoszenia i przenoszenia ładunków z zastosowaniem metody zawartej w normie PN-EN 1005-2+A1: 2010.
Urządzenie wspomagające |
Masa ładunku [kg] |
Masa ładunku z urządzeniem [kg] |
Zmniejszenie (-) lub zwiększenie (+) obciążenia [%] |
Chwytak do płyt chodnikowych |
10 |
12,51 |
+0,73 |
20 |
22,51 |
-9,37 |
|
Chwytak do krawężników |
10 |
13,88 |
+4,03 |
20 |
23,88 |
-10,53 |
|
Pasy do mebli |
10 |
12,4 |
-11,84 |
20 |
22,4 |
-20,37 |
|
Szelki do mebli |
10 |
11,54 |
-17,95 |
20 |
21,54 |
-23,43 |
|
Uchwyt do szyb |
10 |
10,45 |
-16,42 |
20 |
20,45 |
-18,22 |
|
Uchwyt do płyt gipsowo-kartonowych |
10 |
10,49 |
-17,77 |
20 |
20,49 |
-19,69 |
Biorąc pod uwagę porównanie obciążenia podczas podnoszenia i przenoszenia ładunków z zastosowaniem urządzeń wspomagających i bez ich użycia najlepsze pod względem ograniczania obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego są szelki do mebli gdy masa ładunku wynosi 20 kg (23,43 %) oraz pasy do mebli gdy masa ładunku wynosi 20 kg (20,37 %). W przypadku pasów i szelek do mebli oraz uchwytów do szyb i płyt gipsowo-kartonowych zastosowanie urządzenia wspomagającego zawsze powodowało zmniejszenie obciążenia o 11,84-23,43 % (tab. 1).
Metoda NIOSH służąca do oceny obciążenia podczas podnoszenia i przenoszenia ładunków uwzględnia przede wszystkim obciążenie kręgosłupa. Zatem zmniejszenie obciążenia o wartość od 9,37 % do 23,43 % wskazuje na ograniczenie ryzyka powstawania dolegliwości kręgosłupa podczas pracy.
Ocena obciążenia podczas podnoszenia i przenoszenia ładunków z zastosowaniem urządzeń wspomagających i bez ich użycia Z zastosowaniem elektromiografii powierzchniowej
Wyniki badań obciążenia wszystkich badanych mięśni wskazują, że podczas podnoszenia, przenoszenia i odkładania ładunków z zastosowaniem urządzeń wspomagających obciążenie zazwyczaj było mniejsze (rys. 7-9). Najmniejsze obciążenie było podczas przemieszczania ładunku z zastosowaniem chwytaka o krawężników (rys. 8) oraz pasów i szelek do mebli (rys. 9).
Zastosowanie uchwytów do szyb i uchwytów do płyt gipsowo-kartonowych pozwala na zmniejszenie obciążenia tułowia tylko podczas podnoszenia i przenoszenia (rys. 7).
Zastosowanie chwytaka do płyt chodnikowych powoduje zmniejszenie obciążenia wszystkich badanych mięśni podczas podnoszenia i przenoszenia, natomiast podczas odkładania obciążenie jest podobne w przypadku trzymania chwytaka do płyt chodnikowych jedną ręką i nieznaczenie większe podczas trzymania chwytaka dwoma rękoma (rys. 8).
Zastosowanie pasów lub szelek do mebli powoduje znaczne zmniejszenie obciążenia wszystkich badanych mięśni zarówno podczas podnoszenia, przenoszenia, jak i odkładania ładunku o masie 10 i 20 kg (rys. 9).
Rys. 7. Wartości obciążenia średniego badanych wszystkich nadanych mięśni [%] w funkcji czasu podczas przemieszczania ładunku o masie 20 kg z zastosowaniem uchwytów do szyb i uchwytów do płyt gipsowo-kartonowych (g-k) oraz bez ich użycia (bez urządzenia).
Rys. 8. Wartości obciążenia średniego wszystkich nadanych mięśni [%] w funkcji czasu podczas przemieszczania ładunku o masie 20 kg z zastosowaniem chwytaka do płyt chodnikowych i chwytaka do krawężników oraz bez ich użycia (bez urządzenia).
Rys. 9. Wartości obciążenia średniego wszystkich nadanych mięśni [%] w funkcji czasu podczas przemieszczania ładunku o masie 20 kg z zastosowaniem pasów i szelek do mebli oraz bez ich użycia (bez urządzenia).
Tab. 2. Całkowite obciążenie badanych mięśni [%] podczas przemieszczania ładunków z zastosowaniem urządzeń wspomagających i bez ich użycia dla przemieszczanego ładunku o masie 10 i 20 kg (kolorem zielonym oznaczono wartości pozwalające na ograniczenie obciążenia o co najmniej 20%).
Urządzenie wspomagające |
Masa ładunku [kg] |
|
10 |
20 |
|
Bez urządzenia wspomagającego |
23,9 |
30,5 |
Uchwyty do szyb |
18,9 |
24,2 |
Uchwyty do płyt gipsowo-kartonowych |
18,0 |
22,6 |
Chwytak do płyt chodnikowych |
22,5 |
27,6 |
Chwytak do krawężników |
14,5 |
16,3 |
Pasy do mebli |
16,6 |
18,3 |
Szelki do mebli |
14,5 |
15,9 |
Zastosowanie urządzeń wspomagających powoduje ograniczenie obciążenia podczas przemieszczania ładunków (Tab. 2). Obciążenie to zmniejszyło się z 23,9 % do 14,5 % (chwytak do krawężników, szelki do mebli) podczas przemieszczania ładunku o masie odpowiednio 10 kg oraz z 30,5 % do 15,9 % (szelki do mebli) podczas przemieszczania ładunku o masie odpowiednio 20 kg.
Z przeprowadzonych badań wynika także duże obciążenie części lędźwiowej kręgosłupa (mięsień prostownik grzbietu). Niezależenie od tego czy podczas przemieszczania ładunku zastosowano urządzenie wspomagające czy nie obciążenie to może sprzyjać powstawaniu dolegliwości i urazów szczególnie podczas podnoszenia i odkładania ładunku. W takim przypadku bardzo ważna jest świadomość pracownika, w jaki sposób powinny być wykonywane czynności podnoszenia i przenoszenia ładunków. Szkolenia ukierunkowane na techniki i metody podnoszenia i przenoszenia ładunków oraz możliwości zastosowania urządzeń wspomagających powinny być przeprowadzane okresowo w celu przypomnienia i utrwalenia nawyków prawidłowego wykonywania tego typu czynności pracy.
Ostatnio udostępnione tematy
w BHP-Info: