Wykaz Projektów
Streszczenie

Badanie organizacyjnych czynników ryzyka przemocy w pracy i opracowanie metod przeciwdziałania ze szczególnym uwzględnieniem grupy kobiet

Kierownik projektu: mgr Magdalena Warszewska-Makuch

Streszczenie projektu:

 

Projekt IV.B.12: Badanie organizacyjnych czynników ryzyka przemocy w pracy i opracowanie metod przeciwdziałania ze szczególnym uwzględnieniem grupy kobiet

Okres realizacji:

1.01.2011 31.12.2013

Zadanie/etap 3.:

Ewaluacja opracowanych metod i procedur podczas szkolenia pilotażowego dla użytkowników i seminarium z ekspertami. Ostateczna wersja poradnika i materiałów szkoleniowych. Przygotowanie publikacji popularnonaukowej
i naukowej. Referat na konferencji krajowej. Udostępnienie materiałów informacyjnych o opracowanych metodach i procedurach na stronie internetowej CIOP-PIB. Raport i sprawozdanie z przeprowadzonych prac. Publikacja

Główny wykonawca:

mgr Magdalena Warszewska-Makuch – Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy, Zakład Ergonomii

 

Celem projektu było określenie organizacyjnych czynników ryzyka przemocy w pracy (zarówno przemocy zewnętrznej, mobbingu, jak i molestowania seksualnego) i opracowanie praktycznych narzędzi służących przeciwdziałaniu temu zjawisku w sektorze przetwórstwa przemysłowego, w którym, zgodnie z badaniami GUS (2008), poziom ryzyka przemocy, w porównaniu z innymi sektorami, jest jednym z wyższych. Przemoc w pracy jest zjawiskiem złożonym, wieloaspektowym.

W ramach realizacji projektu określono zakres i naturę różnych rodzajów przemocy doświadczanej przez pracowników wspomnianego sektora, zakładając, że pozyskanie takich wskaźników będzie pomocne w późniejszym opracowywaniu metod przeciwdziałania tym zjawiskom. Przygotowano ankietę badawczą złożoną z kilku kwestionariuszy. Część pytań wchodzących w skład ankiety została opracowana przez autorów projektu (kwestionariusz „Molestowanie seksualne”, pytanie dotyczące zamiaru odejścia z pracy), część natomiast wchodziła w skład istniejących, wystandaryzowanych narzędzi psychologicznych (kwestionariusz NAQ, kwestionariusz GHQ-12, skala „Zadowolenie z pracy”, kwestionariusz ORM).

Opracowano kryteria doboru grupy badanych i przeprowadzono badania empiryczne, które objęły grupę 444 pracowników (w tym 190 kobiet) zatrudnionych w zakładach produkcyjnych reprezentujących sektor przetwórstwa przemysłowego. Próba ta miała charakter kwotowy, a jej dobór był zróżnicowany przestrzennie i obejmował pięć województw: mazowieckie, łódzkie, dolnośląskie, górnośląskie i pomorskie oraz był zróżnicowany demograficznie. W doborze grupy została uwzględniona płeć badanych, tak aby możliwe było uchwycenie istotnych różnic między kobietami i mężczyznami ze względu na charakter i poziom doświadczanej przemocy.

Uzyskane dane zostały poddane analizie statystycznej. Wyniki pokazały, że 23,5% badanych doświadczało mobbingu, 20% – jakiejś formy molestowania seksualnego, a 9,7% – przemocy fizycznej. Postawiona hipoteza mówiąca o tym, że kobiety, w porównaniu z mężczyznami, w większym stopniu doświadczają przemocy w pracy, potwierdziła się tylko częściowo. Okazało się bowiem, że to mężczyźni (27%) stają się częściej ofiarami przemocy psychicznej (mobbingu), niż kobiety (18%). Zgodnie z oczekiwaniami okazało się natomiast, że kobiety znacznie częściej spotykały się z molestowaniem seksualnym (28%), w porównaniu z mężczyznami (14%). W przypadku przemocy fizycznej analiza wykazała, że obie płcie nie różnią się istotnie między sobą w zakresie doświadczania tego typu przemocy. Przeprowadzona analiza objęła również sprawdzenie, w jakim stopniu różne czynniki organizacyjne wiążą się z występowaniem poszczególnych form przemocy wśród badanych pracowników. Okazało się, że najistotniejszymi elementami były: klimat społeczny, relacje z bezpośrednim przełożonym, kultura organizacyjna oraz jasność roli i kontrola nad własną pracą.

Uzyskane w empirycznych badaniach wskaźniki stały się podstawową do opracowania metod i procedur przeciwdziałania przemocy, które skategoryzowano w obrębie następujących strategii: strategie pierwszorzędowe (polityka i procedury antyprzemocowe, kodeks etyczny, doskonalenie procesu rekrutacji, ulepszanie kultury organizacyjnej, szkolenia, badanie środowiska pracy i ocena ryzyka przemocy), strategie drugorzędowe (wyznaczanie osób „kontaktowych”/mężów zaufania, mediacje, adaptacja nowo zatrudnionych pracowników), strategie trzeciorzędowe (pomoc psychologiczna i prawna ofiarom, rekompensata strony pracodawcy). Przygotowano również materiały szkoleniowe dla pracodawców i ekspertów, a następnie zorganizowano seminarium i szkolenie pilotażowe, które miały na celu ewaluację i weryfikację opracowanych metod i procedur oraz materiałów szkoleniowych. W efekcie przygotowano ostateczną wersję poradnika prezentującego wspomniane metody i procedury.

Wyniki projektu przedstawiono w 3 publikacjach o zasięgu krajowym i 2 o zasięgu międzynarodowym oraz zaprezentowano na 1 konferencji krajowej, 1 – międzynarodowej i podczas 8 seminariów dla ekspertów. Ponadto przygotowano materiały informacyjno-szkoleniowe.

      

Projekt IV.B.12. Rozkład procentowy płci wśród badanych doświadczających trzech form przemocy (N = 444)

 

Przeciwdziałanie przemocy wśród pracowników przetwórstwa przemysłowego
Autor: Magdalena Warszewska-Makuch, CIOP-PIB
2013 r.



Jednostka: Pracownia Psychologii Społecznej

Okres realizacji: 01.01.2011 – 31.12.2013