Wykaz Projektów
Streszczenie

Badanie wpływu olśnienia na zdolność spostrzegania u osób starszych dla potrzeb określania ujednoliconego wskaźnika ograniczenia olśnienia (UGR) przy projektowaniu oświetlenia pomieszczeń pracy

Kierownik projektu: dr hab. inż. Agnieszka Wolska

Streszczenie projektu:

 

Projekt  IV.B.06: Badanie wpływu olśnienia na zdolność spostrzegania u osób starszych dla potrzeb określania ujednoliconego wskaźnika ograniczenia olśnienia (UGR) przy projektowaniu oświetlenia pomieszczeń pracy

Okres realizacji:

1.01.2011 − 31.12.2013

Zadanie/etap 3.:

Analiza otrzymanych wyników badań. Opracowanie zaleceń dla projektantów oświetlenia odnośnie wyboru wskaźnika ograniczenia olśnienia (UGR) przy projektowaniu oświetlenia dla osób starszych. Szkolenie pilotażowe
w zakresie wykonywania badań olśnienia przykrego na stanowiskach pracy dla osób wykonujących pomiary oświetlenia. Publikacja

Główny wykonawca:

dr inż. Agnieszka Wolska − Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy, Zakład Techniki Bezpieczeństwa

 

Celem projektu było opracowanie metody badania i przeprowadzenie badań wpływu olśnienia na zdolność spostrzegania i stopień odczucia olśnienia u osób starszych oraz opracowanie zaleceń dotyczących preferowanych wartości wskaźnika ograniczenia olśnienia (UGR) przy projektowaniu oświetlenia elektrycznego dla osób starszych. Aby osiągnąć ten cel zbudowano stanowisko i opracowano metodę badań eksperymentalnych wpływu olśnienia przykrego na zdolność spostrzegania osób starszych z grupy wiekowej 50+. Do pomiaru wskaźnika olśnienia UGR  zakupiono przenośny system pomiaru luminancji LMK Mobile Advanced Imaging Photometer (tzw. fotometr LMK) wraz z oprogramowaniem LMK LabSoft i opracowano metodę pomiaru UGR z wykorzystaniem tego fotometru. Opracowano metodę badania wpływu olśnienia na zdolność spostrzegania z wykorzystaniem kamery CCD skalibrowanej do pomiaru rozkładu luminancji, którą zweryfikowano w ramach badań pilotażowych. Następnie wykonano badania właściwe na grupie 65 osób: 33 z grupy 50+ i 32 osób z grupy kontrolnej (osoby w wieku 19-34 lata) dla dwóch modelowanych warunków olśnienia przykrego przy UGR = 19 i UGR = 22 wyznaczonych obliczeniowo w programie DIALux, przeznaczonym do projektowania oświetlenia.

Ponadto przeprowadzono badania porównawcze wyznaczanych wartości UGR metodami obiektywnymi, tj. w programie DIALux oraz na podstawie pomiarów fotometrem LMK dla 35 przypadków położenia linii obserwacji względem źródeł olśnienia. W celu określenia, która z metod obiektywnych wyznaczania wskaźnika UGR jest bliższa odczuciom subiektywnym olśnienia, przeprowadzono analizy różnic między subiektywną oceną olśnienia przykrego dokonaną przez badanych a wyznaczonymi wartościami UGR w obu metodach obiektywnych dla dwóch badanych warunków olśnienia przykrego (UGRDIALux = 19 i UGRDIALux = 22).

  Wyniki badań wykazały, że osoby z grupy 50+ oceniły olśnienie przykre jako istotnie mniej dyskomfortowe niż osoby z grupy wiekowej 19-35 lat, bez względu na zadane w badaniach warunki olśnienia. Natomiast ocena odczuwanego olśnienia przykrego przez grupę 50+ w obu modelowanych warunkach olśnienia była podobna − nie różniła się istotnie statystycznie. Wyznaczone wartości UGR na podstawie pomiaru fotometrem LMK są bliższe odczuciom subiektywnym olśnienia niż wyznaczone w programie DIALux. Jakkolwiek osoby z grupy 50+ odczuwały istotnie mniejszy dyskomfort związany z odczuwanym olśnieniem przykrym niż osoby młode, to jednak nie można jednoznacznie stwierdzić, że dla osób starszych można przyjmować mniej restrykcyjne wymagania odnośnie do ograniczenia olśnienia przykrego niż określone w normie oświetleniowej PN-EN 12464-1. Tylko w tej grupie badanych stwierdzono, że ekspozycja na olśnienia wpływa na spadek zmierzchowej czułości kontrastowej z olśnieniem (tj. wzrost wrażliwości na olśnienie), a niedoszacowanie wyznaczanego UGR
w programie DIALux względem odczuć tej grupy wiekowej również występowało, co należałoby odpowiednio uwzględnić w proponowanych zaleceniach dla projektantów i zaproponować obniżenie wartości granicznej UGR co najmniej o 1 jednostkę UGR.

 

Projekt IV.B.06. Wyniki subiektywnej oceny olśnienia przykrego dla poszczególnych osób w obu grupach badanych w warunkach większego zadanego olśnienia przykrego (UGRDIALux = 22)

 

  Otrzymane wyniki badań były podstawą do opracowania materiałów szkoleniowych dotyczących metody badania olśnienia przykrego na stanowiskach pracy z wykorzystaniem kamery CCD skalibrowanej do pomiaru luminancji oraz zaleceń dla projektantów oświetlenia odnośnie do wyboru wskaźnika ograniczenia olśnienia (UGR) przy projektowaniu oświetlenia dla osób starszych. Materiały szkoleniowe były zweryfikowane na szkoleniu pilotażowym, natomiast zalecenia zweryfikowano na trzech seminariach dla projektantów oświetlenia. Podstawowym zaleceniem dla projektantów oświetlenia jest przyjmowanie dla osób starszych wartości granicznych UGR o 1 do 3 jednostek UGR mniejszych niż wynika to z wymagań normy PN-EN 12464-1. Wartości mniejsze o 3 jednostki są wskazane zwłaszcza wtedy, kiedy stosuje się oprawy wyposażone w układ świetlno-optyczny w postaci rastra metalizowanego.

Wyniki uzyskane w projekcie badawczym zaprezentowano w postaci referatów na 2 konferencjach międzynarodowych i 2 konferencjach krajowych oraz opublikowano w 1 artykule w czasopiśmie o zasięgu krajowym oraz w 2 artykułach w czasopiśmie o zasięgu międzynarodowym.

 

W wyniku realizacji projektu badawczego nr IV.B.06 pt . Badanie wpływu olśnienia na zdolność spostrzegania u osób starszych dla potrzeb określania ujednoliconego wskaźnika ograniczenia olśnienia (UGR) przy projektowaniu oświetlenia pomieszczeń pracy opracowano zalecenia dla projektantów oświetlenia i pracodawców dotyczące zapewnienia odpowiedniego oświetlenia dla osób starszych ze szczególnym uwzględnieniem wyboru wartości wskaźnika ograniczenia olśnienia (UGR), które są dostępne pod linkiem:

 

 

Zapewnienie odpowiedniego oświetlenia dla osób starszych ze szczególnym uwzględnieniem wyboru wartości wskaźnika ograniczenia olśnienia (UGR) - Zalecenia dla projektantów oświetlenia
dr hab. inż. Agnieszka Wolska, CIOP-PIB
2013 r.



Jednostka: Pracownia Promieniowania Optycznego

Okres realizacji: 01.01.2011 – 31.12.2013