Według danych statystycznych przyczyną co najmniej 70 proc. wypadków, awarii i katastrof są niewłaściwe zachowania pracowników. Tak zwany czynnik ludzki ma znaczenie zarówno na etapie projektowania urządzeń, w tym ratowniczych, jak i ich wykorzystywania. Samo zorganizowanie biernej części systemu ratownictwa wewnątrz zakładu nie wystarcza do zapewnienia w nim bezpieczeństwa. Oczywista jest konieczność prowadzenia ciągłych szkoleń pracowników, a następnie praktycznych sprawdzianów ich wiedzy i umiejętności. Szkolenia z zakresu pierwszej pomocy należy organizować głównie na miejscu, w przedsiębiorstwie, w godzinach pracy. Szkolenie powinno dotyczyć wszelkich zagadnień związanych z realizacją procedur pierwszej pomocy (nie tylko podstawowego podtrzymywania życia – PPŻ), ewakuacyjnych i alarmowych oraz obejmować obsługę narzędzi ratowniczych, a także innych urządzeń i instalacji bezpieczeństwa występujących w przedsiębiorstwie. Pracownicy wyznaczeni do udzielania pierwszej pomocy, wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników muszą zostać odpowiednio wyszkoleni, aby biegle i bezpiecznie prowadzić akcję ratowniczą w dowolnym miejscu na terenie zakładu pracy. Szkolenie może być realizowane w formie stopniowanej, z użyciem różnych środków dydaktycznych, aby w mniejszych przedsiębiorstwach wszyscy pracownicy zostali przeszkoleni w możliwie krótkim czasie. Zasady dobrej praktyki wskazują, że w większych przedsiębiorstwach, zatrudniających powyżej 100 pracowników, należy przeszkolić co piątą osobę. Wewnątrzzakładowy kurs pierwszej pomocy dla liderów powinien trwać kilkanaście godzin – podczas kilku spotkań powinny zostać omówione zagadnienia związane z zagrożeniami występującymi w przedsiębiorstwie, systemem ratownictwa, planem ewakuacyjnym i procedurami pierwszej pomocy. Niezbędne jest, aby właściwa część kursu była bogato ilustrowana, najlepiej materiałem filmowym, a liderzy ćwiczyli udzielanie pierwszej pomocy stosując środki i narzędzia ratownicze, w które wyposażony jest system. Pozostali pracownicy powinni być informowani o zasadach postępowania w sytuacji wypadku podczas okresowych szkoleń na temat bezpieczeństwa i higieny pracy. Ideałem byłoby, aby każdy pracownik został przeszkolony w zakresie PPŻ (podstawowe podtrzymywanie życia).

   Odrębnym zagadnieniem jest sposób prowadzenia szkoleń i ich zakres w przedsiębiorstwach usługowych, zwłaszcza turystycznych i przewozu osób oraz zajmujących się sportem i rozrywką. W takich przedsiębiorstwach wszyscy pracownicy bezpośrednio obsługujący klientów powinni bardzo dobrze znać wszelkie zagadnienia związane z udzielaniem pierwszej pomocy i systemem ratownictwa, co najmniej lokalnego lub regionalnego. Częste ćwiczenia i powtarzanie czynności ratowniczych gwarantują powodzenie akcji ratowniczej w chwili realnego zagrożenia. Często wystarczająco szybkie i fachowe wezwanie pomocy w istotny sposób ogranicza możliwość powstania dużych strat materialnych, a zwłaszcza ludzkich.

Działania sprawdzające skuteczność planu operacyjnego

   Ważnym zagadnieniem związanym ze szkoleniami jest organizowanie pozorowanych akcji ratowniczych na terenie zakładu pracy. W niektórych państwach europejskich organizowanie takich akcji jest obowiązkowe, niezależnie od wielkości zakładu. Zagadnienia ewakuacji w przedsiębiorstwach tylko pozornie nie są związane z pierwszą pomocą. Zły stan organizacji dróg ewakuacyjnych często zwiększa liczbę poszkodowanych w czasie realnego zagrożenia. Ćwiczenie korzystania z dróg ewakuacyjnych połączone z pozoracją przynajmniej drobnych wypadków daje pracownikom i służbom ratowniczym pogląd na prawdopodobny rozwój sytuacji w warunkach rzeczywistego zagrożenia. Ćwiczenia są jedynym sposobem zapoznania się z rozmieszczeniem w budynkach przedsiębiorstwa takich środków i narzędzi ratowniczych, jak gaśnica, koc gaśniczy, hydrant czy zestaw opatrunkowy i punkt pierwszej pomocy. Wyniki tych ćwiczeń umożliwiają dokonanie korekty wewnątrzzakładowego systemu ratownictwa, adekwatnej do potrzeb.

   Umiejętności ratownicze pracowników, w tym służby bhp, wpływają na organizację wewnątrzzakładowego systemu ratownictwa do etapu transportu poszkodowanych do szpitala. Zapewnienie realizacji tej części łańcucha ratunku należy do obowiązków zarówno kierownictwa, jak i pracowników. Innym zagadnieniem jest planowe włączanie w wewnątrzzakładowy system ratowniczych służb miejskich.

   Każdy przypadek wezwania jednostek ratowniczych wchodzących w skład Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego pociąga za sobą uruchomienie obowiązującego w tym systemie algorytmu postępowania. Algorytm pomocy jednostek ratowniczych zawiera:

• przyjęcie informacji o zdarzeniu
• uruchomienie systemu powiadamiania
• wysłanie odpowiednich jednostek ratowniczych
• oznakowanie miejsca zdarzenia
• rozmieszczenie jednostek ratowniczych
• zorganizowanie stanowiska kierowania
• udzielanie pomocy
• likwidację następstw.