Ryzyko obsługi pras
Stanisław Kowalewski
Współczesna koncepcja kreowania bezpiecznego środowiska pracy polega na racjonalizacji ryzyka zawodowego, które pozostaje w zasadzie jedynym parametrem umożliwiającym kwantyfikowanie poziomu bezpieczeństwa. Jest przeto kluczem i nieodzownym narzędziem efektywnego zarządzania bezpieczeństwem pracy i dlatego warto, jak sądzę, przytoczyć kilka podstawowych pojęć związanych z ryzykiem. Ryzyko zawodowe jest definiowane jako możliwość ponoszenia strat w procesie pracy, czyli jest prawdopodobieństwem zaistnienia zdarzenia zagrażającego, powodującego określone szkody. Prawdopodobieństwo wystąpienia takiego zdarzenia jest związane z jednoczesnym wystąpieniem dysfunkcji struktury stanowiska pracy i ekspozycji na nią ludzi lub obiektów. W odniesieniu do maszyn produkcyjnych, a zwłaszcza do pras, najistotniejsze - zdecydowanie dominujące i decydujące o poziomie bezpieczeństwa - jest ryzyko wypadkowe (urazowe) stwarzane przez zagrożenia mechaniczne w strefie narzędziowej. Wynika to ze specyfiki pracy na prasach. Ryzyko zdrowotne związane z oddziaływaniem zagrożeń środowiskowych (hałas, zapylenie, oświetlenie itd.) jest dobrze rozpoznane i nie wynika ze szczególnego charakteru stanowisk pracy przy prasach. Ryzyko, jakie towarzyszy ludziom w różnych fazach użytkowania maszyn, mimo zastosowania środków bezpieczeństwa, jest tzw. ryzykiem resztkowym. Zarządzanie bezpieczeństwem pracy polega w istocie na świadomym podejmowaniu albo odrzucaniu tegoż właśnie ryzyka. Ryzyko resztkowe, rzecz jasna, powinno pozostawać na poziomie zredukowanym do świadomie akceptowanego i uzasadnionego minimum, którego wartość graniczną wyznacza ryzyko tolerowalne, tj. ryzyko, które zostało zaakceptowane w danych okolicznościach opartych na bieżących wartościach społecznych (aktualny stan wiedzy i techniki, koszty, organizacja bezpiecznych procesów pracy, wykształcenie, umiejętności, kultura, świadomość personelu i in.). Ryzyko tolerowalne to niezwykle ważne pojęcie, wyznacza bowiem poziom minimum, poniżej którego zejść nie można, lecz jednocześnie trudne do zastosowania, bo niejednoznaczne. Jest ono podstawą współczesnej strategii kształtowania bezpieczeństwa, które obecnie jest definiowane jako uwolnienie od nietolerowalnego ryzyka, a nie wyidealizowany stan absolutnego bezpieczeństwa z ryzykiem zredukowanym do zera. (...)
Szkodliwe substancje chemiczne w procesie przetwórstwa żywic fenolowo-formaldehydowych
Małgorzata Pośniak, Ewa Kozieł, Anna Jeżewska
Żywice fenolowo-formaldehydowe należą do grupy tworzyw sztucznych - kondensacyjnych, powszechnie stosowanych w krajowym przemyśle. Są one wykorzystywane między innymi do produkcji materiałów ciernych i ściernych, form i rdzeni dla przemysłu odlewniczego, wyrobów elektroizolacyjnych, wyrobów termoizola-cyjnych z wełny mineralnej i włókna szklanego, tworzyw warstwowych, spoiw stosowanych w przemyśle meblarskim, klejów, farb oraz wyrobów powszechnego użytku. W procesach produkcji detali z żywic fenolowo-formaldehydowych, tworzywa te są najczęściej modyfikowane i mieszane z wypełniaczami, utwardzaczami, środkami smarującymi, rozpuszczalnikami, barwnikami, w celu uzyskania wyrobów o odpowiednich właściwościach.
Podczas przetwórstwa żywic tworzywa te są utwardzane na skutek działania wysokich temperatur w zakresie od 160°C do 250°C. W procesie tym wydzielają się do powietrza stanowisk pracy złożone mieszaniny szkodliwych substancji o różnym charakterze chemicznym i różnym stopniu toksyczności, których źródłem są same żywice, jak również środki modyfikujące ich właściwości oraz substancje wchodzące w skład mieszanek. Narażenie pracowników na substancje chemiczne może również występować podczas sporządzania mieszanek i formowania wyrobu, kiedy to następuje sieciowanie żywicy. (...)
Hałas maszyn - znormalizowane metody wyznaczania poziomu mocy akustycznej (2)
Danuta Augustynska, Dariusz Pleban, Witold Mikulski
METODY POMIARU NATĘŻENIA DŹWIĘKU
Metody określone w normach EN ISO 9614-1 EN ISO 9614-2 polegają na wyznaczeniu poziomu mocy akustycznej nie na podstawie pomiarów poziomów ciśnienia akustycznego, ale pomiarów natężenia dźwięku. Pomiary te są wykonywane na powierzchni otaczającej maszynę, w jej bezpośrednim polu akustycznym. Pomiar może być wykonywany albo punkt po punkcie, albo przez ciągłe przemieszczanie sondy po powierzchni pomiarowej.
Oryginalność tych metod: w pewnych warunkach poziom natężenia dźwięku na powierzchni pomiarowej nie jest zakłócony ani przez pole pogłosowe pomieszczenia, ani przez pole bezpośrednie innych obecnych źródeł, ewentualnie bardziej hałaśliwych niż maszyna, której moc akustyczną chcemy wyznaczyć. Gdy brak jest powierzchni pochłaniających wewnątrz objętości ograniczonej przez pomiarową powierzchnię otaczającą, energia dźwiękowa, która wpływa do tej objętości, wypływa z niej w całości. Jeśli energia ta jest stała w czasie, jej wpływ na pole natężenia na powierzchni pomiarowej jest zerowy. Poprawki środowiskowe ze względu na hałas tła nie są potrzebne.
Wśród wszystkich metod pozwalających wyznaczyć moc akustyczną, metody pomiarowe natężenia dźwięku zajmują szczególne miejsce. Jest to związane:
- ze specyfiką tych metod, odpowiednio do umiejętności pomiarowych i aparatury
akustycznej, wymaganej do ich wdrażania (sonda natężeniowa o dwóch
mikrofonach z określonym systemem obróbki sygnału),
- z wielką wrażliwością na czynniki środowiska sondy natężeniewej,
- z trudniejszym podejściem niż metody klasyczne, ponieważ odwołują się do
rozważań fizycznych, bardziej złożonych,
- z faktem, że normatywna formalizacja miała niedawno miejsce.
Metody pomiaru natężenia dźwięku zdecydowanie przekroczyły dzisiaj stadium rozwoju. Z powodu komercjalizacji pomiarowych programów komputerowych opracowywanych do ułatwienia ich wdrażania stały się one dostępne również dla osób spoza branży akustycznej. Metody pomiaru natężenia dźwięku są tak oryginalne i interesujące, że mogą być stosowane do prawie każdej sytuacji praktycznej. Ich zastosowanie jest niemożliwe tylko w dwóch następujących sytuacjach:
- hałas tła jest wysoki (w stosunku do hałasu emitowanego przez badane źródło) i
zmienia się w czasie,
- maszyna charakteryzuje się znacznym pochłanianiem dźwięku i energia
dźwiękowa wnikająca do objętości ograniczonej powierzchnią pomiarową nie
wychodzi z niej w całości.
Jednakże istnieją niesłuszne tendencje do używania tych metod tylko w sytuacjach przemysłowych, w których metody klasyczne są nieskuteczne. Kiedy uzyska się aparaturę i niezbędną wiedzę na temat tych metod, metody pomiaru natężenia
dźwięku, a przede wszystkim określone w normie EN ISO 9614-2 (jeśli klasa l nie jest wymagana), powinny być przedkładane nad metody klasyczne. Ich jedyną prawdziwą niedogodnością jest złożoność procedury związana z faktem, że osiągnięta klasa precyzji jest znana dopiero po zakończeniu badania. Jeśli wymagana klasa nie została osiągnięta, należy ponownie rozpocząć badania. (...)
Rękawice chroniące przed zimnem - termoizolacyjność rękawic ochronnych w niskiej temperaturze
Agnieszka Andrzejewska, Wiesława Kamińska
Wymagania i metody badania rękawic chroniących przed zimnem określa norma europejska EN 511:1994 Protective gloves against cold. Norma podaje, że rękawice przeznaczone do prac w temperaturze do -50°C powinny spełniać wymagania ogólne dotyczące wymiarów i wartości pH wyciągu wodnego z materiału rękawicy (w przypadku rękawic skórzanych) według normy EN 420:1994 oraz powinny mieć co najmniej pierwszy poziom odporności na ścieranie i rozdzieranie według normy EN 388:1994. Norma EN 511 podaje również, że dla rękawic chroniących przed zimnem należy badać, jeżeli jest to dodatkowo wymagane, przepuszczalność wody. Jednym z wymagań dotyczących właściwości związanych z ochroną przed zimnem, powoływanych przez normę EN 511, jest termoizolacyjność rękawic ochronnych. Ponadto rękawice chroniące przed zimnem powinny charakteryzować się odpowiednią wartością oporu cieplnego. W przypadku rękawic wykonanych z materiałów powleczonych gumą lub tworzywami sztucznymi należy jeszcze badać odporność rękawic na wielokrotne zginanie w niskiej temperaturze oraz odporność rękawic na działanie niskiej temperatury. W Centralnym Instytucie Ochrony Pracy wykonano modele stanowisk pomiarowych i metody badań rękawic chroniących przed zimnem według wymagań europejskich. (...)
Zasady funkcjonowania zakładów pracy chronionej w krajach Unii Europejskiej
Monika Drygała
Stworzenie rozwiązań prawnych i organizacyjnych, które umożliwią osobom niepełnosprawnym podjecie pracy zawodowej jest jednym z podstawowych założeń programów polityki społecznej, przyjętych przez państwa członkowskie Unii Europejskiej.
Szczególną formą zapewnienia zatrudnienia tej grupie osób, a zwłaszcza osobom niepełnosprawnym o znacznie obniżonej zdolności do wykonywania pracy są zakłady pracy chronionej.
Podstawę prawną do opracowania krajowych, szczegółowych przepisów regulujących tę formę zatrudnienia osób niepełnosprawnych stanowią zapisy następujących międzynarodowych dokumentów: konwencji nr 159 Międzynarodowej Organizacji Pracy z 1985 r. dotyczącej rehabilitacji zawodowej i zatrudnienia osób niepełnosprawnych, zalecenia nr 99 Międzynarodowej Organizacji Pracy z 1955 r. dotyczącego rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych oraz zalecenia Komitetu Rady Ministrów Rady Europy z 1992 r. w sprawie spójnej polityki wobec osób niepełnosprawnych.
W poszczególnych krajach ośrodki pracy chronionej przyjmują różne nazwy, np.: warsztaty pracy chronionej we Francji, przedsiębiorstwa socjalnego zatrudnienia w Holandii, czy też specjalne ośrodki pracy w Hiszpanii. W każdym z tych państw zorganizowanie i funkcjonowanie tego typu zakładów służyć ma przede wszystkim zapewnieniu osobom niepełnosprawnym (zwłaszcza z ograniczoną zdolnością do pracy) odpowiedniego zatrudnienia, specjalistycznego szkolenia oraz poradnictwa zawodowego, a także odpowiedniej dla tych osób rehabilitacji. Skuteczne prowadzenie zawodowej rehabilitacji osób niepełnosprawnych w tak szerokim zakresie umożliwiłoby, w dalszej perspektywie, przygotowanie pracowników niepełnosprawnych do zatrudnienia na otwartym rynku pracy. (...)
Problemy globalnej harmonizacji systemów klasyfikacyjnych i znakowania substancji chemicznych
Bolesław Hancyk
W 1989 r. Międzynarodowa Organizacja Pracy (ILO) uchwaliła rezolucję dotyczącą harmonizacji systemów klasyfikacji i znakowania przy stosowaniu niebezpiecznych substancji chemicznych w pracy. Podejmując kroki zmierzające do realizacji rezolucji, ILO przygotowała raport, w którym określiła ilość i zakres zadań wynikających z harmonizacji systemów klasyfikacyjnych. W 1991 r. ustalono, że w ramach istniejącego Międzynarodowego Programu Bezpieczeństwa Chemicznego firmowanego przez ILO, Światową Organizację Zdrowia (WHO) i program ONZ ds. Ochrony Środowiska (UNEP) zostanie powołana grupa koordynacyjna ds. harmonizacji systemów klasyfikacji substancji chemicznych (CG/HCCS). Jej pierwszymi dokonaniami było określenie następujących priorytetów tematycznych procesu harmonizacji:
A. Zagrożenia zdrowia obejmujące kryteria oceny zagrożeń substancjami
działającymi drażniąco, żrąco na tkankę biologiczną; włączono tu również kryteria oceny długotrwałych zagrożeń dla zdrowia, w tym działania na określone narządy wewnętrzne, działanie alergenów, związków rakotwórczych, mutagennych i teratogennych;
B. Zagrożenia fizykochemiczne obejmujące kryteria oceny zagrożeń stwarzanych
przez substancje we wszystkich stanach skupienia ze szczególnym uwzględnieniem materiałów wybuchowych, substancji „samoreaktywnych”, utleniających, włącznie z nadtlenkami, ulegających łatwo polimeryzacji, a także substancji działających korodujące na inne materiały;
C. Zagrożenia środowiska obejmujące kryteria oceny zagrożenia środowiska
wodnego, gleby i atmosfery;
D. Informacje o zagrożeniach obejmujące znakowanie opakowań, karty
charakterystyk substancji niebezpiecznych, sposoby szkolenia w zakresie rozpoznawania zagrożeń;
E. Zagrożenia specjalne obejmujące kryteria oceny materiałów promieniotwórczych
i odpadów niebezpiecznych;
F. Metody klasyfikacji obejmujące kryteria oceny preparatów (mieszanin).
Sekretariat CG/HCCS przewidywał zakończenie prac nad wymienionymi priorytetami - poza E - w 1995 r. Natomiast priorytet E, ze względu na masowość obrotu preparatami, miał być zakończony w 1993 r. Okazało się jednak, że te optymistyczne prognozy musiały zostać skorygowane i aktualny termin zakończenia prac opiewa na rok 2001. (...)
