Stanowiska pracy
EKSPOZYCJA NA POLE E-M W ELEKTROWNIACH WIATROWYCH

 

Ocena narażenia pracowników na pola elektromagnetyczne

 

Miarodajna ocena narażenia pracowników elektrowni wiatrowych na pole-EM wymaga uwzględnienia jego pełnej złożoności (w tym dominujących składowych widma częstotliwości) oraz zmienności limitów narażenia w funkcji częstotliwości. Wyniki badań wykazały lokalnie, bezpośrednio przy wyposażeniu elektroenergetycznym elektrowni wiatrowych (przy przetwornikach DC/AC, AC/ AC oraz okablowaniu niskiego napięcia), występowanie pola-M-SO (pośredniej i zagrożenia). Wyniki badań ekspozymetrycznych wskazują jednak, że pracownicy przebywają głównie w polach strefy bezpiecznej. Nie stwierdzono występowania pola- -EM strefy niebezpiecznej. Stwierdzone poziomy pola-EM w miejscach przebywania pracowników w elektrowniach wiatrowych są zbliżone do wyników analogicznych badań w typowych obiektach energetyki konwencjonalnej [10].

Wytwarzana przez elektrownię wiatrową moc elektryczna, czyli natężenie generowanego prądu, zależna jest od prędkości wiatru, co proporcjonalnie wpływa również na natężenie pola-M w otoczeniu jej wyposażenia elektroenergetycznego. Moc znamionowa elektrowni wiatrowej osiągana jest, zależnie do parametrów jej generatora, przy prędkości wiatru 10-16 m/s, a kiedy przekroczy ona  25 m/s turbiny są zatrzymywane w celu ochrony przed uszkodzeniem.

Omawiane w artykule badania wykonywano przy zróżnicowanych warunkach eksploatacji elektrowni wiatrowych - przy generowanych mocach dochodzących do 20% mocy znamionowych. Zatem, przy efektywniejszej pracy elektrowni, natężenia pola-M w omawianych miejscach mogą być istotnie wyższe od prezentowanych wyników pomiarów. Jednak w warunkach silnego wiatru, ze względów bezpieczeństwa pracownicy zwykle nie przebywają w takich warunkach wewnątrz wieży elektrowni ze względu na specjalne procedury wykonywania prac. Wyniki przeprowadzonych pomiarów sugerują więc, że zasięgi pola-M-SO wewnątrz wież bywają większe od stwierdzonych podczas pomiarów, ale oszacowano, że w warunkach, kiedy mogą tam przebywać pracownicy, nie powinny sięgać dalej niż 1 metr od omówionych źródeł pola-M.

Ze względu na narażenie pracowników na pole-EM-SO wymagane jest podjęcie przez pracodawcę wymaganych przepisami bhp środków ochronnych [7]. W warunkach stwierdzonych w elektrowniach wiatrowych środki te obejmują głównie oznakowanie źródeł pola-EM i ograniczenie przebywania w ich pobliżu pracowników szczególnie chronionych (kobiet w ciąży, młodocianych i użytkowników implantów medycznych), [11,12]. Ze względu na specyfikę wykonywania prac w elektrowniach przez nieliczne zespoły pracowników i ograniczony dostęp do elektrowni innych pracowników, kluczową rolę w tym zakresie ma ocena przeciwskazań zdrowotnych do narażenia na pole-EM-SO podczas wstępnych i okresowych lekarskich badań profilaktycznych. Informowanie wszystkich pracowników o źródłach zagrożeń może przyczynić się do zachowania ostrożności podczas pracy i wyeliminowania narażeń na pole-M-SO lub znaczne zmniejszenie jego zakresu.

 

Podsumowanie

 

Eksploatacja elektrowni wiatrowych nierozerwalnie związana jest z występowaniem w nich, emitowanego głównie przez przetworniki elektroenergetyczne i kable niskiego napięcia, PMS i pola-EM małej częstotliwości (z pasma od kilku do kilkuset Hz, o dominujących składowych 50 i 150 Hz). Poziom zagrożeń elektromagnetycznych w elektrowni zależy od jej aktualnej wydajności. Narażenie pracowników na pole-EM ma miejsce podczas wykonywania czynności eksploatacyjnych przy pracujących turbinach. Większość prac konserwacyjnych wykonywana jest przy zatrzymanych turbinach (np. prace w gondolach), co eliminuje oddziaływanie pola-EM na pracowników.

Przeprowadzone badania wykazały, że oddziaływanie pola-EM na pracowników nie przekracza granic określonych przez prawo pracy (nie stwierdzono występowania pola-EM strefy niebezpiecznej). Lokalnie w elektrowniach wiatrowych możliwe jest występowanie pola-M-SO, jednak narażenie na nie pracowników nie występuje lub jest bardzo krótkotrwałe, ponieważ zasięg stref ochronnych (pośredniej i zagrożenia) nie przekracza jednego metra od infrastruktury elektroenergetycznej elektrowni. Lokalizacja miejsc występowania pola-EM-SO oraz możliwy poziom oddziaływania na pracowników i jego niepożądanych skutków powinny być uwzględnione w programie stosowania środków ochronnych [7].

W otoczeniu elektrowni wiatrowych występują pola-EM strefy bezpiecznej (nie przekraczające limitów zdefiniowanych w przepisach ochrony środowiska).

 

_______________________________

 

[7]    Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 czerwca 2016 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na pole elektromagnetyczne. DzU 2016, poz. 950

[8]    Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów. Dz.U. 2003, Nr 192 poz. 1883

[9]    Zradziński P, Gryz K., Leszko W., Karpowicz J. Bezpieczeństwo użytkowników aktywnych implantów medycznych przebywających w polach elektromagnetycznych infrastruktury elektroenergetycznej [w:] Ochrona przed promieniowaniem jonizującym i niejonizującym. Nowe uregulowania prawne, źródła, problemy pomiarowe. Red. Zmyślony M., Nowosielska E.M. WAT, Warszawa 2015

[10]    Gryz K., Karpowicz J. Pole elektryczne i magnetyczne sieci elektroenergetycznych wysokiego napięcia [w:] Środowiskowe narażenia zawodowe przy obsłudze sieci elektroenergetycznych wysokiego napięcia w Polsce. Red. J. Karpowicz, J. Bugajska. Warszawa, CIOP-PIB 2013

[11]    Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych kobietom. Dz.U. Nr 114, poz. 545, 1996 i zm. Dz.U. Nr 127, poz. 1092, 2002

[12]    Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac. Dz.U. Nr 200, poz. 2047, 2004