Kształtowanie kultury bezpieczeństwa w transporcie drogowym

 

Jak pokazano w poprzedniej części, kulturę bezpieczeństwa można rozpatrywać na trzech poziomach:

  • poziom społeczny,
  • poziom przedsiębiorstwa,
  • poziom indywidualny dla każdego człowieka.

W zawodzie kierowcy, tak jak w żadnym innym, dochodzi do ścisłej zależności i sprzężenia zwrotnego pomiędzy wymienionymi poziomami kultury bezpieczeństwa. Praca kierowcy jest związana z uczestnictwem w publicznym ruchu drogowym. Zakorzenione w społeczeństwie postawy, wartości, charakterystyczne zachowania oddziałują na kierowców wykonujących swoją pracę poza terenem zatrudniającego przedsiębiorstwa. Wynikają z tego dodatkowe trudności i obciążenia kierowcy, które wpływają na bezpieczeństwo pracowników. Specyfika zawodu kierowcy polega również na tym, że bezpieczeństwo własne najczęściej wpływa na bezpieczeństwo innych: pasażerów, pieszych, kierowców – wszystkich współuczestniczących w ruchu drogowym. Jednym z głównych uwarunkowań bezpiecznej pracy kierowców jest ograniczenie czynników obciążających i umiejętność radzenia sobie ze stresem.

W pracy kierowcy czynniki stresogenne można podzielić na dwie zasadnicze grupy:

  1. czynniki wynikające bezpośrednio z uczestnictwa w ruchu drogowym
  2. czynniki organizacyjne wynikające z kultury bezpieczeństwa panującej w firmie

Do tej pierwszej grupy można zaliczyć np.:

  • przeszkody na drodze (np. korki, roboty drogowe, wypadki),
  • trudne warunki meteorologiczne (np. opady, przymrozki, mgła),
  • niebezpieczne zachowania innych uczestników ruchu drogowego (np. wtargnięcie pieszych na jezdnię, błędy lub zachowania agresywne innych kierowców),
  • kontakty interpersonalne (np. z pasażerami, z innymi uczestnikami ruchu drogowego),
  • zmęczenie i senność kierowcy,
  • zła kondycja psychofizyczna kierowcy.

Dokładne omówienie tej grupy czynników znajduje się w pierwszej części.

Do czynników stresogennych wynikające ze specyfiki firmy i kultury bezpieczeństwa panującej w firmie można zaliczyć:

  • rodzaje przewozów (pasażerski, towarowy),
  • długość i specyfika tras (przewozy miejskie, podmiejskie, krajowe, międzynarodowe),
  • stan techniczny pojazdów (w tym: ergonomia pojazdu),
  • relacje pomiędzy kierowcami, pracownikami nadzoru i pracownikami serwisu,
  • organizacja pracy – czas pracy, zmianowość, przerwy w pracy, rozkłady i harmonogramy przejazdów (presja czasu).

Uwzględniając specyfikę czynników wpływających na sprawność i kulturę bezpieczeństwa kierowców można organizować różne formy oddziaływań. Uwzględniając i modyfikując wiedzę, postawy, wartości, umiejętności i zachowania każdego pracownika, oddziałujemy na poziomie indywidualnym. Kształtując kulturę bezpieczeństwa na poziomie przedsiębiorstwa można oddziaływać na takie obszary jak: zaangażowanie kierownictwa, partycypacja pracowników, otwarta i szczera komunikacja, stosunki między pracownikami i poczucie przynależności, edukacja w zakresie bhp, motywowanie do zachowań bezpiecznych. Należy jednak pamiętać, że obydwie formy oddziaływań są współzależne. Poniżej zostaną omówione te dwa kierunki kształtowania kultury bezpieczeństwa.