REALIZATOR PROGRAMÓW TELEWIZYJNYCH
1. Informacje ogólne
Zadaniem realizatora programów telewizyjnych jest przeprowadzenie działań twórczych, realizacyjnych oraz techniczno-organizacyjnych w celu stworzenia zgodnego z koncepcją autorów oraz atrakcyjnego dla widzów przekazu audiowizualnego.
Realizator uczestniczy w pracach redakcyjnych, w wyborze miejsca i czasu realizacji, konsultuje projekt i wykonanie scenografii. Nadzoruje pracę ekipy technicznej zajmującej się ustawieniem sprzętu na planie, kieruje przebiegiem prób tekstowych, sytuacyjnych i kamerowych. W trakcie nagrania (również wtedy, gdy program jest emitowany na żywo) wydaje dyspozycje uczestnikom programu, realizatorom, specjalistom technicznym i obsłudze planu. Gdy w realizację programu nie jest zaangażowany reżyser, realizator przejmuje częściowo także jego zadania. Jest odpowiedzialny za przekaz treści, za jakość pracy współpracujących z nim pozostałych realizatorów. Odpowiada za kształt programowo-artystyczny programu oraz jakość techniczną przekazu.
Praca realizatora programów ma jednocześnie charakter koncepcyjny i organizacyjny. Czynności przez niego wykonywane mają jednocześnie charakter intelektualny (przełożenie koncepcji autora programu na wizualny kształt), werbalny (komunikacja z uczestnikami i realizatorami programu) i motoryczny (poruszanie się po planie programu, obsługa specjalistycznych urządzeń, typu mikser wizyjny, mikser efektów specjalnych, syntezator tekstów, monitory, komputery).
Realizator programów telewizyjnych może pracować w studiu telewizyjnym, w salach teatralnych, widowiskowych, koncertowych, w amfiteatrach i estradach plenerowych (często również podczas programów realizowanych na żywo). Realizator współpracuje z autorami programu, reżyserem, ekipą techniczną i innymi realizatorami. Rzadko pracuje przez 8 godzin w stałych dniach, najczęściej zawód ten wymaga elastyczności i dopasowania godzin i dni pracy do charakteru, terminu nagrania oraz organizacji prac nad programem. Praca może być wykonywana w godzinach wieczornych i nocnych, również w weekendy; może się wiązać z częstymi podróżami, także zagranicznymi. Działania są nadzorowane i konsultowane z reżyserem lub redaktorem programu.
Realizator programów może być pracownikiem etatowym telewizji, ale często prowadzi własną działalność gospodarczą i podejmuje różnego rodzaju zlecenia.
Do warunków uciążliwych w tym zawodzie należy praca przy intensywnym, sztucznym oświetleniu, w zamkniętych pomieszczeniach silnie klimatyzowanych lub o temperaturze przekraczającej pokojową, a także praca na zewnątrz, często w niekorzystnych warunkach atmosferycznych. Praca realizatora wymaga częstych intensywnych kontaktów z innymi ludźmi.
2. Wymagania
W pracy realizatora programów bardzo ważna jest otwartość, komunikatywność i łatwość precyzyjnego i jasnego formułowania i przekazywania myśli oraz dostosowywania się do różnorodnych warunków pracy. Realizator powinien charakteryzować się opanowaniem, samodzielnością, stanowczością i umiejętnością szybkiego podejmowania racjonalnych decyzji. Powinien być osobą bardzo dobrze zorganizowaną, staranną i sumienną, posiadającą zdolność koncentracji i podzielności uwagi. Przydatna jest wyobraźnia przestrzenna, dobra pamięć wzrokowa i słuchowa oraz umiejętność twórczego myślenia i działania.
Realizator powinien być człowiekiem inteligentnym, mieć jasną koncepcję tego, co robi, mieć silną osobowość. Powinien używać władzy z umiarem i kulturą, w sposób stanowczy i celowy, pamiętając, że kieruje zespołem twórców.
W zawodzie realizatora programów niezbędny jest bardzo dobry wzrok, słuch, dobra koordynacja wzrokowo-ruchowa, zdolności manualne i spostrzegawczość. Konieczne jest też prawidłowe rozpoznawanie barw, prawidłowe widzenie małych szczegółów pracy wzrokowej, brak zaburzeń widzenia o zmroku, widzenie stereoskopowe oraz prawidłowe pole widzenia.
Przydatna jest dobra ogólna kondycja i wydolność fizyczna.
3. Czynniki utrudniające zatrudnienie w zawodzie
Utrudnieniem w wykonywaniu zawodu jest niepełnosprawność słuchu, która nie może być skorygowana aparatem słuchowym w takim stopniu, aby stan słuchu umożliwiał kontakt ze współpracownikami i twórcami oraz realizację zadań. Ograniczeniem mogą być zaburzenia niewielkiego i znacznego stopnia sprawności kończyn górnych, w szczególności w zakresie zręczności palców i rąk, a także dysfunkcja znacznego stopnia kończyn dolnych – ze względu na ograniczoną mobilność.
4. Możliwość zatrudnienia w zawodzie osób z niepełnosprawnością
4.1. Osoby z dysfunkcją narządu ruchu
Możliwe jest zatrudnienie w tym zawodzie osób z niewielką dysfunkcją kończyn górnych (jednoręcznych) i dolnych, która nie wyklucza wykonywania czynności pracy w pozycji stojącej i podczas przemieszczania się, pod warunkiem dostosowania środowiska i stanowiska pracy.
4.2. Osoby z dysfunkcją narządu wzroku
Istnieje możliwość zatrudnienia osób z nieznaczną dysfunkcją narządu wzroku, jeśli jest skorygowana przez odpowiednie szkła optyczne lub soczewki kontaktowe.
4.3. Osoby z dysfunkcją narządu słuchu
Zawód mogą wykonywać osoby słabosłyszące, na wybranych stanowiskach pracy, pod warunkiem zapewnienia im odpowiednich pomocy technicznych przystosowania środowiska i stanowiska pracy. Polecana jest praca koncepcyjna i organizacyjna.
4.4. Osoby z dysfunkcją sfery psychicznej
Osoby z chorobami psychicznymi mogą pracować w zawodzie pod warunkiem, że praca, poza wyjątkowymi sytuacjami (wyjazdy, sytuacje kryzysowe w firmie), nie zaburza rytmu dnia i nocy pracownika i zachowana jest zasada równego traktowania pracowników.
5. Potrzeba przystosowania stanowiska pracy do potrzeb i możliwości osób z niepełnosprawnością
5.1. Osoby z dysfunkcją narządu ruchu
Osoby z dysfunkcją kończyn górnych
Osoby z niewielką dysfunkcją kończyn górnych mogą potrzebować ograniczenia lub eliminacji zadań wymagających dużej sprawności rąk i palców oraz zastosowania indywidualnych pomocy technicznych, które usprawniają pracę biurową czy obsługę urządzeń. Osobom z dysfunkcją jednej kończyny górnej mogą być potrzebne pomoce techniczne (ortezy, protezy), ułatwiające lub umożliwiające pracę, w tym obsługę komputera. Obecny stan technologiczny dotyczący dostosowywania sprzętu komputerowego do potrzeb osób ze znacznymi dysfunkcjami kończyn górnych pozwala na korzystanie z niego osobom z porażeniami i przykurczami. Dostosowanie może dotyczyć obsługi klawiatury komputerowej i myszki.
Osoby z dysfunkcją kończyn dolnych
Dla osób z niewielką dysfunkcją kończyn dolnych, jeżeli jest to możliwe, należy tak zorganizować pracę oraz ograniczyć zakres zadań, aby część z nich mogła być wykonywana w pozycji siedzącej lub w pozycji stojącej z podparciem bioder i pleców.
Osoby poruszające się o kulach, mogą potrzebować zainstalowania uchwytów i poręczy ułatwiających wstawanie i podpieranie w czasie stania. Kolejna możliwa adaptacja to dostosowanie wielkości stanowiska pracy i wysokości blatów biurka do indywidualnych potrzeb oraz umieszczenie wykorzystywanych urządzeń w zasięgu rąk pracownika. Również siedzisko należy przystosować do indywidualnych potrzeb pracownika z niepełnosprawnością (regulowana wysokość, uchylne siedzisko, regulowany podnóżek, blokada kół, regulowane lub indywidualnie profilowane oparcie tylne, regulowane i odchylane podłokietniki).
5.2. Osoby z dysfunkcją narządu wzroku
W zawodzie mogą pracować osoby z nieznacznymi wadami i dysfunkcjami narządu wzroku dającymi się skorygować szkłami optycznymi lub soczewkami kontaktowymi.
W określonych sytuacjach należy częściowo lub całkowicie wyeliminować zadania i czynności robocze wymagające dobrej koordynacji wzrokowo-ruchowej. Pomocna jest stała lokalizacja elementów środowiska i stanowiska pracy.
5.3. Osoby z dysfunkcją narządu słuchu
Osoby słabosłyszące powinny stosować aparaty słuchowe korygujące słuch (zwłaszcza w częstotliwościach pasma mowy) w stopniu umożliwiającym swobodne, werbalne komunikowanie się z innymi osobami (słuch wydolny socjalnie) oraz umożliwiające wykonywanie zadań zawodowych. Zaleca się ograniczenie hałasu tła oraz pogłosu w pomieszczeniu pracy w celu poprawy warunków percepcji dźwięku oraz poprawy warunków komunikacji werbalnej.
Wskazane jest rozszerzenie sygnalizacji ostrzegawczej o sygnalizację świetlną lub wizyjną uzupełniającą dźwiękowe sygnały bezpieczeństwa w miejscach potencjalnego przebywania pracownika (pomieszczenie pracy, toaleta, pokój socjalny itp.) lub sygnalizację wibracyjną, informującą o ewentualnym niebezpieczeństwie.
Zaleca się, aby w miarę możliwości urządzenia teleinformatyczne, takie jak telefon, komputer itp., były dostosowane do aparatów słuchowych (np. mogą być wyposażone w systemy pętli indukcyjnej lub systemy FM). Urządzenia komunikacyjne mogą być również wyposażone w sygnalizację wizyjną, drganiową lub opartą na przewodnictwie kostnym.
Zgodnie z zasadami profilaktyki medycznej, osobom, u których występuje m.in. odbiorcze trwałe podwyższenie progu słyszenia (również gdy dotyczy tylko jednego ucha), nie zaleca się wykonywania czynności w hałasie. W związku z tym może się okazać potrzebne ograniczenie bądź eliminacja zadań zawodowych realizatora programów telewizyjnych, których wykonywanie wiąże się z przebywaniem w hałasie o dużym poziomie dźwięku (koncerty, imprezy plenerowe).
Korzystna jest praca w zespole z możliwością podziału obowiązków.
5.4. Osoby z dysfunkcją sfery psychicznej
Osoby podejmujące pracę powinny być w przyjazny sposób zapoznawane ze strukturą i kulturą organizacyjną firmy. Powinny także otrzymać jasne i niedwuznaczne informacje oraz instrukcje odnośnie do podejmowanych zadań.
W firmie zatrudniającej pracownika z tą niepełnosprawnością należy wprowadzić przyjazny tryb informowania o jego problemach zdrowotnych czy społecznych, najlepiej, gdy wie o nich „osoba zaufania”. Można wypracować także obyczaj, że członkowie zespołu pracowniczego interesują się sytuacją społeczną i zdrowotną pracownika, i biorą ją pod uwagę we współpracy. Mogą się przy tym uczyć podmiotowego traktowania pracownika z niepełnosprawnością – pozyskiwać wiedzę o jego sytuacji, przede wszystkim od niego samego, lub – za jego wiedzą i aprobatą – z innych źródeł.
W sytuacji kłopotów z psychiczną i społeczną stroną swojej pracy pracownik mógłby korzystać ze wsparcia asystenta zawodowego/trenera pracy. Trener pracy może wywodzić się spośród współpracowników lub być specjalnie w tej roli zatrudniony w firmie. Może też wspierać pracownika z ramienia upoważnionej do tego organizacji. Możliwości wsparcia trenera pracy byłyby jednak ograniczone tylko do sfery emocji i relacji z innymi, nie dotycząc kompetencji zawodowych, i powinny obejmować tylko pewien niedługi okres/okresy czasu pracy. Na co dzień pracownik powinien jednak pracować samodzielnie – zgodnie z samodzielnym charakterem stanowiska pracy.
Ponadto, zatrudniona osoba powinna mieć możliwość elastycznego czasu pracy i zakresu obowiązków, co oznacza, że w wyjątkowej sytuacji (związanej z chorobą czy niepełnosprawnością osoby) zakres obowiązków na tym stanowisku zostanie zmodyfikowany w sposób możliwy do zaakceptowania przez pracodawcę. Powinna istnieć także możliwość okresowego zastąpienia pracownika przez inną osobę.
Uwaga. Każdy przypadek zatrudnienia osoby z niepełnosprawnością oraz przystosowania stanowiska pracy do potrzeb i możliwości tej osoby należy rozpatrywać indywidualnie.