Rodzaj umowy o pracę a dobrostan pracowników i postawa wobec wymagań pracy
Kierownik projektu:
dr Dorota Żołnierczyk-Zreda
Streszczenie projektu:
Celem projektu było sprawdzenie, czy osoby zatrudnione na czas określony różnią się od pracowników posiadających umowy bezterminowe pod względem dobrostanu i postaw wobec pracy, a także, czy oprócz rodzaju umowy o pracę, istotnymi predyktorami tych zmiennych są zgodność rodzaju zatrudnienia z preferencjami pracownika oraz rodzaj pracy. Celem projektu było ponadto sprawdzenie, czy w relacjach pomiędzy wymienionymi zmiennymi pośredniczy kontrakt psychologiczny pomiędzy pracownikiem a pracodawcą, a szczególnie ‒ zakres kontraktu psychologicznego oraz jego niedotrzymywanie.
Badania przeprowadzono w grupie 1000 pracowników, spośród których 700 miało umowę na czas określony, a 300 ‒ umowę na czas nieokreślony. Zastosowano kwotowo-losowy dobór osób pracujących w 85 firmach należących do 3 sekcji gospodarki o najwyższych wskaźnikach stosowania zatrudnienia czasowego (budownictwie, przetwórstwie przemysłowym i usługach), które znajdowały się na terenie 10 województw. Do badania poszczególnych zmiennych zastosowano następujące narzędzia: 1) dobrostan: zdrowie psychiczne – Goldberg Health Questionnaire ‒ 28 (Goldberg i Williams, 1990), zdolność do pracy – Work Ability Index (Ilmarinen i Tuomi, 2004); 2) postawa wobec pracy: zaangażowanie w pracę – Utrecht Work Engagement Scale (Schaufeli i in., 2002), produktywność – Perceived Group Productivity (Conger i in., 2000); 3) rodzaj umowy o pracę – pytanie: „Jaki rodzaj umowy o pracę Pan/i posiada?”;4) zgodność rodzaju zatrudnienia z preferencjami pracownika – pytanie: „Czy ten rodzaj zatrudnienia jest zgodny z Pana/i preferencjami?;5) Kontrakt psychologiczny – Psychological Contract: zakres kontraktu psychologicznego oraz stopień jego niedotrzymywania (Coyle-Shapiro i Conway, 2005). Analiza wyników, której dokonano za pomocą modelowania strukturalnego, ujawniła, że nie istnieje bezpośredni związek pomiędzy rodzajem umowy o pracę a dobrostanem oraz postawami wobec pracy. Istotnymi predyktorami badanych zmiennych zależnych (dobrostanu i postaw) okazały się natomiast zgodność rodzaju umowy z preferencjami pracownika oraz rodzaj wykonywanej pracy. Ujawniono mianowicie, że osoby, które preferują swoje zatrudnienie, mają większą zdolność do pracy i lepsze zdrowie psychiczne niż osoby, których rodzaj zatrudnienia nie jest przez nie preferowany. Okazało się także, że osoby pracujące fizycznie mają mniejszą zdolność do pracy, charakteryzują się także mniejszą produktywnością oraz słabszym zaangażowaniem w pracę niż osoby pracujące umysłowo. Doświadczają także w większym stopniu niż pracownicy umysłowi niedotrzymywania kontraktu psychologicznego przez pracodawców. Wyniki badań ujawniły ponadto, że niewypełnianie kontraktu psychologicznego jest jednym z istotnych mechanizmów mniejszej produktywności i zdolności do pracy osób zatrudnionych na czas określony, także osób, których rodzaj zatrudnienia nie jest zgodny z ich preferencjami oraz osób pracujących fizycznie. Z kolei szerszy zakres kontraktu psychologicznego okazał się silnym mediatorem w związku pomiędzy dużą zdolnością do pracy, lepszymi wskaźnikami zdrowia psychicznego, a także wysokim zaangażowaniem i produktywnością osób zatrudnionych na czas nieokreślony.
W ramach realizacji projektu opracowano poradnik zawierający zalecenia dla pracodawców, pracowników i specjalistów ds. BHP i HR na temat zasad budowania właściwego kontraktu psychologicznego z pracownikiem, materiały informacyjne, 3 publikacje naukowe, wygłoszono 2 referaty na konferencjach międzynarodowej i krajowej. Przeprowadzono także seminarium, na którym zweryfikowano opracowane materiały wśród pracowników firmy budowlanej Eiffage Polska Budownictwo S.A.
Projekt I.P.18. Model zależności pomiędzy zmiennymi wraz ze współczynnikami regresji (standaryzowane beta)
Jednostka:
Pracownia Psychologii i Socjologii Pracy
Okres realizacji:
01.01.2014
– 31.12.2016