Sprawność psychiczna kierowcy

 

Błędy mogą być popełniane z różnych powodów: z powodu presji czasu, nieadekwatnej oceny sytuacji, ale również przez wpływ zbyt dużej ilości bodźców jakie oddziałują na kierowcę . W pracy kierowcy często realizowany jest szereg zadań nie związanych z prowadzeniem samochodu: np. planowanie pracy na cały dzień, bieżące konsultuje z klientami, rozmowy przez telefon komórkowy, odczytywanie i pisanie sms-ów, itp.. Zdarza się również, że kierowcy obsługują w trakcie jazdy komputery przenośne w celu prowadzenia korespondencji przez pocztę elektroniczną.
Powodem obciążenia kierowców samochodów jest często zbyt duża liczba bieżących, spraw zawodowych angażujących uwagę. Poniższy slajd (slajd 4) przedstawia model niezawodności człowieka, w którym grube linie ułożone w kształcie litery V obrazują liczbę bodźców działających na człowieka. W środkowym przedziale znajduje się przedział warunków optymalnych, czyli ilość i typ bodźców, do którego jesteśmy przyzwyczajeni i w którym najlepiej funkcjonujemy. Powyżej i poniżej tego przedziału znajdują się strefy błędów spowodowane oddziaływaniem zbyt dużej lub zbyt małej ilości bodźców.

Slajd 4

Przykładem sytuacji przeciążającej może być konieczność dojazdu na określoną godzinę do klienta, konieczność weryfikacji trasy na urządzeniu nawigacyjnym, przy włączonym radiu w trakcie rozmowy telefonicznej z przełożonym. Przeciwstawną sytuacją powodującą tzw. głód sensoryczny, może być samotna, nocna jazda autostradą na stałej, dobrze znanej trasie poza granicami Polski, z zepsutym radiem. Obydwie sytuacje mogą być przyczyną mniejszej sprawności, a tym samym większego prawdopodobieństwa popełnienia błędów, zarówno na etapie odbioru, przetwarzania informacji, jak i wykonywania manewrów.  W zależności od określonych cech osobowościowo-temperamentalnych można wyróżnić osoby, które lepiej funkcjonują w sytuacji oddziaływania większej ilości bodźców oraz takie, które najlepiej się czują w odosobnieniu i całkowitej ciszy. Należy pamiętać, że nie dla wszystkich kierowców i nie w każdej sytuacji reguła „w czasie jazdy rozmowa z kierowcą zabroniona”, jest zasadą sprzyjającą bezpieczeństwu jazdy. Np. rozmowa z pasażerem w czasie jazdy nocnej może podtrzymywać ciągłość uwagi, a tym samym zapobiec senności. Należy jednak zwrócić uwagę, że istnieją bardziej skuteczne sposoby radzenia sobie ze zmęczeniem i sennością.
Chcąc zwiększyć bezpieczeństwo można w miarę możliwości przy przydzielaniu i doborze różnych tras i zadań uwzględniać predyspozycje indywidualne kierowców. Najprostszym sposobem ich weryfikacji jest pytanie samego kierowcy, jakie typy tras preferuje, czy lepiej się czuje w czasie jazd krótszych, ale w dużych, zatłoczonych miastach, w długich monotonnych trasach, w jazdach nocnych czy dziennych. Informacje na temat predyspozycji i indywidualnych uwarunkowań sprawności kierowca może uzyskać od psychologów przeprowadzających badania wstępne lub okresowe lub opierać się na swoich aktualnych preferencjach i potrzebach.
Warto uświadamiać kandydatom do zawodu kierowcy, że kierowca autobusu komunikacji miejskiej, kierowca przewozów międzynarodowych, kierowca taksówki lub kierowca flotowy to stanowiska pracy stawiające zupełnie różne wymagania.  Warto zapoznać się z tą specyfiką wymagań jeszcze przed podjęciem decyzji o wyborze miejsca pracy. Np. średnia prędkość eksploatacyjna autobusu miejskiego wynosi ok. 17 km/h i  przejeżdża on dziennie średnio 130 km zatrzymując się średnio 230 razy na przystankach. Zdarza się, że nowo zatrudniony kierowca w komunikacji miejskiej bez wcześniejszych doświadczeń w tego typu pracy zwalnia się po 2 tygodniach twierdząc, że nie zdawał sobie sprawy z obciążeń w tego typu pracy.