Opracowanie interaktywnego programu komputerowego wspomagającego interwencję ergonomiczną w zakresie obciążenia mięśniowo-szkieletowego kończyn górnych i dolnych oraz pleców

Kierownik projektu: prof. dr hab. inż. Danuta Roman-Liu

Streszczenie projektu:

Celem głównym zadania było opracowanie procedur interwencji ergonomicznej, w tym procedur oceny obciążenia mięśniowo-szkieletowego kończyn górnych, kończyn dolnych i pleców w formie ogólnodostępnego komputerowego programu wspomagającego specjalistów bezpieczeństwa pracy w interwencji ergonomicznej służącej obniżeniu obciążenia mięśniowo-szkieletowego w obszarze kończyn górnych, kończyn dolnych i pleców.

Opracowane procedury oceny ryzyka oraz prezentacji rekomendacji dla interwencji ergonomicznej przeprowadzono na podstawie systematycznego przeglądu publikacji o zasięgu międzynarodowym oraz wiedzy eksperckiej wykonawców zadania. Procedury odnoszą się do wprowadzania danych, obliczeń wskaźników obciążenia oraz rekomendacji do zmian na stanowisku pracy. Do przeprowadzenia oceny konieczne jest wprowadzenie danych dotyczących każdej czynności wykonywanej podczas pracy, definiujących pozycję ciała pracownika, wywieraną przez niego siłę i sekwencje czasu wykonywania poszczególnych czynności. Na podstawie tych danych obliczany jest wskaźnik obciążenia określonego obszaru ciała oraz wskaźniki pośrednie charakteryzujące czynności i operacja, składające się na dzień pracy, takie jak: obciążenie względne każdej z czynności, liczba wszystkich czynności, zmienne charakteryzujące liczbę takich samych czynności występujących podczas pracy, obciążenie średnie i czas trwania poszczególnych operacji. Wartości tego wskaźnika, jak i wartości wskaźników pośrednich stanowią podstawę do rekomendacji dla interwencji ergonomicznej.

Opracowane procedury posłużyły do opracowania programu komputerowego INTERGON. Program ten opracowano w taki sposób, aby w kolejnych krokach przeprowadzania oceny zminimalizować obszar działań użytkownika, którego zadaniem jest wprowadzenie wartości kątów i wywieranych sił każdej z czynności występujących podczas pracy oraz uporządkowanie tych czynności wraz z przypisaniem im czasu trwania. Alternatywą dla wprowadzania wartości kątów i sił dla każdej z czynności różniących się w tym zakresie jest przygotowanie i wczytanie arkusza Excel, który zawiera te zmienne.

Zadanie 2.SP.22. Widok ekranu formularza pozycji ciała w programie INTERGON, składającego się z paneli: „Lista czynności” + „Wartości kątów pozycji ciała” + „Ilustracja pozycji ciała” + „Wartości siły maksymalnej” + „Wartości obciążenia jednostkowego”

Opracowany program INTERGON daje możliwość szybkiej oceny obciążenia i ryzyka rozwoju dolegliwość mięśniowo-szkieletowych, jakie występuje na każdym stanowisku pracy, w trakcie całego dnia pracy lub tylko fragmentów pracy. Wprowadzanie danych dla każdej z czynności realizowane jest w zakładce „Wprowadzanie i porządkowanie danych”. Ocena obciążenia realizowana jest w zakładkach „Ocena obciążenia dla operacji i czynności” oraz „Ocena obciążenia dla całego dnia pracy”. Treści zawarte w tych 2 zakładkach mają charakter informacyjny, prezentują wyniki analizy i oceny obciążenia.

Wyniki obliczeń wskaźnika obciążenia, dla każdego z obszarów ciała, przedstawiane są jako prezentacja liczbowa oraz graficzna w odniesieniu do stref ryzyka. Wyświetlane są także rekomendacje sugerujące określone zmiany, które są zależne od wartości prezentowanych wskaźników. Rekomendacje wskazujące na konieczność zmian odnoszą się do pojedynczych operacji i pojedynczych czynności oraz całego dnia pracy i są prezentowane niezależnie do każdego obszaru ciała.

Na weryfikację poprawności działania programu INTERGON złożyły się następujące działania, które polegały na sprawdzaniu:

• poprawności obliczeń obciążenia jednostkowego,
• poprawności działania algorytmu łączenia operacji i czynności,
• poprawności obliczania Wskaźnika Obciążenia oraz wskaźników pomocniczych,
• poprawności wyświetlanych uwag i rekomendacji w zależności od kryteriów,
• wersji pilotażowej programu dla 3 przykładowych stanowisk pracy.

Przeprowadzono także weryfikację poprawności działania programu INTERGON przez potencjalnych użytkowników w ramach całodniowego szkolenia warsztatowego dedykowanego inżynierom bezpieczeństwa pracy. Implementacja programu, zamieszczonego na stronach internetowych CIOP-PIB, do oceny rzeczywistych stanowisk pracy znacząco przyśpieszy i ułatwi ocenę ryzyka.

Opracowano poradnik dla inżynierów bezpieczeństwa pracy w formie elektronicznej (umieszczone na stronie internetowej CIOP-PIB), broszurę informacyjną (300 egz.). Opracowano materiały szkoleniowe i przeprowadzono szkolenie weryfikacyjne dla inżynierów bezpieczeństwa pracy. Opracowano pakiet zawierający procedurę oceny obciążenia mięśniowo-szkieletowego i ryzyka rozwoju dolegliwości mięśniowo-szkieletowych z zastosowaniem programu INTEGRON.

Wyniki zadania przedstawiono w 3 publikacjach naukowych, a także na konferencji krajowej.

Jednostka: Pracownia Biomechaniki

Okres realizacji: 01.01.2020 – 31.12.2022