PARTNERZY KAMPANII „ZDROWE I BEZPIECZNE MIEJSCE PRACY” 

„Partnerstwo dla prewencji” (2012-2013)
„Stres w pracy? Nie, dziękuję!”(2014-2015)

Akzo Nobel Decorative Paints Sp. z o.o., Warszawa
ASTRA PRO Ośrodek Szkoleniowo-Doradczy, Łódź
AQUA-SOPOT, Sopot

Bama Europa Sp. z o.o., Oława
Biuro Doradczo-Usługowe BHP Andrzej Dziedzic, Dąbrowa Tarnowska
BHP Biuro Konsultingowo - Usługowe BHP Troka, Rumia
BIO - EKO Cezary Koczorski, Rybnik
Biuro System Sp. J., Częstochowa

CEMET Ltd. Sp. z o.o., Gdańsk

Cemex Polska Sp. z o.o.

Centralny Zarząd Służby Więziennej, Warszawa
Centrum Szkolenia i Doradztwa KONTRA Beata Kaczmarek, Katowice
Colgate Palmolive Manufacturing (Poland) sp. z o.o., Świdnica

Dom Pomocy Społecznej, Ostrołęka
Dyzio Lidia Cukrowska, Warszawa
Działdowski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli DAR, Działdowo

ECOL Sp. z o.o., MALIN
EDF Kraków S.A., Kraków
EDF Polska Centrala Sp. z o.o., Warszawa

EDF Rybnik S.A., Rybnik
EDF Toruń S.A., Toruń
EDF Wybrzeże S.A., Gdańsk
Elektrociepłownia „Zielona Góra” S.A. Zielona Góra
Elektrotechnika "MORS" Sp. z o.o., Gdynia

Faelbud Prefabrykaty Sp. z o.o., Lublin
Farm Frites Poland S.A., Lębork
Faurecia Wałbrzych S.A., Wałbrzych
Fundacja Rozwoju Przedsiębiorczości w Łodzi

Fundacja MENTIS – Sztuka świadomego życia, Wrocław

GE Power Controls S.A., Łódź
Główny Inspektorat Sanitarny, Warszawa
Grupa Żywiec S.A, Browar w Elblągu, Żywiec

Iławskie Przedsiębiorstwo Budowlane Sp. z o.o., Iława
Inspeerio centrum psychologiczno-coachingowe, Poznań

Katowicki Holding Węglowy S.A., Katowice
Kirschstein & Partner Polska, Kraków
Knorr-Bremse Systemy dla Kolejowych Środków Lokomocji PL Sp. z o.o., Warszawa

KWK "Kazimierz-Juliusz" Sp. z o.o., Sosnowiec

Lyreco, Sokołów

Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, Częstochowa
Międzyzakładowa Organizacja Związkowa NSZZ „Solidarność” Pracowników Sądownictwa, Katowice
MINI SPACE, Warszawa
MIRP Szkolenia Doradztwo Rafał Peryt, Gorzów Wielkopolski
Mota-Engil Central Europe S.A., Kraków

Naczelna Organizacja Techniczna, Oddz. Ostrołęka, Ostrołęka
NEONET S.A. Kraków, Kraków
NEUCA S.A., GRUPA NEUCA, Toruń
NSZZ "Solidarność" Pracowników Sądownictwa, Warszawa

NSZZ „Solidarność”, Region Wielkopolska Poznań

Operator Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A., Warszawa
Ośrodek Bezpieczeństwa Pracy Grzegorz Szałas, Radom

PCC Exol S.A., Brzeg Dolny
PCC Rokita S.A., Brzeg Dolny
Politechnika Warszawska, Warszawa
Polpharma S.A., Starogard Gdański
Pracownia Psychologiczna NZOZ "Opiekun", Ostrowiec Świętokrzyski

Pracowniczy Ośrodek Maszynowy w Augustowie Sp. z o.o., Augustów

Provident Polska S.A., Warszawa
Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o., Tarnobrzeg
Przedsiębiorstwo Specjalistyczne DRACO, Gdańsk

SITA Polska Sp. z o.o.

SONDEX Braze Sp. z o.o. w Żelazkowie, Nowa Wieś Lęborska
SONDEX Poland Sp. z o.o., Koleczkowo
SONDEX Sp. z o.o. w Żelazkowie
Spółdzielnia Mieszkaniowa "Osiedle Młodych", Poznań
Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa, Zarząd Oddziału w Bełchatowie, Bełchatów

Stowarzyszenie "Zdrowa Praca", Warszawa
SUKCES Elżbieta Komorowska, Warszawa

Systemmax Wojciech Podemski, Wrocław

Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych SKOK, Towarzystwo Ubezpieczeń Na Życie SKOK S.A. Asekuracja Sp. z o.o., Sopot

TurboCare Poland S.A., Lubliniec

Urząd Miasta Działdowo

VIVID HR MANAGEMENT, Warszawa

Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna, Warszawa
Work Max, Doradztwo Personalne i BHP, Częstochowa
WorkNet Doradztwo Kadrowe, Warszawa

Zakład Urządzeń Grzewczych „ELEKTROMET”, Gołuszowice

Zakładowy Związek Zawodowy Banku Pekao S.A., Poznań

Zespół Elektrociepłowni KOGENERACJA S.A., Wrocław
Zespół Szkół im. Synów Pułku w Węglowicach, Węglowice
Ziaja Ltd Zakład Produkcji Leków sp. z o.o. Kolbudy

Stan na 6 listopada 2015 r.

Źródłem stresu w pracy mogą być zarówno bodźce fizyczne (np. hałas, niewłaściwe oświetlenie, zbyt wysoka lub zbyt niska temperatura, zapylenie, promieniowanie), jak i bodźce psychospołeczne. W tym drugim przypadku możemy mówić o stresie psychospołecznym w pracy. Jego przyczynami są najczęściej:

-      przeciążenie ilościowe pracą:

• znaczny wysiłek fizyczny w pracy
• zbyt duża liczba nowych zadań w pracy, ciągłe zmiany w pracy
• narzucone przez maszynę lub inne osoby tempo pracy
• praca w pośpiechu
• praca pod presją czasu
• nagłe i znaczne ilości pracy do wykonania
• zbyt dużo pracy do wykonania – zabieranie pracy do domu, ciągła praca w nadgodzinach, zbyt mała ilość etatów w zakładzie.
  

-       przeciążenie jakościowe pracą:

• konieczność zachowania czujności przez cały czas pracy
• wykonywanie zadań trudnych i skomplikowanych umysłowo
• odpowiedzialność za ludzi
• odpowiedzialność za mienie dużej wartości
• konieczność wyboru „mniejszego zła”, dylematy moralne
• konieczność podejmowania decyzji o znacznych możliwych konsekwencjach.

-      niedociążenie jakościowe pracą:

• wykonywanie prostych, powtarzalnych, monotonnych czynności
• praca wysoce zautomatyzowana
• praca poniżej możliwości.
  
  

-      ograniczony zakres kontroli nad pracą:

• sztywne, niezmienne godziny lub czas pracy
• niemożność przerwania pracy w razie potrzeby
• niemożność decydowania o sposobie wykonania zadania
• praca pod presją innych osób
• ciągłe zmiany warunków, sposobu, organizacji, miejsca pracy
• brak wiedzy nt. celu pracy – poczucie bycia „trybikiem w maszynie”
• brak informacji nt. efektów pracy – poczucie wykonywania „pracy bez sensu”.

-      niejasność pełnionej roli zawodowej:

• brak wiedzy nt. przydzielonych obowiązków
• nieznany zakres odpowiedzialności
• brak wiedzy nt. sposobu wykonywania pracy (np. brak szkoleń wstępnych, wprowadzenia w obowiązki)
• konieczność „samozatrudnienia się” w dotychczasowym miejscu pracy.

-      konflikt roli zawodowej:

• niespójne, sprzeczne, zmienne wymagania przełożonych
• wzajemnie sprzeczne oczekiwania ze strony różnych osób: przełożonych, klientów, współpracowników
• kontakty z „niezadowolonymi” klientami
• konieczność kooperacji z wieloma podmiotami
• wpływ pracy na życie rodzinne –praca w nadgodzinach, częste lub długie wyjazdy służbowe, niemożność sprawowania opieki nad dzieckiem
• ciągła dyspozycyjność
• niski prestiż społeczny pracy lub zawodu
• brak możliwości awansu, rozwoju, podwyżki
• praca poniżej aspiracji.

-      brak wsparcia ze strony współpracowników i/lub przełożonych:

• system motywacyjny firmy zorientowany na rywalizację między pracownikami
• konflikty między współpracownikami
• brak informacji potrzebnych w pracy
• brak środków, wyposażenia, urządzeń lub materiałów potrzebnych do pracy
• brak wiedzy o planowanych lub trwających zmianach w przedsiębiorstwie lub w sposobie wykonywania pracy
• osamotnienie, np. ze względu na rodzaj obowiązków – „jedno takie stanowisko w firmie”
• nieudzielanie pomocy w ogóle, pomoc niewystarczająca lub nadchodząca zbyt późno
• utrudniony w razie potrzeby kontakt z przełożonym, współpracownikami
• uznaniowe traktowanie i ocenianie
• dyskryminacja ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony lub w pełnym albo w niepełnym wymiarze czasu pracy
• przemoc fizyczna ze strony współpracowników lub przełożonych
• przemoc psychiczna ze strony współpracowników lub przełożonych: nękanie, zastraszanie, poniżanie, ośmieszanie, izolowanie, eliminowanie z zespołu.

-      fizyczne warunki pracy:

• hałas na stanowiskach lub w pomieszczeniach pracy
• zbyt wysokie temperatury
• zbyt niskie temperatury
• nieprzyjemne lub uciążliwe zapachy na stanowiskach pracy
• obecność na stanowiskach pracy substancji łatwopalnych, wybuchowych, drażniących, żrących lub trujących.

Reakcja stresowa jest atawizmem, którego zadaniem jest przygotowanie człowieka do reakcji na zagrożenie. Z tego powodu w czasie stresu:

• aktywowane są wszystkie układy wewnętrzne człowieka: układ krwionośny, mięśniowo-szkieletowy, trawienny, nerwowy, odpornościowy, zwiększa się wydzielanie adrenaliny, noradrenaliny, tyroksyny, kortyzolu; powoduje to przyspieszanie akcji serca, zwiększanie napięcia mięśni, pogłębianie i przyspieszanie oddechu, wzrost ciśnienia krwi, zmniejszanie wrażliwości na ból, przyspieszanie procesów przemiany materii, wzrost wydolności i siły fizycznej
• uwaga osoby koncentruje się na zagrożeniu (zadaniu), człowiek nie zwraca uwagi na pozostałe rzeczy w otoczeniu (zawężenie uwagi), odczuwa niepokój, lęk, czasem złość, gniew lub strach
• osoba jest pobudzona, nadruchliwa, niecierpliwa, odczuwa przymus działania, w stanie silnego napięcia może nawet zachować się agresywnie.

Stres związany z pracą sam w sobie nie jest chorobą. Jest ludzką reakcją na wymagania stawiane przez pracę. Jednak gdy poziom odczuwanego stresu jest duży, stres utrzymuje się długo, nie są usuwane jego przyczyny oraz nie równoważy się jego negatywnego wpływu na zdrowie, może z biegiem czasu doprowadzić do różnego rodzaju chorób.

Gdy wymagania w pracy są dostosowane do możliwości fizycznych lub psychicznych człowieka, pracownik posiada odpowiednią wiedzę, umiejętności i może korzystać z pomocy  innych osób, problemy w pracy zostają rozwiązane i stres ustępuje. Po okresie wypoczynku możliwe jest podjęcie następnej aktywności. Taki rodzaj stresu wzmacnia poczucie wartości pracownika, zachęca do zmian, uczenia się i robienia nowych rzeczy – jest korzystny dla pracownika, jego pracodawcy i całego przedsiębiorstwa.

Gdy wymagania pojawiają się często, trwają długo, są tak duże, że przekraczają możliwości człowieka lub pracownik nie posiada wiedzy, umiejętności lub wsparcia innych osób potrzebnych do poradzenia sobie z nimi – problemy nie zostają rozwiązane i reakcja stresowa trwa cały czas. Osoba znajduje się w stanie ciągłego napięcia, pobudzenia, aktywacji wszystkich opisanych wcześniej układów wewnętrznych organizmu. W zależności od sytuacji i przyczyny stresu może odczuwać też rożnego różnego rodzaju przykre uczucia, takie jak  strach, lęk, złość, gniew. Gdy napięcie utrzymuje się przez długi czas, osoba może zacząć tracić siły, odczuwać wywołane nim zmęczenie i bóle mięśniowo-szkieletowe. Przedłużający się stres zamiast do aktywności zachęca więc do oszczędzania energii. Osoba jest niechętna działaniu, jakimkolwiek zmianom i dodatkowym obowiązkom w pracy. Gdy sytuacja w miejscu pracy nie ulega zmianie, z czasem może pojawić się także apatia, smutek, poczucie bezradności, poczucie winy, utrata zaufania do samego siebie, a w końcu także utrata zaufania do przełożonych i współpracowników, utrata zaufania do firmy.

Taki rodzaj stresu obniża poczucie własnej wartości, czasowo obniża też zdolność do radzenia sobie z nowymi lub trudnymi zadaniami w pracy – jest niekorzystny zarówno dla pracownika, jego pracodawcy, jak i całego przedsiębiorstwa. Powrót do pełnej aktywności zawodowej możliwy jest po okresie wypoczynku i regeneracji organizmu. Może wymagać także częściowej zmiany sposobu pracy, stopniowego wdrażania się do obowiązków zawodowych, wyrozumiałości lub dodatkowej pomocy ze strony przełożonych, współpracowników, rodziny i specjalistów.

Przedłużające się stany stresu mogą prowadzić do reakcji nerwicowych, takich jak stany lękowe czy depresyjne. Szczególnym przejawem przedłużającego się stresu w pracy, któremu poświęca się obecnie wiele uwagi, jest zjawisko wypalenia zawodowego. Początkowo wypalenie kojarzono z pracą w zawodach związanych ze świadczeniem bezpośrednich usług/pomocy na rzecz innych, a więc z pielęgniarkami, nauczycielami, lekarzami, opiekunami społecznymi itp. Zaobserwowano, że wysokie wymagania emocjonalne, jakie stawiają prace tego typu, po pewnym czasie doprowadzają do pojawienia się symptomów silnego stresu. Obecnie zjawisko wypalenia zawodowego obserwowane i opisywane jest także w innych zawodach. Wypalenie odnotowuje się głównie u ludzi młodych, po dwóch, trzech latach od rozpoczęcia pracy, szczególnie u tych, którzy przystępują do pracy z wysokimi, często idealistycznymi oczekiwaniami co do roli, jaką powinna spełnić ich praca i oni sami.

JAKIE SĄ SKUTKI ZDROWOTNE STRESU W MIEJSCU PRACY?

Długotrwały stres w miejscu pracy może prowadzić do wyczerpania fizycznego i psychicznego każdej osoby oraz odczuwania przez nią dolegliwości somatycznych. Gdy sytuacje takie powtarzają się wielokrotnie, mogą z upływem czasu doprowadzić do zmian w stanie zdrowia, takich jak:

-       bólów mięśni karku, barków oraz okolicy krzyżowo-lędźwiowej kręgosłupa

-       owrzodzenia układu pokarmowego oraz bolesnych skurczów jelit

-       obniżenia odporności organizmu i związanych z nią chorób infekcyjnych

-       nadciśnienia tętniczego, udaru mózgu, choroby wieńcowej, zawału mięśnia sercowego

-       depresji, nerwic

-       zwiększenia ryzyka zachorowania na chorobę nowotworową

-       innych (u osób aktywnych zawodowo obniżających napięcie wywołane przez stres przy pomocy alkoholu, tytoniu lub środków odurzających mogą występować dodatkowo schorzenia spowodowane nadużywaniem ww. substancji).

JAKIE STRES WPŁYWA NA FUNKCJONOWANIE FIRMY/ORGANIZACJI?

Stres doświadczany przez pracowników odbija się na funkcjonowaniu całej organizacji. Jego przejawami są m.in.:

-        zwiększona absencja

-        wzrost kosztów związanych z większą zachorowalnością

-        zmniejszona produktywność: gdy stres osiągnie wysoki poziom, produktywność zmniejsza się; nawet jeśli pracownicy są obecni w pracy, to jakość wytwarzanego przez nich produktu i usług obniża się

-        wzrost liczby wypadków: nadmierny poziom pobudzenia zwiększa prawdopodobieństwo błędu, a w konsekwencji i wypadku; niektórzy eksperci szacują, że stres jest odpowiedzialny za 60 ÷ 80% wypadków w miejscu pracy[i]

-        większa rotacja personelu

-        gorsza atmosfera w pracy, niechęć do zmian i nowości, słabo zmotywowani pracownicy.

W ten sposób chroniczny i nie zmniejszany stres w miejscu pracy może zwiększać koszty funkcjonowania przedsiębiorstwa oraz być przyczyną strat.  Podejmowane w pośpiechu błędne decyzje, spadek efektywności i wydajności w pracy, niezadowoleni klienci, koszty wypadków przy pracy, zastępstw nieobecnych pracowników, selekcji, naboru, szkolenia i przygotowania zawodowego nowych pracowników lub kierowników zatrudnianych na miejsce tych, którzy odeszli – to tylko przykłady kosztów, które mogą być spowodowane przez niepotrzebny stres w miejscu pracy.