Instrumentarium wspomagające stosowanie procedur systemu przeciwdziałania poważnym awariom w odniesieniu do nowych kategorii substancji niebezpiecznych

Kierownik projektu: dr Agnieszka Gajek

Streszczenie projektu:

Celem zadaniabyło rozszerzanie serwisu internetowego CIOP-PIB nt. przeciwdziałania poważnym awariom o instrumentarium (ogół informacji służących realizacji określonego celu) będące wsparciem dla zakładów stwarzających zagrożenie wystąpieniem poważnej awarii przemysłowej w związku z klasyfikacją substancji niebezpiecznych określoną w Rozporządzeniu CLP, podczas opracowywania, a następnie stosowania w praktyce procedur systemu przeciwdziałania poważnym awariom, zgodnych z wymaganiami zapisów prawa polskiego będącego w dziedzinie poważnych awarii implementacją Dyrektywy Seveso III oraz zamieszczenie nowych informacji związanych z 3 grupami substancji niebezpiecznych: nadtlenkami organicznymi, aerozolami łatwopalnymi oraz substancjami piroforycznymi ujętymi w kryteriach kwalifikacyjnych Dyrektywy Seveso III.

W instrumentarium w odniesieniu do nadtlenków organicznych, aerozoli łatwopalnych i substancji piroforycznych definicje poszczególnych grup substancji oraz opis ich właściwości, kryteria klasyfikacji, a także oznakowanie zostały przeanalizowane na zgodność z Rozporządzeniem CLP, Globalnym Zharmonizowanym Systemem Klasyfikacji i Oznakowania Chemikaliów (GHS) oraz umową międzynarodową ADR. Istotnym elementem instrumentariów jest ujęcie nadtlenków, aerozoli i substancji piroforycznych w systemie przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym w postaci m.in. informacji o klasyfikacji i wartościach progowych. Z uwagi na różną implementację zapisów Dyrektywy Seveso III, w odniesieniu do nadtlenków organicznych, podjęto próbę weryfikacji wdrażania dyrektywy we wszystkich państwach członkowskich UE.

Zadanie 4.G.03. Poster zaprezentowany na konferencji międzynarodowej, który zdobył 3. nagrodę
w konkursie na najlepszy poster

Dla nadtlenków organicznych zebrane zostały wymagania przepisów obowiązujących w USA, Kanadzie, Wielkiej Brytanii, Niemczech oraz Holandii. Wymagania te posłużyły do analizy zapisów Rozporządzenia Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 1 marca 1995 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji, stosowaniu, magazynowaniu i transporcie wewnątrzzakładowym nadtlenków organicznych. W 2018 r. został przygotowany i przekazany do ministerstwa ds. gospodarki pojekt nowelizacji rozporządzenia. Prace nad wejściem w życie tego rozporządzenia nadal trwają przy aktywnym wsparciu wykonawcy zadania. Ponieważ w przypadku aerozoli łatwopalnych obowiązują również wymagania odnoszące się do dozowników aerozoli, przedstawiono i omówiono rozporządzenie Ministra Gospodarki oraz dyrektywę (z uwzględnieniem zmian) transpononowaną tym rozporządzeniem. Z uwagi na właściwości palne aerozoli opisano wymagania i procedurę badania zapłonu na odległość, zapłonu w przestrzeni zamkniętej oraz palności piany stosowane w odniesieniu do aerozoli łatwopalnych. Z uwagi na zagrożenia palne stwarzane przez aerozole przytoczono wymagania bezpieczeństwa przy produkcji aerozoli opracowane przez European Aerosol Federation oraz najbardziej kompleksowe kody do produkcji i magazynowania wyrobów aerozolowych przygotowane przez National Fire Protection Association (NFPA).

Z uwagi na właściwości substancji piroforycznych, które nawet w małych ilościach mogą ulec zapaleniu w ciągu 5 minut po wejściu w kontakt z powietrzem, na podstawie analizy informacji upublicznianych przez uczelnie wyższe, m.in. Uniwersytet w Minesocie, Prinston, jak również Massachusetts Institute of Technology, przygotowano zarówno wykaz substancji piroforycznych, wraz z porównaniem z Rozporządzeniem CLP (zharmonizowana klasyfikacja subsancji i mieszanin niebezpiecznych), jak i informacje dotyczące bezpiecznego obchodzenia się z takimi substancjami.

Przygotowano rys historyczny przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym w Polsce, a także uaktualniono w odniesieniu do zagrożeń poważnymi awariami w Polsce tematyczny serwis internetowy nt. przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym. W ramach zadania została zmodyfikowana w 2018 i 2019 r. baza substancji sevesowskich, tzn. rozszerzona wersja kryteriów kwalifikacyjnych zgodnych z klasyfikacją wprowadzoną Dyrektywą Seveso III uwzględniająca zmiany Rozporządzenia CLP dostosowujące je do postępu naukowo-technicznego. Do bazy w 2019 r. wprowadzono informacje łączące zmiany klasyfikacji z konkretnymi aktami prawnymi.

W każdym roku trwania zadania przeprowadzono szkolenie/seminarium dotyczące przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym. W 2017 r. przeprowadzono szkolenie, na którym przedstawiono zagadnienia dotyczące klasyfikacji substancji niebezpiecznych (REACH, CLP) i nadtlenków organicznych. Szkolenie odbyło się dla szerokiego kręgu odbiorców, w tym m.in. pracowników prewencji PSP, rzeczoznawców ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych, projektantów i architektów biur projektowych, pracowników wydziałów ochrony środowiska, urzędów miejskich i wojewódzkich, przedstawicieli PIP, członków SITP, pracowników firm ubezpieczeniowych, pracowników urzędów miejskich i gminnych odpowiedzialnych za bezpieczeństwo pożarowe, przedstawicieli firm zajmujących się zagadnieniami ochrony przeciwpożarowej. W 2018 r. przeprowadzono szkolenie dedykowane dla instytucji kontrolno-nadzorczych (PSP, GIOŚ, WIOŚ), na których przedstawiono projekt rozporządzenia dotyczącego bezpieczeństwa i higieny pracy w odniesieniu do nadtlenków organicznych. W 2019 r. przeprowadzono szkolenie dotyczące klasyfikacji substancji chemicznych i ich mieszanin wg Rozporządzenia CLP zdolnych do tworzenia atmosfery wybuchowej. Szkolenie odbyło się dla podobnego kręgu odbiorców, co w 2017 r.

Materiały dotyczące przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym zostały wykorzystane w 2 prezentacjach w ramach spotkania zorganizowanego przez Ministerstwo Rozwoju, w którym wzięli udział zarówno przedstawiciele zakładów przemysłowych, jak i instytucji kontrolno-nadzorczych.

Wyniki zadania przedstawiono w 2 publikacjach w czasopiśmie o zasięgu krajowym, 1 publikacji w czasopiśmie o zasięgu międzynarodowym oraz zaprezentowano w postaci 8 referatów na konferencjach krajowych i 1 posteru na konferencji międzynarodowej.

Jednostka: Pracownia Bezpieczeństwa Chemicznego

Okres realizacji: 01.01.2017 – 31.12.2019