Produkty i Usługi
 
Maksymalizuj
Minimalizuj

 


BEZPIECZEŃSTWO PRACY - NAUKA I PRAKTYKA

NR 6 CZERWIEC 2000




  • Baza danych o materiałach, wyrobach i ustrojach przeznaczonych do ochrony przed hałasem i drganiami
    Jerzy Sadowski, Zbigniew Engel, Danuta Augustyńska, Kazimierz Czyżewski, s. 1-5
  • Aparaty do oceny czystości powietrza na stanowiskach pracy - wymagania
    Krzysztof M. Benczek, Jacek Wojutyński, s. 6-8
  • Dlaczego indywidualne, a nie organizacyjne strategie radzenia sobie ze stresem w pracy?
    Dorota Żołnierczyk, s. 8-11
  • Zagrożenia wielkimi i lokalnymi awariami przemysłowymi
    Jerzy S. Michalik, s. 12-16
  • Zagrożenie N-nitrozoaminami na stanowiskach wulkanizacji ciągłej
    Dr Inż. Wojciech Domański, s. 20-21
  • Weryfikacja wartości NDN dla drgań mechanicznych o działaniu ogólnym i miejscowym
    Jolanta Skowroń, s. 22-23
  • Czynnik ludzki w bezpieczeństwie pracy.Wrodzone predyspozycje człowieka do pracy, wyczynu sportowego, skłonności do niektórych chorób...
    Krzysztof Kwarecki, Krystyna Zużewicz, s. 28-29
  • Baza danych o materiałach, wyrobach i ustrojach przeznaczonych do ochrony przed hałasem i drganiami
    Jerzy Sadowski, Zbigniew Engel, Danuta Augustyńska, Kazimierz Czyżewski

    Struktura bazy danych Struktura baz danych spełnia następujące warunki: - wiernie oddaje systematykę przyjętą dla prezentowanych wyrobów, materiałów i ustrojów, - zapewnia pełny opis prezentowanych materiałów, wyrobów i ustrojów, - umożliwia szybkie odnalezienie wyrobu, materiału i ustroju spełniającego zadane warunki, - pozwala na łatwe podzielenie bazy na poszczególne moduły grupowe lub ich zestawy, jak też ich integrację. Zgodnie z założeniami, przyjętymi na początku pracy, bazy danych zrealizowano w systemie INTERBASE v. 5.01, a oprogramowanie wykonano w technologii RAD wykorzystując system tworzenia aplikacji DELPHI 4.0 Professional. Ze względu na to, że dane są wprowadzane do bazy w sposób rozproszony przez trzy ośrodki badawcze (CIOP, AGH, ITB) zastosowano odrębne tablice danych o producentach wyrobów, materiałów i ustrojów dla każdego modułu danych (według systematyki podanej w BP nr 4/2000). Takie rozwiązanie ułatwia integrowanie danych poszczególnych modułów w jedną bazę. Grafika przedstawiająca materiał, wyrób, ustrój (szkic, schemat, fotografia), archiwizowana jest w odrębnych katalogach, zachowując w bazie jedynie powiązanie nazwą pliku z elementem opisywanym. Takie rozwiązanie zmniejsza wielkość pliku bazy danych i ułatwia utrzymanie bazy. (...)



    Aparaty do oceny czystości powietrza na stanowiskach pracy - wymagania
    Krzysztof M. Benczek, Jacek Wojutyński

    Narzędzia pomiarowe stosowane w gospodarce narodowej, które służą do określania wszelkich ilości przy różnego rodzaju czynnościach urzędowych, w szczególności zaś te, które mają znaczenie dla bezpieczeństwa, higieny pracy i ochrony zdrowia - powinny być objęte nadzorem metrologicznym. Takimi narzędziami są aparaty do analizy toksycznych zanieczyszczeń powietrza stosowane przy ocenie warunków sanitarno-higienicznych na stanowiskach pracy. Obecnie nie istnieje system pozwalający na objęcie takich aparatów odpowiednim nadzorem, dlatego nie ma ani metod, ani formalnych podstaw do sprawdzania wiarygodności wskazań tych aparatów. W konsekwencji, według rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dn. 9 lipca 1996 (Dz.U. nr 80, póz. 394), do oceny narażenia na substancje chemiczne dopuszcza się głównie metody laboratoryjne. Stawia to w kłopotliwej sytuacji przedsiębiorstwa, które powinny i chcą przeprowadzać kontrolę warunków pracy, ale nie stać ich na wyposażenie i utrzymywanie laboratoriów środowiskowych, a nie mogą stosować tanich i ogólnodostępnych analizatorów ze względu na nieznaną wiarygodność ich wskazań. W krajach Unii Europejskiej od 1996 r. opracowywano wymagania dla aparatów stosowanych do kontroli czystości powietrza na stanowiskach pracy. Są one zawarte w projekcie normy prEN 12411 Electrical apparatus usedfor the direct detection and direct concentration measurement of toxic gases and vapours (Aparaty elektryczne stosowane do bezpośredniego wykrywania i bezpośredniego oznaczania stężeń toksycznych par i gazów). W listopadzie 1999 r. norma ta została ostatecznie zatwierdzona pod nr EN 45544. Zgodnie z tymi wymaganiami, aparaty przed dopuszczeniem do stosowania powinny być badane w trzech podstawowych zakresach: w zakresie parametrów chemicznych, elektrycznych i mechanicznych. (...)


    Dlaczego indywidualne, a nie organizacyjne strategie radzenia sobie ze stresem w pracy?
    Dorota Żołnierczyk

    Każda organizacja, której zależy na zapewnieniu swoim pracownikom jak najlepszej fizycznej i psychospołecznej kondycji powinna posiadać procedury służące zachowywaniu zdrowia i bezpieczeństwa pracy, a wśród nich także procedury służące radzeniu sobie ze stresem zawodowym. Poziom odczuwania stresu wśród pracowników powinien być systematycznie monitorowany, a działania mające na celu przeciwdziałanie temu stresowi powinny uwzględniać zarówno cele organizacji, jak i potrzeby pracowników. Zarówno z punktu widzenia zdrowia i samopoczucia pracowników, jak i efektywności organizacji, która jest w dużej mierze od nich uzależniona, wskazane byłoby takie zarządzanie stresem w pracy, aby miało ono charakter prewencyjny. Powinno zatem polegać na zapobieganiu pojawienia się stresorów, czyli czynników wywołujących stres, a nie na radzeniu sobie z już zaistniałym stresem, bądź łagodzeniu jego negatywnych skutków. Taki rodzaj działań jest nazywany prewencją pierwszego stopnia (Quick i in., 1997). Jej przykładem są działania organizacyjne, których celem jest eliminacja potencjalnych stresorów zawodowych. Działania te polegają na: restrukturyzacji środowiska pracy oraz samego zadania zawodowego, ustanawianiu elastycznego czasu pracy, zapewnianiu partycypacji pracowników w zarządzaniu organizacją, dbałości o jasne definiowanie ról i wymagań zawodowych, dostarczaniu informacji zwrotnych i innych działaniach zależnie od specyfiki organizacji. (...)


    Zagrożenia wielkimi i lokalnymi awariami przemysłowymi
    Jerzy S. Michalik

    W opublikowanych dotychczas artykułach z cyklu „poważne awarie chemiczne” omówiono przepisy międzynarodowe dotyczące przeciwdziałania poważnym awariom chemicznym(PACh) oraz uregulowania dotyczące tej problematyki w wybranych państwach. Kolejne artykuły poświęcono omówieniu wprowadzonych w ostatnich latach oraz projektowanych przepisach krajowych, odnoszących się do nadzwyczajnych zagrożeń środowiska (NZŚ), dotyczących przeciwdziałania PACh. Oceniono także, w jakim stopniu spełniają one wymagania UE oraz OECD. Istotnym aspektem dyskutowanej problematyki PACh/NZŚ jest ocena skali zagrożeń poważnymi przemysłowymi awariami chemicznymi w Polsce, a także dla porównania - w państwach Unii Europejskiej. Ten i następne artykuły z cyklu „poważne awarie chemiczne" będą dotyczyć łych właśnie zagadnień. (...)


    Zagrożenie N-nitrozoaminami na stanowiskach wulkanizacji ciągłej
    Dr Inż. Wojciech Domański

    Współczesny człowiek narażony jest na działanie wielu czynników szkodliwych i niebezpiecznych dla zdrowia. Czynniki te występują zarówno w czasie wolnym od pracy, jak i podczas wykonywania czynności zawodowych. Jednym z bardziej uciążliwych jest przemysł gumowy. Jest on zaliczany do tzw. „brudnego przemysłu". Mimo że na stanowiskach pracy w zakładach przemysłu gumowego panują trudne warunki pracy, to zagrożenia chemiczne tam występujące nie są w pełni rozpoznane. Przyczyną takiego stanu jest złożony proces technologiczny, jak i duża liczba stosowanych związków chemicznych o bardzo różnych własnościach fizycznych i chemicznych. Podczas przetwarzania mieszanka gumowa poddawana jest działaniu czynników fizycznych oraz mechanicznych. Głównym etapem całego procesu technologicznego jest wulkanizacja, w której mieszanka gumowa w wyniku procesów chemicznych przekształcana jest w gumę, a wyrób uzyskuje ostateczny kształt i właściwości. Proces wulkanizacji jest prowadzony zazwyczaj w wysokiej temperaturze i pod podwyższonym ciśnieniem. Wytwarzaniu i przetwarzaniu mieszanki gumowej towarzyszy emisja do powietrza wielu związków chemicznych w postaci gazów, par i pyłów. Emitowane zanieczyszczenia zawierają zarówno komponenty mieszanki gumowej, produkty ich termicznej destrukcji, jak i produkty reakcji ubocznych. (...)


    Weryfikacja wartości NDN dla drgań mechanicznych o działaniu ogólnym i miejscowym
    Jolanta Skowroń

    Weryfikacja wartości NDN dla drgań mechanicznych o działaniu ogólnym i miejscowym
    „BEZPIECZEŃSTWO PRACY nauka i praktyka” 6/2000, str. 22-23

    XXXIII posiedzenie Międzyresortowej Komisji ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy

    dr JOLANTA SKOWROŃ – Sekretarz Międzynarodowej Komisji ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy

    Weryfikacja wartości NDN dla drgań mechanicznych o działaniu ogólnym i miejscowym

    Drgania mechaniczne są czynnikiem fizycznym powszechnie występującym w środowisku pracy. W przypadku przeciążenia organizmu mogą doprowadzić do rozwoju procesu chorobowego o niespecyficznym charakterze zależnym od miejsca ich wnikania i rozprzestrzeniania się w organizmie człowieka. Drgania miejscowe są przekazywane do organizmu przez ręce z ręcznych urządzeń wibracyjnych, a drgania ogólne działają na całe ciało wnikając do organizmu z powierzchni, na której pracownik stoi lub siedzi.

    Przeciążenie organizmu drganiami ogólnymi przyczynia się do rozwoju nieswoistych procesów chorobowych. Zaburzenia obejmują obwodowy i ośrodkowy układ nerwowy, układ naczyniowy, wewnątrzwydzielniczy, kostno-stawowy i mięśniowy, trawienny i rozrodczy. Rejestrowane są także zaburzenia czynności narządu wzroku, słuchu, równowagi, czucia dotyku i temperatury. Nadmierne i długotrwałe działanie wibracji miejscowych może doprowadzić do zmian naczyniowych występujących pod postacią napadowego zblednięcia skóry palców rąk, tzw. objawu Raynauda. Stwierdzono, że oprócz zmian naczyniowych, zaburzenia mogą pojawić się w układzie nerwowym, kostno-stawowym i mięśniowym kończyn górnych. Od 1968 roku powyższe zmiany chorobowe pod nazwą zespołu wibracyjnego wprowadzono do polskiego wykazu chorób zawodowych. Zespół wibracyjny znajduje się również w wykazie Międzynarodowego Biura Pracy.

    Reakcję organizmu poddawanego działaniu wibracji można przedstawić schematycznie w następujący sposób:

    REAKCJA ORGANIZMU (F) Intensywność drgań (a,v,d) + Częstotliwość drgań (f)+ kierunek drgań (X,Y,Z,rx,ry,rz) + Rodzaj drgań (k) + Czas działania drgań (t) + Miejsce wnikania drgań do ustroju + Obszar i sposób kontaktu ze źródłem drgań + Pozycja ciała + Cechy antropometryczne ustroju + Rodzaj badanej funkcji organizmu.

    Intensywność wibracji jest wyrażana przez jedną z trzech wielkości: przyspieszenie a (m/s2), prędkość v (m/s) lub przemieszczenie d (m). Kierunek drgania mechanicznego - jako wielkości wektorowej, określa się zgodnie z prostokątnym układem współrzędnych X, Y i Z, a w przypadku drgania obrotowego (kątowego) względem osi obrotu rx,ry,rz. Rodzaj drgania jest oceniany na podstawie wartości współczynnika szczytu k, który jest definiowany jako stosunek szczytowej wartości przyspieszenia (prędkości lub przemieszczenia) do skutecznej wartości przyspieszenia (prędkości lub przemieszczenia). Wyróżnia się drgania sinusoidalne, gdy k = 1,4; drgania przypadkowe dla: 1,4 < k < 9oraz drgania przejściowe lub typu wstrząsów w przypadku, gdy k > 9. Globalna intensywność wibracji działających jednocześnie w kilku kierunkach jest określana przez sumę wektorową składowych drgań. Uzasadnieniem weryfikacji dotychczas obowiązujących najwyższych dopuszczalnych wartości natężeń (NDN) dla drgań mechanicznych było:
    • niemożność jednoznacznej oceny narażenia pracownika na wibracje na skutek przyjęcia wielu wartości NDN,
    • powiązanie wartości NDN z wartościami współczynnika szczytu bez potwierdzenia przyjętych zależności z wynikami badań medycznych, z dokumentami międzynarodowych i europejskich organizacji normalizacyjnych,
    • przyjęcie zawyżonych lub zaniżonych granicznie dozwolonych wartości wibracji w porównaniu do wartości podawanych obecnie w piśmiennictwie.

    Opracowując propozycje wartości NDN dla drgań mechanicznych dokonano krytycznej analizy światowego piśmiennictwa oraz dokumentów dotyczących: biologicznych podstaw normatywu higienicznego dla drgań mechanicznych, oceny ryzyka zdrowotnego, przedsięwzięć profilaktycznych i stosowanych wartości NDN drgań mechanicznych na stanowiskach pracy, opracowywanych przez międzynarodowe organizacje standaryzacyjne, tj.: ISO 108/SC 4, CEN/TC 231 i Komisję Unii Europejskiej, a także przez organizacje i instytucje normalizacyjne różnych państw.

    Proponowane najwyższe dopuszczalne wartości drgań mechanicznych przyjęto opierając się na ważonych częstotliwościowe skutecznych wartościach sumy wektorowej przyspieszeń, dla 8-godzinnej ekspozycji w ciągu dnia pracy.

    Dla drgań o działaniu ogólnym zaproponowano wartość sumy wektorowej przyspieszenia równą 0,8 m/s2, a dla drgań o działaniu miejscowym odpowiednio - 2,8 m/s2. W celu ograniczenia nadmiernego narażenia na wibracje zaproponowano dla ekspozycji równych i krótszych niż 30 minut, przyjęcie maksymalnych wartości przyspieszeń, tj. dla drgań ogólnych wartość sumy wektorowej przyspieszeń 3,2 m/s2, a dla drgań miejscowych odpowiednio 11 m/s2.

    Na XXXIII posiedzeniu Międzyresortowej Komisji ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w ¦rodowisku Pracy w dniu 17 marca 2000 r. przyjęto zaproponowane wartości najwyższych dopuszczalnych natężeń dla drgań mechanicznych o działaniu ogólnym i miejscowym. Ponadto na posiedzeniu rozpatrywano przygotowane przez Zespół Ekspertów ds. Czynników Chemicznych dokumentacje proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego dla następujących substancji chemicznych: bifenylo-4-amina, bromowodór, dimetoat, 1,2-epoksy-3-izopropoksypropan, fluorek boru, pyretryny, trichlorobenzen (mieszanina izomerów).

    Po przedyskutowaniu uwag zgłoszonych przez uczestników posiedzenia, Międzyresortowa Komisja przyjęła wniosek, który został przedłożony Ministrowi Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie zmiany wykazu najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (stanowiących załącznik nr l do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17 czerwca 1998 r.) w następującym zakresie:

    1. Wprowadzenia do wykazu wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń następujących czynników szkodliwych dla zdrowia:

    • Bifenylo-4-amina
    NDS - 0,001 mg/m3
    [92-67-1 ] NDSCh - nie ustalono
    • Dimetoat - ditiofosforan(V)
      S-metylokarbamoilo-metylu-O, O-dimetylu
     
    [60-51-5] NDS-0,2 mg/m3
    NDSCh - 0,6 mg/m3
    •  l,2-Epoksy-3-izopropoksypropan
    [4016-14-2]
    NDS - 240 mg/m3
    NDSCh - 360 mg/m3
    • Pyretryny
    [8003-34-7]
    NDS - 5 mg/m3
    NDSCh - nie ustalono

    2. Wprowadzenia następujących zmian w wykazie najwyższych dopuszczalnych stężeń czynników szkodliwych dla zdrowia:

    w poz. 324: 1,2,4-Trichlorobenzen
    Trichlorobenzen - mieszanina
    izomerów 1,2,3-, 1,2,4- i 1,3,5
    [87-61-6; 120-82-1; 108-70-3]
     
      NDS - 20 mg/m3
    NDSCh - 40 mg/m3

    Ustalenie wartości NDSP dla bromowodoru i fluorku boru odłożono na najbliższe posiedzenie Komisji, na którym zostanie przedstawione stanowisko Zespołu Ekspertów ds. Czynników Chemicznych na temat kryteriów ustalania wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia pułapowego dla substancji chemicznych. Na posiedzeniu rym zostanie również przedstawiona ekspertyza dotycząca metodyki i strategii poboru prób dla substancji, dla których Komisja przyjęła tylko wartości NDSP (azydek sodu, butyloamina, trichlorofluoro-metan, rozpuszczalne związki platyny). Międzyresortowa Komisja przyjęła, że substancje, dla których zostaną ustalone tylko wartości NDSP będą umieszczone w odrębnym wykazie wraz z metodyką wykonywania pomiarów zatwierdzoną przez Ministerstwo Zdrowia.


    Czynnik ludzki w bezpieczeństwie pracy.Wrodzone predyspozycje człowieka do pracy, wyczynu sportowego, skłonności do niektórych chorób...
    Krzysztof Kwarecki, Krystyna Zużewicz

    Nie tak dawno ukazały się niezwykle ważne i interesujące prace naukowe, jedna z zakresu fizjologii człowieka, druga z zakresu patologii układu krążenia. Do historii przechodzą zdroworozsądkowe spojrzenia na stan zdrowia człowieka, prognozowanie czasu życia, określanie zdolności i możliwości w pracy. Zakończenie wieloletnich badań nad genomem człowieka (szczegółowym zapisem informacji genetycznych w chromosomach) stwarza możliwość przewidywania skłonności poszczególnych osób do występowania niektórych schorzeń, a co za tym idzie -możliwości postępowania profilaktycznego i terapeutycznego, wiążące się z naprawą wykrytego defektu genetycznego. Ale to kwestia najbliższych lat. Podczas naboru kandydatów do pewnych zawodów, wybranych dyscyplin sportu wyczynowego poszukuje się specjalnych predyspozycji psychicznych i fizycznych. Wybór właściwych testów diagnostycznych odbywa się zwykle metodą prób i błędów. Posłużmy się przykładem doboru kandydatów do lotnictwa wojskowego w pionierskim okresie rozwoju samolotów. W czasie pierwszej wojny światowej wielu pilotów ginęło w wyniku katastrof i wypadków lotniczych powodowanych udziałem tzw. czynnika ludzkiego, czyli mówiąc krótko - zawinionych przez personel lotniczy. Straty pilotów wojskowych w wyniku działań nieprzyjaciela były znikome. Okazywało się, że do latania przyjmowano przypadkowych ludzi, którzy źle tolerowali czynniki lotu, mieli kłopoty z opanowaniem nawyków lotniczych. Z tych powodów, w 1926 r. powołano specjalny zespół lekarzy wojskowych, który w lotnictwie USA miał opracować kryteria naboru kandydatów, stosowane podczas badań lekarskich. (...)


    Streszczenia roczników
    2024 - 1999
    Wybierz rocznikWybierz numer