Informacje ogólne

Międzynarodowa Organizacja Pracy (ILO) szacuje, że co roku na świecie dochodzi do 270 milionów wypadków przy pracy. Prawie 350 000 wypadków przy pracy to wypadki śmiertelne (prawie 1000 dziennie). Szacuje się, że w wyniku wypadków przy pracy co roku życie traci 22 000 dzieci.

Ogółem w wyniku nieodpowiednich warunków pracy (wypadków przy pracy i chorób zawodowych), co roku umierają prawie 2 miliony pracowników(5 000 dziennie).

W Polsce w roku 2004 wypadkom przy pracy uległo ponad 87 tyś. osób, co daje średnio 238 osób poszkodowanych w wypadkach przy pracy każdego dnia. Ponad 1 000 osób uległo wypadkom ciężkim, a 490 poniosło śmierć.

Samo zbieranie danych o wypadkach przy pracy i prowadzenie ich statystyk nie jest działaniem prewencyjnym, ale odpowiednio zebrane i przeanalizowane dane powinny być podstawą planowania takich działań zarówno na poziomie przedsiębiorstwa jak i całego państwa.

Wypadki przy pracy w Polsce w 2004 r.

Według wstępnych danych GUS za rok 2004 w Polsce zgłoszono 87 050 osób poszkodowanych w wypadkach przy pracy. Jest to liczba o 1% większa w porównaniu z rokiem poprzednim. Zmiany liczby wypadków przy pracy od roku 1990 przedstawia poniższy wykres.

Rys. Wypadki przy pracy w Polsce w latach 1990 – 2004

W 2004 roku wypadkom ciężkim uległo 1 029 osób, a śmierć poniosło 490 osób.

Największą liczbę osób poszkodowanych w wypadkach przy pracy odnotowano w 2003 roku w przedsiębiorstwach zajmujących się (wg PKD):
· przetwórstwem przemysłowym 34 234 (32 317 w 2003r.)
· handlem i naprawami 8 779 (8 557 w 2003r. )
· ochroną zdrowia i opieką społeczną 7 889 ( 7 986 w 2003r.)
· budownictwem 7 024 ( 7 304 w 2003r.)

Podobnie jak w latach ubiegłych, najczęstszą przyczyną wypadków przy pracy w roku 2004 były nieprawidłowe zachowanie się pracownika (54% ogólnej liczby zgłoszonych przyczyn). Kolejne pod względem liczebności przyczyny wypadków przy pracy to niewłaściwa organizacja (12,8%), w tym niewłaściwa organizacja pracy (6,4%) i stanowiska pracy (6,4%), oraz niewłaściwy stan czynnika materialnego (12,2%).

Bardziej szczegółowe zestawienia statystyczne dotyczące wypadków przy pracy w Polsce w poszczególnych latach znajdziecie Państwo w dziale: Statystyki wypadków przy pracy

Wypadki przy pracy w Polsce w 2003 r.

W 2003 roku odnotowano w Polsce pierwszy od roku 1997 wzrost liczby wypadków przy pracy. Liczba 85 440 osób poszkodowanych w 2003 roku w wypadkach przy pracy jest o 6,1% większa niż w roku poprzednim. Zmiany liczby wypadków przy pracy od roku 1990 przedstawia poniższy wykres.

Rys. Wypadki przy pracy w Polsce w latach 1990 – 2003

W 2003 roku wypadkom ciężkim uległo 1 005 osób, a śmierć poniosło 522 osób.

Największą liczbę osób poszkodowanych w wypadkach przy pracy odnotowano w 2003 roku w przedsiębiorstwach zajmujących się (wg PKD):
· przetwórstwem przemysłowym 32 317 (30 484 w 2002r.)
· handlem i naprawami 8 557 ( 7 828 w 2002r.)
· ochroną zdrowia i opieką społeczną7 986( 7 570 w 2002r.)
· budownictwem 7 304 ( 7 861 w 2002r.)

Podobnie jak w latach ubiegłych, najczęstszą przyczyną wypadków przy pracy w roku 2003 były nieprawidłowe achowanie się pracownika (53% ogólnej liczby przyczyn). Kolejne pod względem liczebności przyczyny wypadków przy pracy to niewłaściwa organizacja (12,9%), w tym niewłaściwa organizacja pracy (6,6%) i stanowiska pracy (6,3%), oraz niewłaściwy stan czynnika materialnego (12,3%).

Wypadki przy pracy w rolnictwie.

Definicję wypadku przy pracy rolniczej można znaleźć w obwieszczeniu Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. 1998 nr 7 poz. 25 z późn. zm.)

Zgodnie z nim za wypadek przy pracy rolniczej uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło podczas wykonywania czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej albo pozostających w związku z wykonywaniem tych czynności:
1) na terenie gospodarstwa rolnego, które ubezpieczony prowadzi lub w którym stale pracuje, albo na terenie gospodarstwa domowego bezpośrednio związanego z tym gospodarstwem rolnym lub
2) w drodze ubezpieczonego z mieszkania do gospodarstwa rolnego, o którym mowa w pkt 1, albo w drodze powrotnej, lub
3) podczas wykonywania poza terenem gospodarstwa rolnego, o którym mowa w pkt 1, zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej albo w związku z wykonywaniem tych czynności, lub
4) w drodze do miejsca wykonywania czynności, o których mowa w pkt 3, albo w drodze powrotnej.

Dane dotyczące wypadków przy pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych są gromadzone przez Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS) i dotyczą tylko osób tam ubezpieczonych.

W 2003 roku do placówek terenowych i oddziałów regionalnych KRUS zgłoszono 52 556 zdarzeń wypadkowych z których za wypadki przy pracy rolniczej uznano 46 968. Jest to więcej o 1 693 (tj. 3,7%) niż w roku poprzednim, przy czym należy wziąć pod uwagę, że zanotowano również wzrost liczby ubezpieczonych (o 3,1%).

Rys. Wypadki w Rolnictwie w latach 1990-2003

W porównaniu do roku 2002 spadła liczba wypadków przy pracy rolniczej wśród dzieci do lat 15, z 1 019 do 963 w roku 2003.

W wypadkach przy pracy rolniczej w 2003 r. straciło życie 221 osoby (o 2 osoby więcej niż w roku 2002), w tym dwoje dzieci.

Oprócz wzrostu liczby ubezpieczonych w KRUS, do wzrostu liczby wypadków przy pracy rolniczej przyczyniły się:

· stosowanie niebezpiecznych metod pracy i brak świadomości istniejących zagrożeń,
· lekceważenie istniejących zagrożeń,
· brak osłon ruchomych części maszyn oraz brak nawyku stosowania środków ochrony indywidualnej,
· wykonywanie napraw sprzętu we własnym zakresie bez odłączania napędu lub zasilania elektrycznego,
· brak odpowiedniego zaplecza technicznego do wykonywania napraw sprzętu rolniczego,
· zmiany kierunków produkcji bez przygotowania należytego zaplecza technicznego,
· starzenie się i zużycie eksploatacyjne środków produkcji,
· stosowanie niebezpiecznego sprzętu wykonanego we własnym zakresie lub sprowadzonego z zagranicy,
· brak wśród rolników rozpoznania stanu swojego zdrowia i wykonywanie pracy mimo istniejącej choroby,
· wykonywanie prac przez osoby starsze i angażowanie dzieci do prac, których nie powinny wykonywać.