"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 2/2000 str. 2-6
Mgr Andrzej Najmiec
Dr Maria Widerszal-Bazyl
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Psychologiczna analiza pracy kontrolerów ruchu lotniczego (Costa G., 992; Hopkin D., 1995) do głównych przyczyn stresu - poza dużą odpowiedzialnością, koniecznością szybkiego przetwarzania danych, poważnymi konsekwencjami błędów - zalicza czynniki organizacyjne i społeczne. W tym zakresie wymienia się najczęściej: niejednoznaczny zakres obowiązków, trudne relacje z przełożonymi, brak kontroli nad rozwojem pracy, niskie wynagrodzenie, krytyczną opinię publiczną. W celu sprawdzenia psychospołecznej specyfiki pracy polskich kontrolerów przeprowadzono badania, w których wzięło udział 27 osób (5 kobiet i 22 mężczyzn). Badani kontrolerzy byli przedstawicielami trzech rodzajów stanowisk pracy: kontroli obszaru (12 osób), kontroli zbliżania (9 osób) i kontroli lotniska (9 osób). Minimalny staż pracy badanych kontrolerów wynosił 2 lata, maksymalny - 26 lat. Średnia wieku - 37,5 lat. Aby zdiagnozować czynniki stresorodne, wynikające z psychospołecznych warunków pracy, przeprowadzono badania w zakresie wymagań, kontroli i wsparcia społecznego w pracy krl. Taki zestaw zmiennych wynika z modelu stresu Roberta Karaska (por. Widerszal-Bazyl, 1997), według którego nasilenie stresu jest wypadkową tych trzech dymensji. Wysokie nasilenie stresu występuje w sytuacjach, gdzie wymagania w pracy są duże, a jednocześnie brakuje możliwości wpływu na sytuację pracy oraz wsparcia społecznego. Do pomiaru tych właściwości pracy zastosowano kwestionariusze: 1. Skalę Wymagań w Pracy do pomiaru spostrzeganej wielkości wymagań i stopnia ich uciążliwości (autorstwa Marii Widerszal-Bazyl). 2. Skalę Kontroli w Pracy do pomiaru spostrzeganego zakresu kontroli oraz do badania, na ile dany zakres kontroli ułatwia, a na ile utrudnia pracę (autorstwa Marii Widerszal-Bazyl). 3. Skalę Wsparcia Społecznego w Pracy do pomiaru spostrzeganego wsparcia społecznego w środowisku pracy (autorstwa Romana Cieślaka). W artykule niniejszym przedstawione zostaną najważniejsze wyniki uzyskane w tych badaniach. (...)