Ocena zagrożeń bezpieczeństwa i zdrowia przy obsłudze sieci elektroenergetycznych wysokiego napięcia na potrzeby profilaktyki

Kierownik projektu: dr inż. Jolanta Karpowicz

Streszczenie projektu:

Celem głównym projektu była kompleksowa ocena profili zawodowego narażenia na zespół czynników fizycznych, specyficzny dla środowiska pracy przy obsłudze sieci elektroenergetycznych wysokiego napięcia (WN) oraz ich korelacji z zagrożeniami bezpieczeństwa i zdrowia pracowników zatrudnionych przy tego typu pracach.

Korzystanie z urządzeń zasilanych elektrycznie wymaga doprowadzenia energii elektrycznej z wytwarzających ją elektrowni. Ważnym elementem systemu elektroenergetycznego są przesyłowe linie elektroenergetyczne i stacje rozdzielcze wysokiego i średniego napięcia (15–400 kV). Długość linii elektroenergetycznych WN eksploatowanych w Polce wynosi ok. 46 tys. km, a liczba stacji – ok. 1500. Podczas prac konserwacyjno-remontowych i obsługowych w otoczeniu urządzeń elektroenergetycznych (dotyczących m.in.: uzupełniania brakujących elementów słupów, naprawy fundamentów i taśm uziemiających słupów, wycinki drzew i gałęzi, smarowania lin odciągowych słupów), pracownicy poddawani są oddziaływaniu różnego rodzaju czynników fizycznych, takich jak: pole elektromagnetyczne, hałas, wibracje, jonizacja powietrza i inne skutki ulotu elektrycznego z przewodów, naturalne promieniowanie nadfioletowe oraz obciążenie termiczne, wymuszona pozycja ciała i związane z nią obciążenie statyczne. Prace o takim charakterze cechuje również obciążenie psychospołeczne i stres u pracowników.

Realizacja projektu obejmowała działania zmierzające do opracowania kompleksowych profili narażenia wybranych grup pracowników na wspomniane czynniki środowiska pracy specyficzne dla pracy przy obsłudze sieci elektroenergetycznych WN. Były to: wizyty studyjne w obiektach elektroenergetycznych, badania ankietowe z udziałem zawodowych pracowników energetyki zatrudnionych przy obsłudze sieci elektroenergetycznych WN, badania czynników środowiskowych obejmujące takie czynniki, jak: promieniowanie nadfioletowe, wydatek energetyczny, produkty rozpadu radonu atmosferycznego czy pola elektromagnetyczne. Na podstawie wyników badań i analizy danych literaturowych opracowano kompleksowe profile narażeń na wspomniane czynniki środowiska pracy wybranych grup pracowników zatrudnionych przy obsłudze sieci elektroenergetycznych WN i zaprezentowano je w multidyscyplinarnej monografii pt. Środowiskowe narażenia zawodowe przy obsłudze sieci elektroenergetycznych wysokiego napięcia w Polsce (Warszawa, CIOP-PIB 2013). W monografii zostały przedstawione następujące zagadnienia: charakterystyka zagrożeń związanych z pracami przy obsłudze sieci elektroenergetycznych WN, struktura sieci WN w Polsce, charakterystyka prac przy obsłudze sieci elektroenergetycznych WN, psychofizyczne obciążenia pracowników przy obsłudze sieci elektroenergetycznych WN, czynniki atmosferyczne i parametry mikroklimatu (takie jak temperatura, wilgotność, siła wiatru i naturalne promieniowanie optyczne), pole elektryczne i magnetyczne, wyładowania ulotowe z przewodów linii energetycznych i związane z nimi zjawiska jonizacji powietrza i promieniowanie jonizujące w otoczeniu linii WN, hałas i drgania mechaniczne na stanowiskach pracy przy obsłudze sieci elektroenergetycznych WN. Są to kluczowe zagadnienia dla właściwego rozpoznania natury złożonych zagrożeń zawodowych, związanych z pracami wykonywanymi przy obsłudze sieci elektroenergetycznych, charakteryzujące najszerzej występujące oddziaływania środowiskowe, możliwe konsekwencje zdrowotne ich oddziaływania oraz zasady badania parametrów, które są miarami związanych z nimi zagrożeń bezpieczeństwa i zdrowia.

W wyniku realizacji wymienionych prac opracowano również zalecenia profilaktyczne dotyczące bezpieczeństwa i zdrowia pracowników zatrudnionych przy obsłudze sieci elektroenergetycznych WN oraz projekt prezentującego je poradnika pt. Środowiskowe zagrożenia zawodowe przy obsłudze sieci elektroenergetycznych wysokiego napięcia w Polsce i rozwiązania profilaktyczne celem ograniczenia ich niepożądanych skutków. W poradniku omówiono syntetycznie zagrożenia związane z oddziaływaniem na pracowników obsługi sieci elektroenergetycznych WN mikroklimatu, promieniowania nadfioletowego, hałasu, wibracji, pól elektromagnetycznych, obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego i stresu, zidentyfikowanych jako czynniki powodujące najistotniejsze zagrożenia zawodowe. Dla każdego czynnika scharakteryzowano typowe narażenia i wymagania prawa pracy oraz zaproponowano zespół działań profilaktycznych. Opracowany materiał został wykorzystany w czasie szkolenia pilotowego zorganizowanego z udziałem 23 przedstawicieli przedsiębiorstw prowadzących działalność związaną z eksploatacją sieci elektroenergetycznych WN. Zweryfikowany zgodnie z sugestiami uczestników projekt poradnika został przygotowany do wydania drukiem.

a) 

b)

Projekt II.B.15. Wyniki badań: a) dolegliwości w poszczególnych częściach ciała u pracowników zatrudnionych przy obsłudze sieci elektroenergetycznych wysokiego napięcia w grupach wiekowych: do 40 lat oraz 41 lat i więcej w ciągu ostatnich 12 miesięcy (na podstawie badań ankietowych N=89 (66,9% respondentów ankiety)); b) przykładowe widmo częstotliwości radiofalowych pól elektromagnetycznych z pasma częstotliwości 75 MHz – 2,5 GHz, zmierzone w centrum Warszawy [Środowiskowe narażenie zawodowe przy obsłudze sieci elektroenergetycznych wysokiego napięcia w Polsce. Pod red. J. Karpowicz i J. Bugajskiej, Warszawa, CIOP-PIB 2013]

Wyniki badań przedstawiono w 1 publikacji naukowej w czasopiśmie o zasięgu krajowym, 1 projekcie publikacji przygotowanym do czasopisma o zasięgu międzynarodowym, na 1 konferencji międzynarodowej i 1 konferencji krajowej. Profile narażeń i zalecenia profilaktyczne zaprezentowano również syntetycznie w materiałach informacyjnych, popularyzujących omawianą tematykę poprzez ogólnodostępny portal internetowy: www.ciop.pl/bezpieczniej.

Jednostka: Pracownia Zagrożeń Elektromagnetycznych

Okres realizacji: 01.01.2011 – 31.12.2013