Zatrucia

 

  Liczba substancji chemicznych, z którymi może mieć kontakt osoba zatrudniona w przemyśle, jest bardzo duża. Ich rodzaj zależy od gałęzi przemysłu, stosowanej technologii i substratów. Substancje te różnią się między sobą wieloma właściwościami, w tym, co jest szczególnie istotne, mechanizmami działania na organizm człowieka. Łączne omówienie skutków działania i sposobu postępowania w przypadku zatrucia lub skażenia jest, z wymienionych powodów, niemożliwe.

  Według źródeł Krajowego Centrum Informacji Toksykologicznej, działającego przy Instytucie Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi, w latach 1970 – 2000 najczęstszą przyczyną zatruć były leki (uspokajające i psychotropowe), na drugim miejscu – alkohole (głównie etanol), następnie: gazy (głównie tlenek węgla), pestycydy, środki narkotyczne i halucynogenne, rozpuszczalniki organiczne, substancje żrące, glikole, metale i ich związki oraz grzyby. Zatrucia lekami i środkami narkotycznymi oraz halucynogennymi były i najczęściej są skutkiem ich nadużycia przypadkowego lub w celach samobójczych. Jako skutek narażenia zawodowego występują rzadko. Pozostałe grupy zostały omówione na przykładzie kilku związków.

  Uwzględniono typowe drogi wchłaniania do organizmu każdego omawianego związku, mechanizmy i skutki zdrowotne jego działania oraz zasady postępowania w przypadku zatrucia czy skażenia różnymi drogami (pierwsza pomoc i pomoc lekarska). Podstawą weryfikacji/aktualizacji opracowania była baza danych do Kart Charakterystyk Substancji Niebezpiecznych (wersja 8.0, 2008), wydawanych w Centralnym Instytucie Ochrony Pracy – Państwowym Instytucie Badawczym, dokumentacje dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego opublikowane w kwartalniku Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy oraz dokumentacje European Commission Joint Research Center, European chemical Substances Information System (ESIS) http://esis.jrc.ec.europa.eu/

 

   Każda omawiana substancja chemiczna jest opatrzona numerem CAS oraz piktogramami określającymi rodzaj zagrożenia, zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniającym i uchylającym dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniającym rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (zwane rozporządzeniem CLP), które weszło w życie w każdym państwie członkowskim WE z dniem 20 stycznia 2009 r. (DzUrz WE L 353 z 31.12.2008, s. 1-1355 ze zm.). Od dnia 1 grudnia 2010 r. do dnia 1 czerwca 2015 r. substancje klasyfikuje się stosując zarówno przepisy CLP (tabela 3.1 załącznika VI – czarny symbol na białym tle z czerwonym obramowaniem), jak i dyrektywy 67/548/EWG, czyli tabelę 3.2 załącznika VI (wykaz zharmonizowanej klasyfikacji oraz oznakowania substancji stwarzających zagrożenie z załącznika I do dyrektywy 67/548/EWG – piktogramy koloru czarnego na żółtopomarańczowym tle) do rozporządzenia CLP (w karcie charakterystyki podwójna klasyfikacja substancji). Od dnia 1 grudnia 2010 r. substancje oznakowuje się i pakuje wyłącznie według przepisów CLP.

  Serwis naukowo-informacyjny Chemical Abstracts Service (CAS) prowadzi system umożliwiający umieszczanie substancji w rejestrze CAS i nadawanie im niepowtarzalnego numeru rejestru CAS. Numery CAS są wykorzystywane na całym świecie w bazach danych i dokumentach dotyczących przestrzegania przepisów do identyfikowania substancji bez potrzeby posługiwania się istniejącym różnorodnym nazewnictwem chemicznym.

 

Zatrucie

Zapobieganie zatruciom i uszkodzeniom ciała w miejscu pracy jest związane między innymi z prawidłowym magazynowaniem i użytkowaniem chemikaliów

 

 

  Rozdział ten jest adresowany przede wszystkim do pracowników odpowiedzialnych za bezpieczeństwo w przedsiębiorstwie, służb ratunkowych oraz zajmujących się edukacją w zakresie pierwszej pomocy i ratownictwa.