Zasady ustalania wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń chemicznych czynników szkodliwych w środowisku pracy
Sławomir Czerczak

Przedstawiono historię dotyczącą ustalania wartości NDS w Polsce. Omówiono system ustalania wartości NDS dla środowiska pracy w Polsce. Pełne dokumentacje substancji chemicznych przygotowane w celu ustalenia standardów higienicznych są publikowane w kwartalniku Międzyresortowej Komisji „Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy”.

Benzotiazol - metoda oznaczania
Ewa Kozieł

Metodę stosuje się do oznaczania benzotiazolu w powietrzu na stanowiskach pracy podczas przeprowadzania kontroli warunków sanitarnohigienicznych. Metoda polega na adsorpcji par benzotiazolu na ORBO-43, desorpcji chloroformem i analizie chromatograficznej z detekcją płomieniowo-fotometryczną otrzymanego roztworu. Oznaczalność metody wynosi 2,5 mg/m³.

Bromochlorometan - metoda oznaczania
Barbara Romanowicz

Metodę stosuje się do oznaczania zawartości par bromochlorometanu w powietrzu na stanowiskach pracy podczas przeprowadzania kontroli warunków sanitarnohigienicznych. Metoda polega na adsorpcji par bromochlorometanu na węglu aktywnym, desorpcji substancji disiarczkiem węgla i analizie chromatograficznej otrzymanego roztworu. Oznaczalność metody wynosi 100 mg/m³.

2-(2-Butoksyetoksy)etanol - metoda oznaczania
Wiktor Wesołowski, Małgorzata Kucharska

Metodę stosuje się do oznaczania stężeń par 2-(2-butoksyetoksy)etanolu w powietrzu na stanowiskach pracy podczas przeprowadzania kontroli warunków sanitarnohigienicznych. Metoda polega na adsorpcji par 2-(2-butoksyetoksy)etanolu na węglu aktywnym, wyekstrahowaniu substancji mieszaniną dichlorometanu i metanolu oraz analizie chromatograficznej otrzymanego roztworu. Oznaczalność metody wynosi 10 mg/m³ powietrza.

2-Chlorobuta-1,3-dien - metoda oznaczania
Anna Jeżewska

Metoda polega na adsorpcji par 2-chlorobuta-1,3-dienu na węglu aktywnym, desorpcji disiarczkiem węgla, i analizie chromatograficznej (GC-FID) otrzymanego roztworu. Oznaczalność metody wynosi 0,25 mg/m³.

Disiarczek dimetylu - metoda oznaczania
Joanna Kowalska

Metoda polega na adsorpcji par disiarczku dimetylu na węglu aktywnym, desorpcji dichlorometanem i analizie chromatograficznej (GC-FID) otrzymanego roztworu. Oznaczalność metody wynosi 0,3 mg/m³.

3-(2,3-Epoksypropoksy)propen - metoda oznaczania
Anna Jeżewska

Metoda polega na adsorpcji par 3-(2,3-epoksypropoksy)propenu na węglu aktywnym, desorpcji mieszaniną dichlorometanu i metanolu oraz analizie chromatograficznej (GC-FID) otrzymanego roztworu. Oznaczalność metody wynosi 0,75 mg/m³.

2-Etyloheksan-1-ol - metoda oznaczania
Anna Jeżewska

Metoda polega na adsorpcji par 2-etyloheksan-1-olu na węglu aktywnym, desorpcji dichlorometanem oraz analizie chromatograficznej (GC-FID) otrzymanego roztworu. Oznaczalność metody wynosi 20 mg/m³.

n-Heptan - metoda oznaczania
Barbara Romanowicz

Metodę stosuje się do oznaczania zawartości par n-heptanu w powietrzu na stanowiskach pracy podczas przeprowadzaniu kontroli warunków sanitarnohigienicznych. Metoda polega na adsorpcji par n-heptanu na węglu aktywnym, desorpcji substancji disiarczkiem węgla i analizie chromatograficznej otrzymanego roztworu. Oznaczalność metody wynosi 60 mg/m³.

2,2'-Iminodietanol - metoda oznaczania
Krystyna Wróblewska-Jakubowska

Metodę stosuje się do oznaczania zawartości 2,2'-iminodietanolu w powietrzu na stanowiskach pracy podczas przeprowadzania kontroli warunków sanitarnohigienicznych. Metoda polega na przepuszczeniu badanego powietrza przez filtr polipropylenowy FIPRO, ekstrakcji substancji za pomocą mieszaniny metanol-woda i analizie chromatograficznej otrzymanego roztworu. Oznaczalność metody wynosi 2,25 mg/m³.

Paration metylowy - metoda oznaczania
Teresa Nazimek

Metoda polega na pobraniu zawartego w powietrzu parationu metylowego na sorbent – żel krzemionkowy z chemicznie związaną fazą oktadecylową (ODS-C18) i ekstrakcji substancji z sorbentu eterem dietylowym. Suchą pozostałość po odparowaniu eteru rozpuszcza się w cykloheksanie. Paration metylowy oznacza się w otrzymanym roztworze metodą chromatografii gazowej z detektorem azotowo-fosforowym (NPD) na kolumnie kapilarnej. Najmniejsze stężenie parationu metylowego, jakie można oznaczać podaną metodą, wynosi 0,025 mg/m³.

Pyły zawierające azbest chryzotylowy oraz pyły zawierające azbest chryzotylowy i inne minerały włókniste z wyjątkiem krokidolitu. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego
Edward Więcek, Helena Woźniak

Azbest chryzotylowy jest uwodnionym krzemianem magnezu, który znalazł zastosowanie głównie do produkcji wyrobów azbestowo-cementowych, włókienniczych, izolacyjnych, uszczelniających i ciernych. Największe stężenia pyłu całkowitego azbestu chryzotylowego w Polsce stwierdzono w zakładach wyrobów azbestowo-cementowych i stosujących wyroby azbestowe, a największe stężenia respirabilnych włókien mineralnych – w zakładach włókienniczo-azbestowych i wyrobów ciernych. Stężenia te często przekraczały wartości NDS. Narażenie zawodowe na azbest może być przyczyną następujących chorób: pylicy płuc (azbestozy), raka płuca i znacznie rzadziej międzybłoniaka. Możliwe są także nowotwory o innej lokalizacji. Dla pylicy płuc i raka płuca udowodniono zależność między skutkiem zdrowotnym a dawką kumulowaną pyłu; w przypadku obydwu schorzeń udowodniono wzrost ryzyka u nałogowych palaczy tytoniu. Uwzględniając wyniki badań epidemiologicznych, z których wynika, że średnia wartość LOAEL wynosi 86 wł · lata · cm³, a także po przyjęciu odpowiednich współczynników niepewności, zaproponowano wartość NDS dla pyłów azbestu chryzotylowego oraz pyłów zawierających azbest chryzotylowy i inne minerały włókniste z wyjątkiem krokidolitu, która wynosi 0,2 wł/cm³, zamiast dotychczasowej wartości 0,5 wł/cm³. Nie ma podstaw do zmiany wartości NDS dla pyłu całkowitego, która wynosi 1 mg/m³. Oszacowane ryzyko nowotworowe (rak płuca) dla narażenia zawodowego na stężenia 0,2 wł/cm³ dla osób palących wynosi: od 1,2 · 10-3 przy 10-letnim okresie narażenia do 4,8 · 10^-3 dla 40-letniego okresu narażenia, a dla osób niepalących od 1,2 10^-4 do 4,8 · 10^-4, odpowiednio przy 10- i 40-letnim okresie narażenia. Ryzyko nowotworowe (rak płuca i międzybłoniak) wynosi od 5 · 10^-4 przy rocznym narażeniu i do 4 · 10^-3 przy 20-letnim okresie narażenia.