Wiek i staż poszkodowanych w wypadkach przy pracy

Statystyczna analiza danych Głównego Urzędu Statystycznej dotyczących wypadków przy pracy potwierdziła istnienie związku pomiędzy występowaniem wypadków przy pracy a wiekiem oraz stażem pracownika. Rozkład występowania wypadków przy pracy według wieku poszkodowanego przybiera kształt zbliżony do litery „U”, z tym że pracownicy najczęściej poszkodowani w wypadkach nie znajdują się na samych brzegach rozkładu (rys. 1). Do największej liczby wypadków przy pracy dochodzi wśród pracowników młodych, ale nie najmłodszych (21-34 lat, najczęściej w wieku 26 lat), niewiele mniej często do wypadków przy pracy dochodzi wśród pracowników starszych, ale nie najstarszych (46-54 lat, najczęściej w wieku 49 lat).

Rys. 1. Liczba wypadków przy pracy według wieku poszkodowanych (dane zarejestrowane w latach 2005-2010)
Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Uwzględnienie w obliczeniach liczby pracujących nieznacznie zmienia charakter zależności. Wskaźnik częstości wypadków przy pracy na 1000 pracujących w poszczególnych grupach wiekowych[1] jest znacznie wyższy w grupie pracowników w wieku 20-29 lat i wyraźnie maleje wśród starszych pracowników (powyżej 59 lat), w pozostałych grupach wiekowych pozostaje na zbliżonym poziomie (rys. 2).

Rys. 2. Wskaźnik częstości wypadków przy pracy na 1000 pracujących w poszczególnych grupach wiekowych, średnia dla lat 2005-2010
Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Analizy wykazały, że młodzi pracownicy częściej niż starsi ulegali wypadkom przy pracy z powodu braku odpowiedniej wiedzy i doświadczenia oraz podejmowania niebezpiecznych i nieodpowiedzialnych działań.[2] Analiza danych GUS dotyczących wypadków przy pracy potwierdziła, że  pracownicy o krótkim stażu pracy na danym stanowisku pracy znacznie częściej ulegają wypadkom przy pracy (rys. 5). Najczęściej poszkodowani w wypadkach przy pracy posiadali co najwyżej rok stażu pracy na stanowisku pracy, na którym doszło do wypadku, a ponad połowa poszkodowanych w wypadkach przy pracy posiadała nie więcej niż 3 lata takiego stażu pracy.

Rys. 3. Liczba wypadków przy pracy w podziale na długość stażu poszkodowanego na zajmowanym stanowisku pracy (dane zarejestrowane w latach 2005-2010)
Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Pomimo, że wśród starszych pracowników nieznacznie rzadziej dochodzi do wypadków przy pracy, to wypadki przy pracy w tej grupie wiekowej częściej mają bardziej poważne konsekwencje. Wskaźnik częstości śmiertelnych wypadków przy pracy na 1000 pracujących rośnie wraz z wiekiem osiągając najwyższy wynik wśród starszych pracowników, w grupie wiekowej 60-64 lata (rys. 4). Natomiast wskaźnik częstości odnoszący się do ciężkich wypadków przy pracy jest najwyższy w najmłodszej grupie wiekowej (19 lat i mniej) oraz wśród pracowników w wieku 50-59 lat.

Rys. 4.  Wskaźnik częstości śmiertelnych i ciężkich wypadków przy pracy na 1000 pracujących w poszczególnych grupach wiekowych, średnia dla lat 2005-2010
Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Również czas, którego potrzebuje poszkodowany żeby odzyskać sprawność po wypadku przy pracy rośnie wraz z wiekiem pracownika. Starsi pracownicy (powyżej 50 lat) potrzebowali średnio ponad 50 dni, żeby powrócić do pracy po wypadku, czyli o około 15 dni dłużej niż pracownicy poniżej 30 roku życia (rys. 5).

Rys. 5.  Średnia liczby dni niezdolności do pracy w poszczególnych grupach wiekowych, dane dla lat 2005-2010
Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Analizy wykazały[3], że bardziej poważne skutki wypadków przy pracy wśród starszych pracowników mogą wynikać m.in. z ich większego narażenia na specyficzne rodzaje wypadków przy pracy, przede wszystkim na wypadki podczas poruszania się, wynikające z utraty równowagi (w tym również upadki z wysokości). Młodsi pracownicy są natomiast bardziej zagrożeni powstawaniem wypadków związanych z utratą kontroli nad obsługiwaną maszyną lub narzędziem, którym pracują (rys. 6). Ponieważ, jak wykazały analizy, wraz z wiekiem zmienia się prawdopodobieństwo powstania wypadku przy pracy oraz rodzaj wypadków przy pracy, na które najbardziej narażony jest pracownik podczas planowania prac oraz działań prewencyjnych, po zaistnieniu wypadku, należy uwzględnić indywidualne cechy, możliwości i czynniki zwiększające prawdopodobieństwo powstania wypadku każdego pracownika.

Rys. 6. Średnia wieku poszkodowanych w wypadkach przy pracy według czynności wykonywanej w czasie wypadku (dane zarejestrowane w latach 2005-2008)
Opracowanie własne na podstawie danych GUS