Kierownik działu badawczo-rozwojowego

KIEROWNIK DZIAŁU BADAWCZO-ROZWOJOWEGO

 

1. Informacje ogólne

 

   Kierownik działu badawczo-rozwojowego zajmuje się głównie planowaniem, organizowaniem i koordynowaniem działalności badawczej podległego mu zespołu naukowego. Miejscem jego pracy są instytuty badawcze lub działy badawczo­rozwojowe w zakładach produkcyjnych.

   Do szczegółowych zadań kierownika działu badawczo-rozwojowego należy: przygotowanie planu i harmonogramu prac, ustalenie zadań dla poszczególnych pracowników, przygotowywanie projektów programów badawczych i ich kosztorysów, dokonanie wyboru metodologii badania, prowadzenie nadzoru nad klasyfikacją i opracowaniem zebranego materiału służącego do analiz i raportów, kierowanie całością prac i zatwierdzanie ich rezultatów.

   Kierownik nadzoruje opracowywanie nowych projektów, procesów technologicznych oraz doskonalenie stosowanych metodologii. Kierownik organizuje pracę zgodnie z obowiązującym systemem jakości. Dba także o publikowanie wyników badań i osiągnięć w specjalistycznych wydawnictwach oraz przedstawia je na branżowych seminariach i sympozjach.

   W placówkach badawczo-rozwojowych istotnym czynnikiem jest stały rozwój naukowy i doskonalenie zawodowe zatrudnionych specjalistów. Do obowiązków kierownika należy motywowanie i tworzenie odpowiednich warunków do zdobywania stopni i tytułów naukowych przez pracowników. Ważne jest, aby także kierownik rozwijał się zawodowo i naukowo.

   W instytutach lub ośrodkach, które współpracują z różnego rodzaju podmiotami zewnętrznymi (firmy zlecające badania, uczelnie wyższe, instytuty naukowe i badawcze), kierownik jest odpowiedzialny za kontakty i ustalenia z przedstawicielami tych jednostek. Bywa, że zajmuje się także pozyskiwaniem sponsorów badań oraz przygotowaniem projektów konkursowych w celu pozyskania grantów na badania. Ważne jest też nawiązywanie współpracy z zagranicznymi partnerami naukowymi i organizacjami międzynarodowymi.

   Kierownik pracuje najczęściej w pomieszczeniach biurowych, ale również w laboratorium lub na specjalistycznym stanowisku badawczym, gdzie bezpośrednio uczestniczy w pracach badawczych. W pracy korzysta z komputera, różnego rodzaju urządzeń biurowych oraz – w zależności od miejsca i rodzaju pracy – ze specjalistycznych urządzeń wykorzystywanych w pracach badawczych.

   Swoje zadania kierownik wykonuje samodzielnie. Za wyniki pracy jest odpowiedzialny przed dyrekcją jednostki. Kierownik zarządza pracą specjalistów, komunikuje się z przełożonymi oraz przedstawicielami firm i instytucji współpracujących, dlatego na jego stanowisku konieczne są częste i intensywne kontakty z innymi osobami.

Kierownik działu badawczo-rozwojowego pracuje najczęściej w wymiarze ośmiu godzin dziennie lub ma nienormowany czas pracy. Pilne spotkania lub zadania mogą wymagać od niego pracy w godzinach popołudniowych i w weekendy. Uczestnictwo w specjalistycznych seminariach lub konferencjach naukowych wymaga wyjazdów, również zagranicznych.

 

2. Wymagania

 

   Ważną i pożądaną cechą kierownika jest profesjonalizm i wiedza z dziedziny, z której zakresu wykonywane są badania w danym ośrodku badawczym.

  Kierownik powinien charakteryzować się umiejętnościami interpersonalnymi, łatwością nawiązywania i podtrzymywania kontaktów. Ważne jest, aby miał wiedzę z zakresu zarządzania, zdolności organizacyjne, negocjacyjne, umiejętność logicznego i twórczego myślenia. Istotną cechą jest dążność do stałego pogłębiania wiedzy oraz stymulowania rozwoju zawodowego i naukowego własnego oraz współpracowników.

Ze względu na kontakty z zagranicznymi jednostkami naukowymi konieczność śledzenia światowych osiągnięć konieczna jest znajomość języków obcych (zwłaszcza języka angielskiego).

Niezbędny jest dobry wzrok (prawidłowa ostrość wzroku, widzenie stereoskopowe, prawidłowe rozróżnianie barw).

 

3. Czynniki utrudniające zatrudnienie w zawodzie

   W zawodzie trudności mogą mieć osoby niewidome oraz z dysfunkcjami narządu wzroku niedającymi się skorygować szkłami optycznymi lub soczewkami kontaktowymi, a także osoby z dysfunkcjami w zakresie narządu słuchu w stopniu znacznym, które nie mogą być skorygowane aparatem słuchowym.

   W przypadku prowadzenia prac w laboratorium utrudnieniem może być również alergia kontaktowa i wziewna na wykorzystywane związki chemiczne oraz z upośledzenie rozróżniania barw i brak widzenia stereoskopowego.

 

4. Możliwość zatrudnienia w zawodzie osób z niepełnosprawnością

 

4.1. Osoby z dysfunkcją narządu ruchu

   Osoby z dysfunkcją zarówno kończyn górnych jak i dolnych mogą być zatrudnione w zawodzie kierownika działu badawczo-rozwojowego, praca ta bowiem może być wykonywana w pozycji siedzącej, a czynności manipulacyjne w tym zawodzie nie są zbyt skomplikowane (praca z wykorzystaniem komputera). Stąd też zawód mogą wykonywać osoby jednoręczne oraz osoby poruszające się na wózkach inwalidzkich. Warunkiem jest identyfikacja indywidualnych barier i dostosowanie technicznych i organizacyjnych warunków środowiska oraz stanowiska pracy .

4.2. Osoby z dysfunkcją narządu wzroku

   Możliwość wykonywania zawodu mają osoby słabowidzące z lekkim stopniem upośledzenia widzenia w zakresie ostrości wzroku, pola widzenia, rozróżniania barw oraz z zaburzeniami widzenia o zmroku lub nadwrażliwością na światło, pod warunkiem zapewnienia im odpowiednich pomocy technicznych oraz przystosowania środowiska i stanowiska pracy.

 

4.3. Osoby z dysfunkcją narządu słuchu

   Istnieje możliwość wykonywania zawodu przez osoby z niepełnosprawnością narządu słuchu pod warunkiem, że niepełnosprawność ta jest możliwa do skorygowania za pomocą aparatów słuchowych (osoby słabosłyszące).

 

4.4. Osoby z dysfunkcją sfery psychicznej

   Osoby z chorobami psychicznymi mogą pracować w zawodzie pod warunkiem, że praca, poza wyjątkowymi sytuacjami (wyjazdy, sytuacje kryzysowe w firmie), nie zaburza rytmu dnia i nocy pracownika i zachowana jest zasada równego traktowania pracowników.

 

4.5. Osoby z epilepsją

   Osoby z epilepsją mogą wykonywać zawód pod warunkiem, że napady padaczkowe występują sporadycznie, są sygnalizowane przez aurę, występują głównie wieczorem lub w nocy, nie powodują zbytniego zmęczenia i stosunkowo szybko następuje regeneracja sił po ich wystąpieniu, zaś przebieg choroby nie prowadzi do charakteropatii padaczkowej.

   Osoby z epilepsją mogą wykonywać zawód warunkowo po racjonalnym ograniczeniu zakresu zadań do sytuacji, w których możliwy jest stały dozór i ewentualna szybka pomoc, a stanowisko pracy nie stwarza potencjalnych zagrożeń w przypadku emisji choroby.

 

5. Potrzeba przystosowania stanowiska pracy do potrzeb i możliwości osób z niepełnosprawnością

 

5.1. Osoby z dysfunkcją narządu ruchu

 

Osoby z dysfunkcją kończyn górnych

   Dla osób z niewielką dysfunkcją kończyn górnych mogą być potrzebne indywidualne pomoce techniczne usprawniające pracę biurową, w tym np. specjalna klawiatura komputerowa. Osoba z niesprawnymi kończynami górnymi może korzystać ze specjalnie przystosowanego osprzętu komputerowego (np. myszki, pada) lub specjalistycznego oprogramowania komputera, umożliwiającego korzystanie z niego bez użycia lub z ograniczonym użyciem kończyn górnych.

   Istotne jest częściowe lub całkowite wyeliminowanie zadań i czynności roboczych wymagających dobrej koordynacji wzrokowo-ruchowej.

   Pomocne jest wykorzystywanie specjalnych przyrządów i uchwytów eliminujących angażowanie jednej ręki (przypadki braku sprawności lub amputacja jednej z kończyn).

 

Osoby z dysfunkcją kończyn dolnych

   Z uwagi na ograniczoną mobilność osób z dysfunkcją kończyn dolnych praca wymaga takiej organizacji, aby większość zadań mogła być wykonywana w pozycji siedzącej lub w pozycji stojącej z podparciem bioder i pleców. Polecane są uchwyty i poręcze ułatwiające wstawanie i podpieranie w czasie stania. Można wykorzystywać pomoce techniczne usprawniające pracę biurową. Jeżeli pracownik korzysta z siedziska, należy pamiętać o przystosowaniu go do indywidualnych potrzeb pracownika z niepełnosprawnością (regulowana wysokość, uchylne siedzisko, regulowany podnóżek, blokada kół, regulowane lub indywidualnie profilowane oparcie, regulowane i odchylane podłokietniki).

   Poruszanie się na wózkach inwalidzkich osób ze znaczną dysfunkcją kończyn dolnych wymaga likwidacji barier architektonicznych, w tym wolnych i odpowiedniej szerokości wewnętrznych ciągów komunikacyjnych, odpowiedniej szerokości drzwi do pomieszczeń i wind, a także likwidacji barier architektonicznych w drodze do zakładu pracy, na terenie parkingów, chodników i podjazdów.

   W miejscu pracy istnieje potrzeba powiększenia przestrzeni manewrowej wokół stanowiska pracy oraz dostosowania wielkości stanowiska pracy i wysokości blatu stołu lub biurka do indywidualnych potrzeb oraz zapewnienia dostępności szaf i regałów z materiałami. Może zaistnieć potrzeba częściowego lub całkowitego wyeliminowania zadań i czynności roboczych wymagających dobrej koordynacji wzrokowo-ruchowej.

 

5.2. Osoby z dysfunkcją narządu wzroku

   Osoby z dysfunkcją narządu wzroku powinny stosować szkła korekcyjne lub soczewki kontaktowe. Mogą też wykorzystywać oprzyrządowanie powiększające (np. lupy powiększające, lunety, monookulary). W określonych sytuacjach należy częściowo lub całkowicie wyeliminować zadania i czynności robocze wymagające dobrej koordynacji wzrokowo-ruchowej. Wymagane jest odpowiednie przygotowanie stanowiska pracy: doświetlenie miejsca i stanowiska pracy, przygotowanie kontrastowego tła biurka, eliminacja potencjalnych źródeł olśnienia (matowanie powierzchni). W przypadku korzystania z komputera można wykorzystywać specjalne edytory tekstu powiększające litery i grafikę.

   W pracy laboratoryjnej pomocne jest zainstalowanie powiększonych wskaźników kontrolnych oraz elementów sterujących w kontrastowych kolorach. Osoby z zaburzeniami widzenia po zmroku powinny mieć odpowiednio doświetlone światłem elektrycznym pomieszczenie i stanowisko pracy.

   Osoby nadwrażliwe na światło powinny mieć odpowiednio oświetlone stanowisko pracy tak, aby ograniczyć olśnienie bezpośrednie i odbiciowe, a stosowane oprawy powinny cechować się możliwie najmniejszą jaskrawością.

 

5.3. Osoby z dysfunkcją narządu słuchu

   Osoby słabo słyszące powinny korygować słuch aparatem słuchowym (zwłaszcza w częstotliwościach pasma mowy) w stopniu umożliwiającym swobodne, werbalne komunikowanie się (słuch wydolny socjalnie).

Zaleca się ograniczenie hałasu tła oraz pogłosu w pomieszczeniu pracy w celu poprawy warunków percepcji dźwięku oraz poprawy warunków komunikacji werbalnej.

   Zaleca się, aby w miarę możliwości urządzenia teleinformatyczne, takie jak telefon, komputer itp., były dostosowane do aparatów słuchowych (np. mogą być wyposażone w systemy pętli indukcyjnej lub systemy FM).

 

5.4. Osoby z dysfunkcją sfery psychicznej

   Osoby podejmujące pracę powinny być w przyjazny sposób zapoznawane ze strukturą i kulturą organizacyjną firmy. Powinny także otrzymać jasne i niedwuznaczne informacje oraz instrukcje odnośnie do podejmowanych zadań.

   W firmie zatrudniającej pracownika z tą niepełnosprawnością należy wprowadzić przyjazny tryb informowania o jego problemach zdrowotnych czy społecznych; najlepiej, gdy wie o nich „osoba zaufania”. Można wypracować także obyczaj, że członkowie zespołu pracowniczego interesują się sytuacją społeczną i zdrowotną pracownika, i biorą ją pod uwagę we współpracy. Mogą się przy tym uczyć podmiotowego traktowania pracownika z niepełnosprawnością – pozyskiwać wiedzę

o jego sytuacji, przede wszystkim od niego samego, lub – za jego wiedzą i aprobatą

– z innych źródeł.

   W sytuacji kłopotów z psychiczną i społeczną stroną swojej pracy pracownik mógłby korzystać ze wsparcia asystenta zawodowego/trenera pracy. Trener pracy może wywodzić się spośród współpracowników lub być specjalnie w tej roli zatrudniony w firmie. Może też wspierać pracownika z ramienia upoważnionej do tego organizacji. Możliwości wsparcia trenera pracy byłyby jednak ograniczone tylko do sfery emocji i relacji z innymi, nie dotycząc kompetencji zawodowych, i powinny obejmować tylko pewien niedługi okres/okresy czasu pracy. Na co dzień pracownik powinien jednak pracować samodzielnie – zgodnie z samodzielnym charakterem stanowiska pracy.

   Ponadto, zatrudniona osoba powinna mieć możliwość elastycznego czasu pracy i zakresu obowiązków, co oznacza, że w wyjątkowej sytuacji (związanej z chorobą czy niepełnosprawnością osoby) zakres obowiązków na tym stanowisku zostanie zmodyfikowany w sposób możliwy do zaakceptowania przez pracodawcę. Powinna istnieć także możliwość okresowego zastąpienia pracownika przez inną osobę.

 

5.5. Osoby z epilepsją

   Osoby z epilepsją, które uzyskały akceptację lekarza specjalisty, powinny pracować w zespole, na wybranych stanowiskach pracy, a praca powinna być nadzorowana. Praca kierownika działu badawczo-rozwojowego powinna być spokojna, nie powinna wywoływać stresów czy napięć, które mogłyby prowokować napady. Środowisko pracy nie może stwarzać zagrożeń w przypadku emisji choroby, nie może być równieżźródłem niebezpieczeństwa ani narażać osoby chorej na dodatkowe urazy. Wskazane jest ograniczenie pracy z monitorem komputera.

   Osoba z epilepsją powinna dobrze znać swoją chorobę i umieć szybko rozpoznawać aurę poprzedzającą napad. Współpracownicy powinni być dobrze poinformowani o tym, w jaki sposób, w razie wystąpienia napadu, mogą prawidłowo udzielić pomocy.

 

Uwaga. Każdy przypadek zatrudnienia osoby z niepełnosprawnością oraz przystosowania stanowiska pracy do potrzeb i możliwości tej osoby należy rozpatrywać indywidualnie.