Wykaz Projektów
Streszczenie

Ocena zagrożeń biologicznych związanych z przetwarzaniem biomasy do celów energetycznych

Kierownik projektu: mgr Małgorzata Gołofit-Szymczak

Streszczenie projektu:

 

Projekt III.B.04: Ocena zagrożeń biologicznych związanych z przetwarzaniem biomasy do celów energetycznych

Okres realizacji:

1.01.2011 − 31.12.2013

Zadanie/etap 3.:

Opracowanie zaleceń, materiałów szkoleniowych i materiałów informacyjnych dla zakładów przetwarzających biomasę do celów energetycznych, dotyczących oceny i ograniczania narażenia zawodowego. Weryfikacja opracowanych materiałów podczas seminarium. Publikacja

Główny wykonawca:

dr Małgorzata Gołofit-Szymczak − Centralny Instytut Ochrony Pracy − Państwowy Instytut Badawczy, Zakład Zagrożeń Chemicznych, Pyłowych 
i Biologicznych

 

Nadrzędnym celem projektu było określenie wielkości narażenia na szkodliwe czynniki biologiczne (SCB) oraz opracowanie zaleceń i wytycznych do ograniczania ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy związanych z przetwórstwem biomasy w przemyśle energetycznym.

Z badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu wynikało, że istnieje potrzeba ich weryfikacji w warunkach rzeczywistych. Wszyscy ankietowani (100%) twierdzili, że pomiary SCB nigdy nie były prowadzone, 74% badanych uważało, że ich wiedza dotycząca szkodliwości biologicznych w środowisku pracy jest niewystarczająca i chcieliby ją poszerzyć.

Ocena narażenia przeprowadzona podczas realizacji projektu opierała się na analizie stanowisk pracy, analizie jakościowej i ilościowej składników bioaerozolu oraz weryfikacji uzyskanych informacji z danymi literaturowymi na temat występowania ewentualnych zagrożeń biologicznych na badanych stanowiskach pracy. W wyniku przeprowadzonej analizy narażenia na SCB na wybranych stanowiskach pracy stwierdzono, że na stanowiskach „młynownia” i „taśmociąg transportujący biomasę do nawęglania” zostały przekroczone zalecane wartości referencyjne dla bakterii mezofilnych. Na taśmociągach transportujący biomasę do nawęglania oraz nawęgloną biomasę do kotłowni i na stanowiskach pracy w laboratoriach przemysłowych zostały przekroczone zalecane wartości referencyjne dla grzybów. Analiza stężeń endotoksyny bakteryjnej wykazała, że na stanowiskach sortowania biosurowców i w laboratoriach została przekroczona wartość dopuszczalna.

Z analizy rozkładów ziarnowych bioaerozoli na badanych stanowiskach pracy wynika, że w przypadku aerozolu bakteryjnego największy „ładunek” tego rodzaju cząstek może dotrzeć w układzie oddechowym człowieka do gardła, tchawicy i oskrzeli pierwszorzędowych, natomiast w przypadku aerozolu grzybowego − do rejonu oskrzeli rozgałęziających się w miąższu płuc i oskrzelików końcowych. Może to być przyczyną niekorzystnych efektów zdrowotnych wśród pracowników narażonych na bioaerozol, manifestujących się wystąpieniem reakcji typu astmatycznego lub alergicznego zapalenia.

Zarówno w próbkach powietrza, jak i biomasy dominującą grupą były grzyby, które stanowiły od 20% do 80% całości mikroflory.

Analiza jakościowa bioaerozolu na badanych stanowiskach pracy wykazała występowanie bakteryjnych i grzybowych szczepów saprofitycznych należących do grupy 1. zagrożenia oraz gatunków zaliczanych do grupy 2. zagrożenia z rodzajów Actinomyces, Corynebacterium i Streptomyces oraz Aeromonas hydrophila, Bacillus subtilis, Brevibacterium linens, Pseudomonas aeruginosa i Aspergillus fumigatus.

Badania przeprowadzone w ramach pracy wykazały, że istnieją znaczące różnice w ocenie narażenia na bioaerozole pracowników przetwarzających biosurowce do celów energetycznych w zależności od tego, czy ocena ta jest oparta na pomiarze cząstek żywych, czy brany jest pod uwagę wynik pomiaru bioaerozolu całkowitego, tj. żywych i martwych komórek razem. Uzyskane dane wskazują, że na badanych stanowiskach pracy stężenie żywych drobnoustrojów stanowiło od 0,1% do 33% całkowitego stężenia mikroorganizmów.

 Porównanie mikroorganizmów wyizolowanych z bioaerozolu na badanych stanowiskach pracy z tymi zidentyfikowanymi w próbkach biomasy wykazało występowanie podobnych szczepów. Przeprowadzona analiza mikrobiologiczna próbek biomasy wykazała, że biosurowce wykorzystywane do współspalania z węglem są źródłem szkodliwych czynników bakteryjnych i grzybowych, które mogą zostać uwolnione do powietrza, tworząc bioaerozol.

Na podstawie badań ankietowych i identyfikacyjnych szkodliwych czynników biologicznych, analizy narażenia oraz przeglądu piśmiennictwa opracowano zalecenia (w formie broszury) do oceny
i ograniczenia narażenia zawodowego, wraz z listami kontrolnymi. Opracowany materiał zawiera informacje z zakresu uregulowań prawnych dotyczących ochrony pracowników przed narażeniem na szkodliwe czynniki biologiczne, narażenia pracowników na czynniki biologiczne podczas poszczególnych etapów przetwarzania biomasy, przykładów czynników biologicznych wraz z charakterystyką, które mogą wystąpić na stanowiskach pracy, metod skutecznego zapobiegania rozwojowi mikroorganizmów w surowcach, metod oceny ryzyka zawodowego oraz sposobów ograniczania narażenia na czynniki biologiczne. W ramach realizacji projektu opracowano również materiały szkoleniowe przeznaczone dla pracowników i pracodawców przemysłu energetycznego wykorzystującego biomasę do celów energetycznych, pracowników odpowiedzialnych za bezpieczeństwo i higienę pracy oraz pracowników inspekcji sanitarnych.

Wyniki realizowanego projektu upowszechniono w postaci 3 publikacji, w tym 1 o zasięgu międzynarodowym, oraz zaprezentowano na 4 konferencjach naukowych o zasięgu międzynarodowym.

 

   bakterie 

   grzyby

Projekt III.B.04. Stężenia bakterii  i grzybów  na badanych stanowiskach pracy w elektrowniach i elektrociepłowniach podczas przetwarzania biomasy do celów energetycznych



Jednostka: Pracownia Zagrożeń Biologicznych

Okres realizacji: 01.01.2011 – 31.12.2013