Obowiązki związane ze szkoleniem i informowaniem pracowników

 

7.1.9. Obowiązki związane ze szkoleniem i informowaniem pracowników

 

   Obowiązki szkolenia pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy wynikają przede wszystkim z Kodeksu pracy. Zakres i czasokresy powtarzania tych szkoleń uregulowane zostały w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy w sprawie szkolenia w dziedzinie bhp [12]. Również obowiązki informacyjne pracodawcy wynikają z Kodeksu pracy.

   Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika, który nie posiada do jej wykonywania odpowiednich kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności.

   Oprócz ogólnych kwalifikacji i umiejętności wynikających z wykształcenia i dotychczasowych doświadczeń wynikających z pracy zawodowej pracownik musi posiadać dostateczną znajomość przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy związanych i obowiązujących przy wykonywaniu prac u danego pracodawcy. Znajomość tych przepisów i zasad ma obowiązek zapewnić pracodawca. Obowiązek ten realizuje on przez zapewnienie każdemu pracownikowi szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy przed jego przystąpieniem do pracy. Szkolenie takie zwane szkoleniem wstępnym składa się z instruktażu ogólnego i instruktażu stanowiskowego. Instruktaż ogólny odbywają nowo zatrudnieni pracownicy i uczniowie zatrudnieni w celu praktycznej nauki zawodu. Instruktaż ogólny przeprowadza w zakładzie pracy pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy, osoba wykonująca zadania tej służby lub pracodawca, jeżelii sam wykonuje takie zadania. Może to być również pracownik wyznaczony w tym celu przez pracodawcę, jeżeli posiada zasób wiedzy i umiejętności zapewniający właściwą realizację programu oraz odbył z pozytywnym wynikiem wymagane szkolenia w dziedzinie bhp i ma zaświadczenie o ich ukończeniu.


   Instruktaż ogólny powinien zapewnić zapoznanie się z podstawowymi przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy zawartymi w Kodeksie pracy, w układach zbiorowych pracy lub w regulaminach pracy, z przepisami bhp obowiązującymi w danym sklepie, a także z zasadami udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku.

Instruktaż stanowiskowy przeprowadza się przed dopuszczeniem pracownika do pracy na określonym stanowisku, pracownika przenoszonego na takie stanowisko i ucznia odbywającego praktyczną naukę zawodu


  Instruktaż stanowiskowy przeprowadza wyznaczona przez pracodawcę osoba kierująca pracownikami, lub pracodawca, jeżeli takiej osoby nie ma. Osoby przeprowadzające instruktaż stanowiskowy powinny mieć odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe a także przeszkolenie w zakresie metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego. Instruktaż stanowiskowy powinien zapewnić pracownikom zapoznanie się z czynnikami środowiska pracy występującymi na ich stanowiskach, z ryzykiem zawodowym związanym z wykonywana pracą, sposobami ochrony przed zagrożeniami, jakie mogą powodować te czynniki, oraz metodami zapewniającymi bezpieczeństwo i wygodę wykonywania pracy. Odbycie instruktażu ogólnego i stanowiskowego pracownik potwierdza na piśmie.

 

   Oprócz szkolenia wstępnego pracodawca maobowiązek zapewnićpracownikom szkoleniaokresowe. Czasokresy, w których powinno odbywać się takie szkolenie sązróżnicowane.   W mini i małych sklepach, gdzie na ogół nie są wykonywane prace szczególnie niebezpieczne, szkolenia   okresowe   dla pracownikówzatrudnionych na stanowiskach robotniczych przeprowadza się, co trzy lata. Szkolenia okresowe dla pracowników administracyjno-biurowych są przeprowadzane nie rzadziej niż raz na 6 lat. Pozostałe grupy pracowników np pracownicy służby bhp, osoby kierujące pracownikami powinni odbywać szkolenia okresowe nie rzadziej niż raz na 5 lat. Szkolenie okresowe może być przeprowadzane przez pracodawcę lub zlecone jednostkom organizacyjnym prowadzącym działalność szkoleniową w zakresie bhp. Programy szkolenia opracowuje pracodawca lub jednostka przeprowadzająca szkolenie w porozumieniu z pracodawcą,  na podstawie ramowych programów szkolenia dla poszczególnych grup pracowników stanowiących  załącznik do rozporządzenia [12]. Programy szkolenia pracowników powinny być przechowywane przez pracodawcę.
Celem szkoleń okresowych jest aktualizacja i uzupełnienie wiedzy i umiejętności w szczególności z zakresu:

a) przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy związanych z wykonywana pracą,

b) zagrożeń związanych z wykonywana pracą oraz metod ochrony przed tymi zagrożeniami,

c) postępowania w razie wypadku i w sytuacjach zagrożeń.


   Pracodawca jest również obowiązany odbyć szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie niezbędnym do wykonywania ciążących na nim obowiązków. Szkolenie to powinno być powtarzane okresowo, nie rzadziej niż raz na 5 lat,


  
Obowiązkiem pracodawcy, wynikającym z przepisów § 41 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy [2] jest także opracować i udostępnić pracownikom do stałego korzystania instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy na ich stanowiskach pracy.

Dotyczyć one powinny stosowanych procesów technologicznych oraz wykonywania prac związanych z zagrożeniami wypadkowymi lub zagrożeniami zdrowia pracowników; obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych; postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia i niebezpiecznymi; udzielania pierwszej pomocy. Instrukcje te powinny w sposób zrozumiały dla pracowników wskazywać czynności, które należy wykonać przed rozpoczęciem danej pracy, zasady i sposoby bezpiecznego wykonywania pracy, czynności do wykonania po jej zakończeniu oraz zasady postępowania w sytuacjach nietypowych i awaryjnych stwarzających zagrożenia dla życia lub zdrowia pracowników.

   Jeżeli w sklepach wykonywane są prace związane z ręcznym przenoszeniem przedmiotów nieporęcznych, które z powodu ich masy, kształtu lub właściwości mogą spowodować zagrożenia pracodawca powinien wydać instrukcje określające sposoby postępowania przy przemieszczaniu takich przedmiotów, w tym informacje o użyciu odpowiedniego sprzętu pomocniczego oraz o sposobach przenoszenia, które nie są dopuszczalne przy ręcznym transporcie.

   Szczegółowe instrukcje powinny być również wydawane w przypadku składowania w sklepach przemysłowych materiałów niebezpiecznych Instrukcje te powinny zawierać co najmniej: w zależności od rodzaju substancji lub mieszaniny, zachowanie temperatury, wilgotności i ochronę przed nasłonecznieniem; przestrzeganie ograniczeń dotyczących wspólnego składowania takich materiałów; ograniczenia ilości jednocześnie składowanych materiałów, zachowania dodatkowych wymagań specyficznych dla ich składowania rozmieszczenia w sposób umożliwiający kontrolę składowania i składowanych materiałów.


   Na pracodawcy spoczywają także obowiązki  informowania pracowników o ryzyku zawodowym związanym z wykonywaną pracą oraz o zasadach ochrony przez zagrożeniami; zagrożeniach dla zdrowia i życia występujących w zakładzie pracy, na poszczególnych stanowiskach pracy i przy wykonywanych pracach; o zasadach postępowania w przypadku awarii i w innych sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu pracowników; działaniach ochronnych i zapobiegawczych podjętych w celu wyeliminowania zagrożeń lub ograniczenia związanego z nimi ryzyka zawodowego; pracownikach wyznaczonych do udzielania pierwszej pomocy, wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników.

   Ustawodawca nie określa, w jaki sposób pracodawca powinien informować pracowników. Wydaje się, że najbardziej właściwe jest  aby informacje te  były zawarte w instrukcji bhp i zostały przekazane pracownikom w trakcie szkolenia wstępnego a następnie okresowego.