Opracowanie metodyki oceny jakości wysokoskutecznych filtrów powietrza z uwzględnieniem nowych wymagań norm międzynarodowych

Kierownik projektu: dr inż. Tomasz Jankowski

Streszczenie projektu:

Celem głównym zadania była poprawa bezpieczeństwa użytkowników central wentylacyjno-klimatyzacyjnych budynków przez zapewnienie możliwości badania parametrów użytkowych wysokoskutecznych filtrów powietrza wobec zmienionych kryteriów norm międzynarodowych oraz zapewnienie dostępu producentom/dystrybutorom filtrów powietrza do nowoczesnych metod badawczych.

Opracowano założenia techniczne do stanowiska i metodyki badania wysokoskutecznych filtrów powietrza stosowanych w centralach wentylacyjno-klimatyzacyjnych. Założenia techniczne pozwoliły na zbudowanie poszczególnych elementów stanowiska badawczego zgodnie
z EN ISO 29463 i PN-EN 1822-1. Stanowisko badawcze pozwala na klasyfikację filtrów HEPA, HEPA i ULPA oraz od ISO 15E do ISO 75U, testowanie mediów filtracyjnych, określanie wydajności i szczelności filtrów powietrza.

W celu zapewnienia odpowiedniej jakości powietrza w pomieszczeniach, w szczególności na terenach zurbanizowanych wymagane jest prawidłowe oczyszczanie powietrza w centralach wentylacyjno-klimatyzacyjnych budynków. Ocena działania materiałów filtracyjnych i filtrów powietrza zarówno w instalacjach wentylacji ogólnej, jak i w urządzeniach wentylacji miejscowej może być dodatkowo wspomagana przez opracowany model wskaźnika oceny ich jakości podczas użytkowania. Metoda z wykorzystaniem wskaźnika jakości filtra powietrza wspomaga pracę central wentylacyjno-klimatyzacyjnych pomieszczeń oraz umożliwia poznanie zachowania się filtrów powietrza w czasie ich eksploatacji.

Zadanie 2.SP.14. Model wskaźnika oraz zalecenia dotyczące metod oceny jakości filtrów powietrza w centralach wentylacyjno-klimatyzacyjnych budynków

Opracowany model wskaźnika jakości wysokoskutecznych filtrów powietrza składa się z liczników cząstek aerozoli oraz dodatkowych układów peryferyjnych zapewniających zbieranie i przesyłanie danych pomiarowych oraz funkcjonowanie w całości modelu.

Poprawność działania modelu wskaźnika jakości filtra powietrza została przetestowana w warunkach laboratoryjnych i w warunkach rzeczywistych prowadzenia oczyszczania powietrza w instalacji wentylacyjno-klimatyzacyjnej w pomieszczeniu do pracy. Badania były prowadzone dla wysokoskutecznych filtrów powietrza, dla których początkowa sprawność określana testem aerozolu ciał stałych i cieczy jest większa od 95% w odniesieniu do zakresu cząstek od 0,3 do 10 μm.

Zasadę i możliwości działania prototypu wskaźnika jakości filtra powietrza w centralach wentylacyjno-klimatyzacyjnych budynków zaprezentowano na krajowym seminarium podczas Międzynarodowych Targów Ochrony Pracy, Pożarnictwa i Ratownictwa (SAWO).

W celu zgłoszenia modelu wskaźnika jakości filtra powietrza do ochrony prawnej oraz uruchomienia produkcji lub zainstalowania w warunkach działania centrali wentylacyjno-klimatyzacyjnej budynku przez potencjalnego partnera opracowano dokumentację techniczną. Dokumentacja techniczna zawiera najważniejsze informacje o budowie urządzenia i poszczególnych składowych zestawu oraz zasadach obsługi, montażu i konserwacji modelu. W Urzędzie Patentowym RP złożono wniosek o udzielenie patentu na wynalazek pt. Sposób oceny jakości filtra powietrza oraz układ do oceny jakości filtra powietrza (nr P.443181).

Opracowano również zalecenia promujące zalety metod oceny jakości filtrów powietrza stosowanych w instalacjach wentylacyjno-klimatyzacyjnych budynków, które zamieszczono w serwisie internetowym i mediach społecznościowych CIOP-PIB. Zalecenia zawierają informację nt. zagrożenia związanego z aerozolami, w tym pyłami w środowisku pracy, jakością powietrza wewnątrz budynków, klasyfikacją filtrów powietrza zgodnie z normami międzynarodowymi, metod badania parametrów użytkowych filtrów powietrza oraz metod wspomagania oceny jakości filtrów powietrza w centralach wentylacyjno-klimatyzacyjnych budynków. Potencjalnymi odbiorcami zaleceń są: osoby reprezentujące producentów filtrów powietrza, central wentylacyjno-klimatyzacyjnych; służby eksploatacyjne instalacji wentylacyjno-klimatyzacyjnych; pracodawcy i pracownicy służb eksploatacyjnych w MŚP oraz w przedsiębiorstwach będących członkami Forum Liderów Bezpiecznej Pracy działających w sektorach: przetwórstwa przemysłowego, przemysłu chemicznego, przemysłu wysokiej technologii, przemysłu energetycznego; pracownicy sektora nauki; pracownicy Państwowej Inspekcji Pracy, Państwowej Inspekcji Sanitarnej, wojewódzkich i powiatowych stacji sanitarno-epidemiologicznych oraz Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Pracowników Służby Bezpieczeństwa i Higieny Pracy.

W celu weryfikacji opracowanych zaleceń przeprowadzono 2 pilotażowe seminaria w CIOP-PIB oraz WSSE w Warszawie (146 osób). 89% uczestników seminariów za pomocą ankiet oceniło pozytywnie zalecenia w zakresie stosowania wskaźnika jakości filtrów powietrza do wspomagania oceny ich działania w warunkach użytkowania w centralach wentylacyjnych budynków. Analiza ankiet oraz wniosków z dyskusji na seminariach weryfikujących pozwoliła na dokonanie zmian w końcowej wersji zaleceń.

Wyniki zadania przedstawiono w 1 publikacji naukowej i 2 popularnonaukowych oraz zaprezentowano na 3 konferencjach krajowych, 2 konferencjach międzynarodowych, a także upowszechniano na 27 szkoleniach.

Jednostka: Pracownia Aerozoli, Filtracji i Wentylacji

Okres realizacji: 01.01.2020 – 31.12.2022